ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

 

Ὑπάρχουν πολλοὶ οἱ ὁποῖοι καλόπιστα θεωροῦν ὅτι τὸ δημογραφικό -ποὺ ταλανίζει εἰδικὰ τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ ἀφορᾶ γενικὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ κόσμου, καὶ πρωτίστως τὶς ἀνεπτυγμένες χῶρες- μπορεῖ νὰ ἐπιλυθεῖ μὲ τὴν καθιέρωση οἰκονομικῶν κινήτρων γιὰ τεκνοποίηση.

Δυστυχῶς, τὰ στοιχεῖα δὲν ἐπιβεβαιώνουν αὐτὴν τὴν πεποίθηση. Οἱ πολιτικὲς οἰκονομικῶν κινήτρων γιὰ τὴν τεκνοποιία δὲν φαίνεται λειτουργοῦν καὶ πολύ. Ἡ Ταϊβᾶν ξόδεψε περισσότερα ἀπὸ 3 δισεκατομμύρια δολάρια γιὰ νὰ πείσει τοὺς πολῖτες της νὰ κάνουν περισσότερα παιδιά, καὶ δὲν εἶχε καθόλου ἐπιτυχία. Ἡ Γαλλία ξόδεψε περίπου τὸ 4% τοῦ ΑΕΠ της σὲ διάφορα μέτρα γιὰ τὴν ἐνθάρρυνση τῶν πολιτῶν νὰ κάνουν παιδιά, μὲ πενιχρὰ ἀποτελέσματα. Ἡ Νορβηγία ξοδεύει περίπου 30.000 δολάρια ἀνὰ παιδὶ γιὰ τὴν πρώιμη παιδικὴ φροντίδα, ἀλλὰ ὁ δείκτης γονιμότητας παραμένει χαμηλός.

Ἡ χώρα ποὺ ἐφαρμόζει τὴν καλύτερη πολιτικὴ πριμοδότησης τῆς τεκνοποιίας εἶναι ἡ Οὑγγαρία τοῦ Βίκτορ Ὀρμπᾶν, ἡ ὁποία διαθέτει σχεδὸν τὸ 5% τοῦ ΑΕΠ της γιὰ νὰ στηρίξει τὰ ζευγάρια ποὺ θέλουν νὰ κάνουν παιδιά, ἀλλὰ δὲν ἔχει καταφέρει σημαντικὰ πράγματα. Παρὰ τὶς ποικίλες γενναῖες ἐνισχύσεις, αὐτὸ ποὺ κατάφερε τὰ τελευταῖα δέκα χρόνια εἶναι νὰ ἀνεβάσει τὸν δείκτη γονιμότητας ἀπὸ τὸ 1,3 στὸ 1,6, στὸ ὁποῖο ἔχει σταθεροποιηθεῖ (θυμίζουμε ὅτι ὁ δείκτης ἀντικατάστασης εἶναι 2,1).

Δὲν ὑποτιμῶ τὸν οἰκονομικὸ παράγοντα. Τοὐναντίον, ὑποστηρίζω τὴν λήψη γενναίων μέτρων ὑπὲρ τῆς τεκνοποίησης -οἰκονομικῶν καὶ μή. Ὑποστηρίζω, συγκεκριμένα, τὴν λήψη σημαντικῶν οἰκονομικῶν μέτρων γιὰ τὴν τόνωση τῶν γεννήσεων καὶ στήριξης τῆς οἰκογένειας (φορολογία, ἐργασία, ἀμοιβή), εἰδικὰ ὅσον ἀφορᾶ τὴν νέα γενιά, τὴν καθιέρωση ἑνὸς συστήματος θετικῶν διακρίσεων ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἔχουν παιδιὰ εἰς βάρος τῶν ἀτέκνων, καθὼς καὶ τὴν ἀπαγόρευση τῶν ἀμβλώσεων.

Πράγματι, τὸ οἰκονομικὸ ζήτημα εἶναι σημαντικό. Ἀλλὰ εἶναι σημαντικὸ μόνον γιὰ ὅσους θέλουν νὰ κάνουν παιδιά. Πόσοι ὅμως θέλουν νὰ κάνουν παιδιά, ἀκόμη καὶ ὑπὸ συνθῆκες οἰκονομικῆς ἀνέσεως; Ἡ ἐγχώρια καὶ διεθνὴς πεῖρα μᾶς δείχνει ὅτι καμμία οἰκονομικὴ ἐλάφρυνση ἤ ἐνίσχυση δὲν μπορεῖ νὰ πείσει τοὺς ἀνθρώπους νὰ κάνουν παιδιά, ἐὰν αὐτοὶ δὲν θέλουν -καὶ εἶναι πολλοὶ αὐτοὶ ποὺ δὲν θέλουν. Ἀσφαλῶς, θὰ πρέπει νὰ ὑπάρχει μία καλὴ πολιτικὴ στήριξης τῶν ζευγαριῶν ποὺ ἔχουν ἤ θέλουν νὰ κάνουν παιδιά. Ὡστόσο, αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ παρακινήσει τὸν ὑπόλοιπο κόσμο νὰ τεκνοποιήσει.

Φαίνεται ὅτι τὸ πρόβλημα εἶναι πιὸ βαθύ, καὶ ἀφορᾶ τὴν γενικότερη κοσμοαντίληψη ποὺ ἐπικρατεῖ στὶς σύγχρονες κοινωνίες. Ἡ εὐμάρεια (ἤ ἀκόμη καὶ τὸ ἰδανικὸ τῆς εὐμάρειας) ποὺ παρέχει ὁ σύγχρονος πολιτισμὸς ἔθρεψε τὴν ἡδονοθηρία, τὴν μαλθακότητα καὶ τὸν ἀτομικισμό, μὲ συνέπεια τὴν ἀτεκνία. Οἱ ἄνθρωποι δὲν βρίσκουν οὔτε λόγους οὔτε νόημα στὸ νὰ κάνουν παιδιά.

Χρειάζεται μία ριζικὴ ἀλλαγὴ ἀντίληψης καὶ νοοτροπίας, ποὺ ἕνα διαφορετικὸ ὅραμα γιὰ τὸν κόσμο καὶ τὴν ζωὴ μπορεῖ νὰ προκαλέσει. Πιθανόν, αὐτὴ τὴν μεγάλη ἀλλαγή, νὰ τὴν προκαλέσει ἡ ἐπικείμενη παγκόσμια δημογραφικὴ κατάρρευση (ποὺ θὰ προκαλέσει τὴν κατάρρευση τῶν ἀσφαλιστικῶν καὶ συνταξιοδοτικῶν συστημάτων, ὅταν δὲν θὰ ἐπαρκεῖ πιὰ ὁ οἰκονομικὰ ἐνεργὸς πληθυσμὸς γιὰ νὰ τὰ συντηρήσει), ποὺ ἀπ' ὅ,τι φαίνεται μᾶλλον εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη.

Ἡ δραματικὴ εἰκόνα ἑνὸς μοναχικοῦ, ἀνήμπορου ἄτεκνου (καὶ φτωχοῦ) ἡλικιωμένου, ποὺ θὰ ἀποτελεῖ γιὰ πολλὲς χῶρες τὴν καθημερινὴ εἰκόνα τοῦ μέλλοντός τους, θὰ εἶναι πολὺ πιὸ ἰσχυρὴ ἀπὸ τόνους προειδοποιήσεων γιὰ τὸ ζοφερὸ δημογραφικὸ μέλλον.

 

Τὸ Ἔνζυμο