Παναγιώτης Τέτσης

---

«Τα έργα του Παναγιώτη Τέτση, φέρνουν αυθόρμητα στη μνήμη, περιγραφές του Παπαδιαμάντη, στίχους του Κάλβου, του Σεφέρη, του Ελύτη. Γιατί και ο ζωγράφος, όπως ο Ζακύνθιος ποιητής, πλέκει δοξαστικό και τραχύ ύμνο στα «καυχήματα των θαυμασίων σκοπέλων (Σπετζίας,Ύδρας,Ψαρών)», και ιδιαίτερα βέβαια στις φίλιες και γνώριμες ακτές της ένδοξης πατρίδας του της Ύδρας. «Τα περιπόθητα βουνά και τα χωράφια, κεχρυσωμένα ακόμα από τον ήλιο» του Κάλβου, «οι κρημνώδεις ακτές και οι αλίπληκτοι βράχοι» ενός παπαδιαμαντικού Ελύτη, το ομηρικό «πορφύρεον κύμα» αναζητούσαν την εικόνα τους στη ζωγραφική. Οι πίνακες που εκτίθενται στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, μνημειακοί σε μέγεθος και επικοί στο ύφος, ιστορούν μια πρωτόγνωρη, «θεόκτιστη», νησιωτική Ελλάδα, που μόνο στην ποίηση είχαμε συναντήσει ως τώρα: «Τρεις βράχοι σε σχήμα πύλης, σκουριασμένοι/ λίγα καμένα πεύκα μαύρα και κίτρινα/ κι’ ένα τετράγωνο σπιτάκι θαμμένο στον ασβέστη», και ιδού οι στίχοι του Σεφέρη φέρνουν μπροστά στα μάτια μας τους πρόσφατους πίνακες του ζωγράφου. Βουνά και βράχια ηλιοτροπικά γράφουν με χρώματα και φώτα τις ώρες και τις εποχές,ντυμένα άλλοτε με πορφύρες και άλλοτε με σκυθρωπά γκρίζα, όταν «μελανόπτερα σύννεφα αρμενίζουν» πάνω τους, σύμφωνα με τη λύρα του Κάλβου.»

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης

 

Ο Παναγιώτης Τέτσης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1925, κι έζησε εκεί έως το 1937, που εγκαταστάθηκε στον Πειραιά μαζί με την οικογένειά του. Τα πρώτα μαθήματα στη ζωγραφική, τα πήρε το 1940, από τον Κ. Φρισλάντερ, αλλά η καλλιτεχνική του πορεία καθορίστηκε κατόπιν της γνωριμίας του με τον Δ.Πικιώνη και τον Νϊκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα.

 

Σπούδασε στην ΑΣΚΤ, από το 1943 έως το 1949, με δάσκαλο τον Κ.Παρθένη. Λαμβάνοντας υποτροφία, σπουδάζει και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, ασχολούμενος περισσότερο με τη χαλκογραφία και τη χαρακτική.

Το 1960, κατόπιν νέας υποτροφίας, μελέτησε την ιταλική μουσειακή τέχνη, ενώ το 1972 με χορηγία του Ιδρύματος Ford, αφοσιώνεται στη ζωγραφική και τη χαρακτική.

Κατά τη δεκαετία του ‘50, με την «επανάσταση» των ανεικονικών ρευμάτων, και την αμφισβήτηση του προγενέστερου είδους τέχνης, ο Τέτσης, ώριμος πια καλλιτεχνικά, παραμένει σταθερός, επιμένοντας στη ζωγραφική του βλέμματος. Ζωγραφίζει αυτό που βλέπει με αληθινή πειστική απόδοση, της φύσης και του φωτός, κυρίως της νησιωτικής υπαίθρου.

Ήδη καθηγητής για πολλά χρόνια σε διάφορες Σχολές, εκλέγεται πρύτανης της ΑΣΚΤ το 1989, ενώ το 1993 γίνεται Ακαδημαϊκός. Πραγματοποίησε πολλές ατομικές εκθέσεις, σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ αρκετά έργα του συμπεριλήφθηκαν σε σημαντικές ομαδικές εκθέσεις. Πολλά κείμενά του  έχουν εκδοθεί, ενώ έχει μεταφράσει και προλογίσει το βιβλίο του Τ.Τσενίνι (τεχνικές της σχολής του Τζότο), «Πραγματεία περί Ζωγραφικής» 

Ο Παναγιώτης Τέτσης στην ενότητα «Ύδρα», που αποτελείται από δέκα τοπιογραφίες, αναδεικνύει το φως και τα χρώματα του ελληνικού τοπίου, μέσα από το προσωπικό του ύφος. Με  αισθητική ελληνικότητας, εστιάζει στην ξεκάθαρη ομορφιά της στιγμής, ενός μεταβλητού κόσμου. Τα τοπία αποδίδονται εικονιστικά, μέσα από μια ποικιλία χρωματικών τόνων και συνδυασμών.

Η ατμόσφαιρα, το χρώμα και το φως, απεικονίζονται, λιτά και περιεκτικά. Η τέχνη του Τέτση, έμεινε σταθερή σε όλη την πορεία του, ενώ έμεινε απαγκιστρωμένος από τις πρόσκαιρες αντιλήψεις της μοντέρνας τέχνης. Ο Τέτσης ολοκλήρωνε τα τοπία του, αφού πρώτα αποτελούσαν βαθιά βιώματά του, μετά από παρατήρηση χρόνων.

Ακολουθώντας την εξπρεσιονιστική αντίληψη, μεταφέρει στις ζωγραφικές επιφάνειες, τον χαρακτήρα του κάθε χρώματος, όχι όμως εις βάρος της ορατής πραγματικότητας. Η τέχνη του είναι ευανάγνωστη, αλλά και αφαιρετικά ποιητική. Η πραγματικότητα, απεικονίζεται με ιδιαίτερη χρωματική αλχημεία,  χωρίς να γίνεται απόλυτα περιγραφική, ενώ ο θεατής, έχει τη δυνατότητα να αναπλάσει το τοπίο, με την προσωπική του αίσθηση.

Ο Τέτσης απεικονίζει την βιωματική του πραγματικότητα, με  χρωματικές αλχημείες, ενώ οι επιρροές που έλαβε από τις τάσεις της σχολής του Παρισιού, ενίσχυσαν την πορεία της αφαίρεσης στη ζωγραφική τέχνη και διαμόρφωσαν την δική του προσωπική αντίληψη του εξπρεσιονισμού. Ο κυβισμός του Τέτση, δεν ταυτίζονταν με το νεωτεριστικό πνεύμα των δυτικοευρωπαίων καλλιτεχνών, ούτε ακολούθησε τις φάσεις της εξέλιξής τους.

Παράλληλα με τη ζωγραφική, ο Τέτσης, ασχολήθηκε με τη χαρακτική, αλλά και με τη δημιουργία τοιχογραφιών σε εκκλησίες και δημόσια κτήρια, ενώ τα έργα του περιλαμβάνουν σκηνές της καθημερινότητας, προσωπογραφίες, τοπία, και νεκρή φύση.

Έργα που φιλοτέχνησε ο Παναγιώτης Τέτσης και τιτλοφορούνται, Το απόγευμα στην Ύδρα, 1985, Ύδρα εν κατόψει, 2013, και Τα Βράχια της Ύδρας II, καταδεικνύουν ότι ο καλλιτέχνης είναι, κατεξοχήν ζωγράφος του χρώματος.

Οι βραχώδεις ακτές, η θάλασσα που περιβάλλει το νησί, αποθανατίζονται με έντονες χρωματικές αντιθέσεις, εκφράζοντας το νόημα της ύπαρξης και την αξία της ζωής στο συγκεκριμένο νησί. Όμως, απέδωσε παραστατικά, με σταθερότητα και καθαρότητα, με απλότητα και αφαιρετική πρόθεση, αλλά και με μεγάλη ευαισθησία, τοπιογραφικές εικόνες αστικού χώρου σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον.

Κάθε τμήμα του έργου του διαβάζεται ταυτόχρονα ως καθαρή ζωγραφική αλλά και ως μέρος ενός αινίγματος της εικόνας της Ύδρας. Το ελληνικό φως μεταφράστηκε από τον καλλιτέχνη σε άρτια υπολογισμένες ποσότητες λευκού χρώματος και η σκίαση με πλούσια και έντονη χρωματική παλέτα.

Ο Παναγιώτης Τέτσης πέθανε στην Αθήνα στις 5 Μαρτίου του 2016.

Πηγές:

• Παπανικολάου Μ, Η Ελληνική Τέχνη του 20ού Αιώνα, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2006

• Εθνική Πινακοθήκη, nationalgallery.gr

• Ίδρυμα Μποδοσάκη: Ιστότοπος Bodossaki Lectures On Demand (BLOD)

• Λαμπράκη-Πλάκα 2008: Παναγιώτης Τέτσης, Ο αλχημιστής των χρωμάτων, εφημερίδα «Το Βήμα»

• ToΒήμα team 2008: Με τα χρώματα της Ύδρας, εφημερίδα «Το Βήμα»

• Ereportaz.gr

• Ε. Νικολοπούλου 2016, Η αθάνατη Ύδρα μέσα από το έργο του «παιδιού της», Παναγιώτη Τέτση

• Saronic Magazine, Σίλα Αλεξίου 2016, Παναγιώτης Τέτσης: Η έκθεση στην Ύδρα το 2012