Ρετρό 23.0: Θα καταργηθεί ο άνθρωπος;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης

Το καμπανάκι που χτύπησε ο Χρήστος Φιλιππίδης πριν από μισόν αιώνα

 Στο άρθρο του Χρήστου Φιλιππίδη με τίτλο «Θα καταργηθή ο άνθρωπος;» και υπότιτλο «Ο θάνατος του μύθου μπορεί να φέρει το θάνατο του μέλλοντος», που είναι δημοσιευμένο στο βιβλίο του «ΤΟΜΕΣ στην πολιτική, στην κοινωνία, στη σκέψη» (εκδ. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2η έκδ., Αθήνα 1983, σελ. 109 επ.· πρόκειται για δοκίμια που δημοσιεύθηκαν από το 1973 έως το 1977 στις εφημερίδες «Ακρόπολη» και «Απογευματινή»), ο βραβευμένος δημοσιογράφος προβαίνει σε διαπιστώσεις, οι οποίες σαράντα χρόνια μετά την έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου μοιάζουν προφητικές, ενώ ταυτοχρόνως είναι άκρως ανησυχητικές.

Εκκινώντας από την θέση ότι «η δυστυχία των λαών, σήμερα, είναι ότι ζουν χωρίς μύθο», δηλ. χωρίς «μια κοφτερή, συγκινησιακή τόλμη, ένα πνευματικό θάρρος, μια θαυμαστή ψυχική περιπέτεια, ένα φιλόδοξο άλμα των εσωτέρων δυνατοτήτων του ανθρώπου προς την αλήθεια, προς την ολοκληρωμένη επίτευξη της ισόρροπης ζωής που συνδυάζει την υλική πρόοδο με την άρτια ανάπτυξη του λόγου», ο αρθρογράφος διαπιστώνει ότι ο κόσμος βρίσκεται σε ένα «επικίνδυνο σταυροδρόμι»:

«Οι παλιές αξίες, οι ιδεολογικές εξάρσεις, βρίσκονται σε αχρησία ή πεθαίνουν», κι «ο θάνατός τους μπορεί να φέρη τον θάνατο του μέλλοντος».

Σε αντίθεση με τους ανθρώπους του προηγούμενου (για μας: προπροηγούμενου) αιώνα, που «έζησαν τις μεγάλες εθνικές επαναστάσεις», «γνώρισαν […] τις αστικές εξεγέρσεις για την δημιουργία μια καλύτερης κοινωνίας» και «είχαν, πάντα σχεδόν, το όραμα μιας θρησκείας να τους κατευθύνη», οι λαοί του 20ού αιώνα «σαν δουλικά κοπάδια αναδεύουν, μηρυκάζοντας τα παρελθόντα, χωρίς όμως τη δύναμη να θεμελιώσουν τα μέλλοντα σ’ αυτή την σοβούσα έρημο της χαμηλόφτερης ζωής».

Επί παραδείγματι, ο Αμερικανός πολίτης «προσπαθεί απλώς να διογκώση με κάθε τρόπο τα βιοτικά του μέσα» και η αμερικανική αυτοκρατορία «έχει, ουσιαστικά, επιβάλει την ειρήνη της στο μεγαλύτερο μέρος της Υφηλίου», στερούμενη ιδεωδών που να την εμπνέει.

Ο Ρώσος πολίτης, μετά την καταρράκωση του κομμουνιστικού πειράματος, «έχει μοναδικό θλιβερό στόχο να προλάβη, σ’ ένα οικτρό μαραθώνιο, τους κεφαλαιοκράτες στην ταχύτερή τους τεχνολογική εξέλιξη».

Ο δε Ευρωπαίος πολίτης, «αν λάβουμε υπ’ όψη την συντριπτική του πάντοτε υπεροχή, στο πνευματικό και το ιδεολογικό πεδίο, έχει καταβαραθρωθή, ακόμη πιο χαμηλά»· αφουγκραζόμενος την ισοπεδωτική ομοιομορφία που θα επέβαλλε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο συγγραφέας σημειώνει:

«Λίγο ακόμη και τα έθνη, με τα ελατήρια των αντιθέσεων και των ιδιοτυπιών τους, σαν κύτταρα πορείας, θα πάψουν να υπάρχουν στην γηραιά ήπειρο».

Ολοκληρώνοντας το κείμενό του, ο Χρήστος Φιλιππίδης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ενός πυρηνικού πολέμου και, συνακόλουθα, την έλευση της εσχάτης ώρας για την ανθρωπότητα, που, βεβαίως, συμπίπτει με την προφητευθείσα συντέλεια του κόσμου:

«Η έλλειψη μύθου βαραίνει, δεινά, τον βίο της ανθρωπότητας. Ας μας συγχωρήσουν την βλασφημία οι εξ επαγγέλματος ειρηνιστές, αλλά θα προτιμούσαμε τον αετό του πολέμου που θα γινόταν για υψιπετείς επιδιώξεις παρά το μαλθακό περιστέρι μιας ειρήνης που θα έφερνε τον οριστικό αποπνιγμό μέσα σε μια άλογη, πνευματική, χωρίς φτερά, χωρίς δυσκολίες, τυποποιημένη τεχνολογική “πρόοδο”. Αν η ανθρωπότητα πρόκειται να πεθάνει απόπληκτη από υλική ευημερία στο κρεβάτι της, καλύτερα να [ανοίξει ο ασκός του Αιόλου] και να ζήση μια νέα αιματηρή, έστω, αλλά δημιουργική διεργασία. Αν πρόκειται, έστω και με θυσίες μεγάλες, να βρη τον δρόμο που δεν μπορή να συναντήση, πάντως, στην σημερινή ισοπέδωση, θα ήταν καλύτερα να το αποτολμήση».

«Αλλά με ποια κίνητρα; Η θρησκεία δεν υπάρχει πια σαν δύναμη έλξεως. Ο πόλος του εθνισμού εξασθενεί. Οι μεγάλες κοινωνιστικές ιδεολογίες έσβησαν, χωρίς να γεννήσουν τον άξιο διάδοχό τους. Οι Πτολεμαίοι του μαρξιστικού κόσμου επικυρώνουν απλώς την διάλυση του κομμουνιστικού μύθου. Μόνη ιδεολογία, μόνος μύθος θα μας απομείνη να προσπαθούμε να κατακτήσουμε το άγονο φεγγάρι ή να οργανώσουμε, καλύτερα την καταναλωτική μας κοινωνία; Επ’ άρτω, μόνον, ζήσεται ο άνθρωπος;».

«Οι μοντέρνοι φιλόσοφοι –ακόμη κι ο βαθυστόχαστος Μαρκούζε– δεν φαίνεται να έχουν τέλεια συνειδητοποιήσει τον έσχατο κίνδυνο. Η ανθρωπότητα, ο άνθρωπος, οι λαοί, απειλούνται με αμείλικτη αναδρομή στην εποχή της πρωτόγονης, αγελικής πορείας. Αλλά, αν ξαναγυρίσουμε, πνευματικά, στην εποχή εκείνη, αναπόδραστη εξέλιξη δεν θα είναι να ζήσουμε, μια μέρα, την παράλογη πυρηνική καταστροφή, να γνωρίσουμε, σαν τρομερή πραγματικότητα –τι τραγική ειρωνεία!– τον περίτρομο μύθο της συντέλειας του κόσμου που μας κληροδότησαν οι αρχαίοι λαοί;».

«Αυτή, όμως, δυστυχώς, είναι η μόνη προοπτική, σήμερα, της στερημένης, από κάθε ιδεολογικό ζώπυρο, ανθρωπότητας. Κι αν αφήσουμε, χωρίς αντίδραση, να καταργηθή αμετάκλητα ο άνθρωπος, τίποτε δεν θα σταματήση πια τα τυφλά άλογα της Αποκαλύψεως στον φρενήρη, τιμωρό δρόμο τους».

Δυστυχώς, οι διαπιστώσεις του Χρήστου Φιλιππίδη φαίνεται να επαληθεύονται με τον πιο ζοφερό τρόπο. Η «πανδημία» του κορωνοϊού κατέδειξε το βάθος της ηθικής και πνευματικής σήψης που έχει εξαπλωθεί σε όλους σχεδόν τους λαούς του πλανήτη:

Εκπαιδευμένοι να λατρεύουν το σώμα τους, την υγεία και την ζωή τους, ζώντας με φόβο ιών και μικροβιών και όχι με φόβο Θεού, στο άκουσμα της εμφάνισης ενός μπαμπούλα, του περίφημου «αόρατου εχθρού» που ήταν πανταχού παρών και τους πάντες απειλών, οι πολίτες απέδειξαν ότι ήσαν πανέτοιμοι να απεμπολήσουν πάμφθηνα τους σημαντικότερους πυλώνες επί των οποίων στηρίζεται η ουσία της ανθρώπινης ιδιότητας: το αυτεξούσιο και την αξιοπρέπεια!

Οιστρηλατούμενοι από το νεοταξίτικο τρίπτυχο «γρήγορα, εύκολα, σίγουρα», εμπιστεύθηκαν, με κλειστά τα μάτια, τους μέχρι πρότινος διεφθαρμένους και ανίκανους πολιτικούς-κυβερνήτες τους, επιθυμώντας διακαώς να ξεμπερδέψουν τάχιστα με τον νέο «αόρατο εχθρό», που, προφανώς, τους κουβάλησαν οι γνωστοί και μη εξαιρετέοι μπαμπουλοκατασκευαστές της ευάριθμης υπερεθνικής ελίτ.

Παραλλήλως, η άφιξη του νέου μπαμπούλα συνέπεσε με τον καλπασμό του δαιμονικού καβαλάρη της τεχνολογίας. Και σε αυτό το πεδίο, οι πολίτες, όντας εξίσου καλά εξοικειωμένοι με την χρήση των έξυπνων κινητών και όλων των υπόλοιπων τεχνολογικών προϊόντων, απέδειξαν ότι ήσαν πανέτοιμοι να προϋπαντήσουν με ανοιχτές αγκάλες τα διαβολόπαιδα της Τεχνητής Νοημοσύνης και να απολαύσουν την γρηγοράδα και την ευκολία (την ασφάλεια όμως;) που τους υποσχέθηκαν.

Το όραμα της Νέας Εποχής είναι πάλι μια επανάσταση, όπως δηλαδή συνέβαινε και στις κοινωνίες που διέθεταν τον μύθο εκείνο που, όπως επισημαίνει ο Χρήστος Φιλιππίδης, «όταν ενσαρκώνεται σ’ ένα λαό, τότε και μόνο τότε, έχουμε γνήσια πρόοδο, τότε έχουμε πολιτισμό», ενώ «χωρίς τον μύθο, η ζωή είναι “φυτική”», αλλά «με το μύθο γίνεται ιστορική», με την διαφορά ότι σήμερα πρόκειται για ψευδοεπανάσταση, η οποία, μέσω της θεωρίας του Θαυμαστού Ανάποδου Κόσμου, πρέπει να ερμηνευθεί ως το ακριβώς αντίθετό της:

Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα είναι ο αμετάκλητος ενταφιασμός του ανθρώπου!

Διότι, εξαιτίας ακριβώς της κυριαρχίας της Τεχνητής Νοημοσύνης και του αλλόκοτου γάμου που θα τελεσθεί μεταξύ ηλεκτρονικού υπολογιστή και ανθρώπου, ο δεύτερος θα απολέσει την ιδιοπροσωπία του. Ας μην εκπλησσόμαστε: Από την στιγμή που η συμπαγής πλειοψηφία των πολιτών δεν είχε καμία δυσκολία να κρύψει το πρόσωπό της φορώντας επί πολλές ώρες μάσκα (φθάνοντας μάλιστα μέχρι του σημείου να φορά και πουλόμασκα, μοιάζοντας με υβρίδιο πτηνανθρώπου), δεν θα της είναι δύσκολο να ξεπουλήσει στην τεχνολογία και την προσωπικότητά της.

Ή μήπως τελικώς ο μύθος του 21ου αιώνα είναι η επίτευξη μιας όσο γίνεται ανώτερης τεχνολογικής προόδου;

Ο Χρήστος Φιλιππίδης σχολίαζε προορατικά και απαντούσε αρνητικά:

«Βέβαια, η ίδια αυτή τεχνολογική μανία, θα μπορούσε ν’ αποτελή καθαυτή ένα μύθο – και να δικαιώνη έτσι, τουλάχιστον για μια ορισμένη ιστορική στιγμή, την ύπαρξή της. Αλλά, στον στυγνό, αιχμηρό πυρήνα της δεν υπάρχει θέση για καμιά ψυχική έξαρση, απαραίτητη ωστόσο για κάθε ουσιαστική εξέλιξη προς τα εμπρός».

Τελικώς, ο τεχνολογικός καλπασμός φαίνεται πράγματι ότι μπορεί να ανακοπεί μόνο με ένα απόλυτα βίαιο φαινόμενο, όπως είναι ένας Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ώστε μετά την λήξη του να επιστρέψουμε στην εποχή του χαλκού και του λίθου, ανακαλύπτοντας ξανά την βιασμένη από τον άνθρωπο Φύση (εφόσον, βεβαίως, δεν είναι μολυσμένη από την χρήση πυρηνικών). Αλλιώς, καραδοκεί η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο οποίος για πολλούς θα μοιάζει με κλέπτη που εμφανίζεται ξαφνικά μέσα στην νύκτα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ένα άρθρο που είχε γράψει ο Χρήστος Φιλιππίδης στις 23.12.1980 με τίτλο «Οι εμπρησμοί και ο Αρμαγεδδών» (με αφορμή τους εμπρησμούς μεγάλων καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας) αναφερόταν στο ενδεχόμενο «άνοιγμα κάποιας τρομερής πύλης της κολάσεως του Δάντη, που αργά ή γρήγορα θα μας καταποντίση όλους». Ο Αρμαγεδδών δεν αποκλείεται να πλησιάζη, κατέληγε.

«Και αν η ανθρωπότης δεν αποτινάξει με μια απότομη κίνηση που δεν είναι σπάνια στην ιστορία της τα σημάδια του κατακλυσμού που την περιμένουν, θα υποστούμε στο μέλλον πολύ χειρότερες συμφορές από αυτές που προκαλούν οι θανατηφόρες βόμβες και οι εμπρησμοί. Γι’ αυτό μια φωνή πρέπει να υπεριχύη σήμερα στην ελληνική επικράτεια: Φύλακες, γρηγορείτε!».        

Άραγε, υπάρχει σήμερα έστω ένας δημοσιογράφος που διαθέτει την ποιότητα και το προορατικό χάρισμα του Χρήστου Φιλιππίδη, του Ρίτου, όπως τον έλεγε ο πατέρας του τιμώντας την μνήμη συμπολεμιστή του;

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το ανωτέρω κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, φ. της 9ης Ιουλίου 2023, σελ. 07β/22.