«Ξενομερίτες». Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί και η αφιλόξενη υποδοχή των μικρασιατών στην Ελλάδα. Η συμβολή τους στον πολιτισμό και την οικονομία ..

 

---

Έως και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923, περίπου 1.500.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα. Σε αρκετές περιπτώσεις αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από τον γηγενή πληθυσμό, ενώ το υπό διάλυση ελληνικό κράτος αδυνατούσε να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Οι πρόσφυγες εντάχθηκαν με κόπο και αγώνα στην “μητέρα πατρίδα” και ενίσχυσαν την οικονομία και την κοινωνία με την εργασία, τις γνώσεις, αλλά και τα έθιμα τους. Η αφομοίωση των προσφύγων στην Ελλάδα υπήρξε δύσκολη, κυρίως λόγω της οικονομικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα τη δεδομένη χρονική συγκυρία. Επίσης, οι πληγές από τον καταστροφικό πόλεμο ήταν ανοιχτές και η Ελλάδα θύμιζε ένα κράτος υπό κατάρρευση.

Η απότομη αύξηση του πληθυσμού στην Ελλάδα έφερε ανατροπές και συγκρούσεις στις τοπικές κοινωνίες. Οι ντόπιοι σε πολλές περιπτώσεις αισθάνθηκαν απειλή με τα χαμηλά μεροκάματα των προσφύγων που αναλάμβαναν εργασίες με χαμηλό τίμημα. Όταν έχαναν δουλειές, τους θεωρούσαν υπεύθυνους και για να τους μειώσουν εκφράζονταν γι΄αυτούς με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, όπως «τουρκόσποροι» ή «ξενομερίτες».

Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Αθήνα, 1922. Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού, το 1920 στην Αθήνα κατοικούσαν 297.276 άτομα. Οκτώ μόλις χρόνια μετά, με βάση την απογραφή του 1928, η Αθήνα είχε πληθυσμό 459.211 ατόμων: 131.810 γηγενείς, 129.380 πρόσφυγες και 198.021 εσωτερικοί μετανάστες.  Πηγή: Library of Congress

Μέσα στο χαοτικό κλίμα που προκλήθηκε με την άφιξη των προσφύγων, κυρίως έως τον Σεπτέμβριο του 1922, οι συνθήκες διαβίωσης ήταν σκληρές. Ήταν σχεδόν αδύνατο να τραφούν επαρκώς και να στεγαστούν στο σύνολό τους, καθώς οι ανάγκες των προσφύγων υπερέβαιναν κατά πολύ τις δυνατότητες του ελληνικού κράτους. Χρειάστηκε μεγάλο διάστημα μέχρι να ισορροπήσουν τα πράγματα και οι Μικρασιάτες σκορπίστηκαν σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα.

Ενδεικτική της επικρατούσας κατάστασης τότε στην Ελλάδα, είναι η μαρτυρία του Απόστολου Μυκονιάτη ο οποίος καταγόταν από τον Ατζανό, κοντά στην Πέργαμο και περιέγραψε τη διαδρομή από τη Σμύρνη μέχρι τη Μυτιλήνη:

«Εμείς οι άλλοι περιμέναμε τρεις μέρες, ώσπου μπήκαμε σε καΐκια και μπαρκάραμε για τη Μυτιλήνη. Ώσπου να πατήσει το πάδαρι του στο χωριό ο τούρκικος στρατός, άραζαν καΐκια και μας παίρναν. Πίσω-πίσω στη Μυτιλήνη δεν μας δέχουνταν. Δεν είναι και πλούσιος τόπος, από ένα μαξούλι περιμέννει (σοδειά). Βασανιστήκαμε, κακοφάγαμε, κακοκοιμηθήκαμε, μεγάλη συμφορά πάθαμε. Και ποιός δεν έκλαψε νεκρούς; Και ποιός δεν κακοπάθησε και ποιός δεν κλαίει ακόμα. Μονάχα τα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ τ΄ακούνε σαν ψεύτικα παραμύθια»

Η προσφορά στον πολιτισμό και την οικονομία

Με πλούσια επιχειρηματική εμπειρία και επαγγελματικές δεξιότητες, οι Μικρασιάτες συνέβαλαν τα μέγιστα σε πολλούς τομείς της χώρας. Αποτέλεσαν τον κινητήριο μοχλό για τη βιομηχανία και τη βιοτεχνία και ένα μεγάλο ποσοστό εργάστηκε σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επίσης, ενίσχυσαν σημαντικά το εργατικό δυναμικό στην κλωστοϋφαντουργία, την ταπητουργία, τη μεταξουργία και την αλευροβιομηχανία. Οι πρόσφυγες προσέφεραν φθηνή εξειδικευμένη εργασία, ενώ λόγω της διατροφικής τους παράδοσης, λειτούργησαν ως ο νέος παράγοντας ζήτησης για τη βιομηχανία ειδών διατροφής.

Προσφυγόπουλα στην Αθήνα, 1923. Πηγή: Wikipedia

Ως φορείς σπουδαίας πολιτισμικής παράδοσης, οι Μικρασιάτες πρωταγωνίστησαν και στις τέχνες, όπως στη μουσική, κυρίως με το ρεμπέτικο τραγούδι. Με την έλευση των προσφύγων έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα και πολλά ανατολίτικα μουσικά όργανα όπως ο μπαγλαμάς, ο ταμπουράς, το ούτι και το κανοκάκι. Επιπλέον, ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας πολλών οικογενειών εμπλούτισε με νέα στοιχεία τη λογοτεχνία και τη λαογραφία.

Η Μικρά Ασία υπήρξε πατρίδα πολλών σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών, πολλοί από τους οποίους απέδωσαν με αριστουργήματα τον πόνο της προσφυγιάς. Σημαντικοί εκπρόσωποι αυτού του ρεύματος ήταν ο Ηλίας Βενέζης, η Διδώ Σωτηρίου, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Γιώργος Θεοτοκάς και ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Γιώργος Σεφέρης. Η υπάρχουσα πνευματική ζωή εμπλουτίστηκε από τους Μικρασιάτες και διαμορφώθηκε μία νέα πολιτισμική ταυτότητα στην Ελλάδα.

Επιχρωματισμός αρχικής εικόνας: Past in Color – Χρ.Καπλάνης

 

μηχαβη του χρονου

 

Σημείωση :Δεν χρειάζεται διευκρίνηση νομίζουμε ότι οι Έλληνες που ήρθαν διωγμένοι ήταν οι πραγματικοί πρόσφυγες και οχι οι λαθρομετανάστες που έχουν κατακλύσει την Ελλάδα μη εκπληρώνοντας ούτε το όμαιμον, το ομόγλωσσον, το ομότροπον...και εργαλοποιούνται από τα αργυρώνητα τσιράκια του Σορρος καθώς και από το ηλίθιο και δόλιο πολιτικό σύστημα που επιδιώκει τον αφανισμό μας.