Στά 200 π.Χ.

 Καβάφης Κωνσταντῖνος

«Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων–»

 

Μποροῦμε κάλλιστα νὰ φανταστοῦμε

πὼς θ’ ἀδιαφόρησαν παντάπασι* στὴν Σπάρτη

γιὰ τὴν ἐπιγραφὴν αὐτή. «Πλὴν Λακεδαιμονίων»,

μὰ φυσικά. Δὲν ἦσαν οἱ Σπαρτιᾶται

γιὰ νὰ τοὺς ὁδηγοῦν καὶ γιὰ νὰ τοὺς προστάζουν

σὰν πολυτίμους ὑπηρέτας. Ἄλλωστε

μιὰ πανελλήνια ἐκστρατεία χωρίς

Σπαρτιάτη βασιλέα γι’ ἀρχηγό

δὲν θὰ τοὺς φαίνονταν πολλῆς περιωπῆς*.

Ἂ βεβαιότατα «πλὴν Λακεδαιμονίων».

 

Εἶναι κι αὐτὴ μιὰ στάσις. Νιώθεται*.

 

Ἔτσι, πλὴν Λακεδαιμονίων στὸν Γρανικό•

καὶ στὴν Ἰσσὸ μετὰ• καὶ στὴν τελειωτική

τὴν μάχη, ὅπου ἐσαρώθη* ὁ φοβερὸς στρατός

ποὺ στ’ Ἄρβηλα συγκέντρωσαν οἱ Πέρσαι:

ποὺ ἀπ’ τ’ Ἄρβηλα ξεκίνησε γιὰ νίκην, κι ἐσαρώθη.

 

Κι ἀπ’ τὴν θαυμάσια πανελλήνιαν ἐκστρατεία

τὴν νικηφόρα, τὴν περίλαμπρη,

τὴν περιλάλητη, τὴν δοξασμένη

ὡς ἄλλη δὲν δοξάσθηκε καμιά,

τὴν ἀπαράμιλλη*: βγήκαμ’ ἐμεῖς•

ἑλληνικὸς καινούριος κόσμος, μέγας.

 

Ἐμεῖς• οἱ Ἀλεξανδρείς, οἱ Ἀντιοχείς,

οἱ Σελευκείς, κι οἱ πολυάριθμοι

ἐπίλοιποι* Ἕλληνες Αἰγύπτου καὶ Συρίας,

κι οἱ ἐν Μηδίᾳ, κι οἱ ἐν Περσίδι, κι ὅσοι ἄλλοι.

Μὲ τὲς ἐκτεταμένες ἐπικράτειες*,

μὲ τὴν ποικίλη δράση τῶν στοχαστικῶν προσαρμογῶν*.

Καὶ τὴν Κοινὴν Ἑλληνικὴ Λαλιά*

ὡς μέσα στὴν Βακτριανή την πήγαμεν, ὡς τοὺς Ἰνδούς.

 

Γιὰ Λακεδαιμονίους νὰ μιλοῦμε τώρα!

 

*παντάπασι: ἐντελῶς *περιωπή: σπουδαιότητα *νιώθεται: μπορεῖ νὰ γίνει κατανοητή, ἐξηγεῖται *ἐσαρώθη: διαλύθηκε, ἐξοντώθηκε *ἀπαράμιλλη: ἀσυναγώνιστη *ἐπίλοιπος: ὑπόλοιπος *ἐκτεταμένες ἐπικράτειες…των στοχαστικῶν προσαρμογῶν: οἱ στίχοι ἀναφέρονται στὶς νέες συνθῆκες ποὺ διαμορφώθηκαν μὲ τὴ δημιουργία τῶν μεγάλων ἑλληνιστικῶν βασιλείων καὶ τὴν ἀνάμιξη τῶν πολιτισμῶν, μέσα στὶς ὁποῖες, στοχαστικά, ἀναπροσαρμόστηκε ὁ νέος ἑλληνικὸς κόσμος *Κοινὴ Ἑλληνικὴ Λαλιά: ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ποὺ καθιερώθηκε καὶ διαδόθηκε στὶς χῶρες τῆς Ἀνατολῆς

 Τὸ ποίημα «Στὰ 200 π.Χ.» εἶναι τὸ προτελευταῖο ποὺ δημοσίευσε ὁ Κ.Π. Καβάφης (1931) καὶ φανερώνει τὴν εἰδικὴ σχέση τοῦ ποιητῆ μὲ τὴν ἱστορία. Πρόκειται γιὰ ἕναν φανταστικὸ μονόλογο ἑνὸς Ἕλληνα, ὁ ὁποῖος ζεῖ στὰ 200 π.Χ. στὶς περιοχὲς τοῦ «νέου» κόσμου, ποὺ σχηματίστηκε ἀπὸ τὶς ἐκστρατεῖες τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου. O ὁμιλητὴς διαβάζει ἀρχικὰ τὴν ἐπιγραφὴ ποὺ συνόδευε τὰ λάφυρα ἀπὸ τὴ μάχη τοῦ Γρανικοῦ, τὰ ὁποῖα ἀφιέρωσε ὁ Μ. Ἀλέξανδρος στὸν Παρθενῶνα: ΑΛΕΞΑΝΔΡOΣ ΦΙΛΙΠΠOΥ ΚΑΙ OΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΛΗΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜOΝΙΩΝ ΑΠO ΤΩΝ ΒΑΡΒΑΡΩΝ ΤΩN TΗΝ ΑΣΙΑΝ ΚΑΤOΙΚOΥΝΤΩΝ. Στὴ συνέχεια, κάνει μιὰ ἐπισκόπηση τῶν ἱστορικῶν γεγονότων ποὺ συντελέστηκαν πρὶν ἀπὸ 130 χρόνια, σχολιάζοντας εἰρωνικὰ τὴν ἄρνηση τῶν Λακεδαιμονίων νὰ συμμετάσχουν στὴ λαμπρὴ πανελλήνια ἐκστρατεία ἐναντίον τῶν Περσῶν, μὲ τὴ δικαιολογία ὅτι ἡ σπαρτιατικὴ παράδοση τοὺς ἐμπόδιζε νὰ πάρουν μέρος σὲ ἐκστρατεία, στὴν ὁποία δὲν ἦταν οἱ ἴδιοι ἀρχηγοί.