"Το δέντρο της σκλαβιάς και της αλήθειας"

 

Ας μιλήσουμε όλοι μας καθαρά, χωρίς μισόλογα, χωρίς υπεκφυγές. Ένας κόσμος, ο δικός μας, κλυδωνίζεται και τα φύλλα του δέντρου τρίζουν στον άνεμο. Στο Νεπάλ η νεολαία κατεβαίνει στους δρόμους και το καυτό αίμα ποτίζει την άσφαλτο με δεκάδες νεκρούς, ενώ ο στρατός εμφανίζεται στους δρόμους και ο πρωθυπουργός παραιτείται. Στην άλλη άκρη της Γης, το Ισραήλ χτυπά πέρα από τα παραδοσιακά του σύνορα, από την Τυνησία έως το Κατάρ, κανονικοποιώντας το "δικαίωμα" του ισχυρού να σκοτώνει, όπως αυτό κρίνει, σε ξένη γη. Στην Αμερική, μια 23χρονη προσφυγοπούλα από την Ουκρανία σφαγιάζεται τυχαία μέσα σε τρένο της Σαρλότ και αντί να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση η κοινωνική αποσύνθεση, τα δελτία ειδήσεων αναμασούν στείρες στατιστικές εγκληματικότητας. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Τσάρλι Κερκ, σύμβολο της δεξιάς νεολαίας στις Η.Π.Α., πέφτει θύμα πυροβολισμού σε πανεπιστημιακή εκδήλωση. Οι πολιτικοί καταδικάζουν την πράξη, μα κανείς δεν τολμά να ρωτήσει πώς καλλιεργείται αυτή η βία και πώς εκτρέφεται η πόλωση που γιγαντώνεται.

Μα όλα αυτά δεν είναι ξεκομμένα φύλλα που τα βλέπουμε τυχαία μπροστά μας να πέφτουν ένα προς ένα. Είναι τα ορατά σημάδια ενός δέντρου που έχει τον κορμό του και τις ρίζες του μέσα στο έδαφος. Ο κορμός είναι οι μηχανισμοί που υφαίνουν το χάος σε τάξη, η δημοσιογραφία που μετατρέπεται σε εργαλείο διαχείρισης, οι τράπεζες που μεταλλάσσουν το χρήμα σε ψηφιακό λουρί, οι πλατφόρμες που με ένα κλικ σβήνουν άβολες φωνές ή αποκλείουν απείθαρχες ψυχές από το ηλεκτρονικό πορτοφόλι, οι κυβερνήσεις που βαφτίζουν κάθε προσωρινό μέτρο "έκτακτο" αλλά το αφήνουν μόνιμο. Εξάλλου, το πόπολο ξεχνάει εύκολα.

Και οι ρίζες; "Ποιες είναι οι ρίζες;", θα αναρωτηθείτε. Εκεί βρίσκεται το μυστικό. Δεν υφίσταται καμία συνωμοσία σε υπόγεια υγρά δωμάτια, αλλά είναι η διαρκής συμμαχία ενός "διεθνούς διευθυντηρίου", αυτό που περιέγραφε εύστοχα και ο Ανδρέας Παπανδρέου στην τελευταία συνέντευξη του το 1995 στις Βρυξέλλες, γραφειοκράτες, τράπεζες, τεχνολογικοί κολοσσοί, think-tanks, κανονιστικές επιτροπές, ΜΚΟ με βαρύγδουπους τίτλους. Όλοι αυτοί, με διαφορετικά προσωπεία, ποτίζουν το δέντρο με το ίδιο λίπασμα, την Ατζέντα 2030. Αυτή που είναι και σε app σε κάθε νέα κινητή συσκευή. Μία ατζέντα που παρουσιάζεται ως σχέδιο παγκόσμιας σωτηρίας για το κλίμα, για την υγεία, για την ισότητα μα στην πράξη μεταφράζεται σε ψηφιακή ταυτότητα, σε κεντρικά ελεγχόμενο χρήμα, σε μηχανισμούς συμμόρφωσης που δεν χρειάζονται κανενα κοινοβούλιο ούτε δικαστήριο για να εφαρμοστούν κάθετα και οριζόντια σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου. Ο κώδικας γίνεται ο νέος νόμος, το ψηφιακό πορτοφόλι η νέα αλυσίδα, η πράσινη μετάβαση η νέα μορφή πειθαναγκασμού.

Και εδώ φτάνουμε στην απόλυτη απογύμνωση. Δεν υφίστανται στρατόπεδα ή ιδεολογίες, Ανατολή ή Δύση. Ναι! Μην στραβομουτσουνιάζετε. Προσωπείο φοράνε και όλοι τρέχουμε προς τη γενική σκλαβιά. Η Ανατολή μιλά για πολυπολικότητα, η Δύση για δημοκρατία, μα στο βάθος χτίζουν τον ίδιο κόσμο με ψηφιακό πορτοφόλι, βιομετρική ταυτότητα, νομισματικό έλεγχο, πειθήνιο πολίτη-άνθρωπο. Ακόμη κι όταν αλληλοκατηγορούνται, στην πράξη αλληλοσυμπληρώνονται. Απλά, το πλασάρουν έτσι ώστε να πολώνονται, να πορώνονται και να αλληλοτρώγονται οι κοινωνίες μεταξύ τους.

Η ιδεολογία ήταν άλλοτε λάβαρο τιμής, τώρα είναι εμπορεύσιμο λογότυπο. Οι πιστοί ακόλουθοι να είναι καλά με τις νοητικές παρωπίδες. Μια μέρα πουλιέται ως κοινωνική δικαιοσύνη, την άλλη ως εθνική ασφάλεια, την τρίτη ως κλιματική σωτηρία. Από όμορφα λόγια, άλλο τίποτα αλλά ο μηχανισμός παραμένει ίδιος. Δεν είναι άλλος από την τυφλή συμμόρφωση μέσω της τεχνολογίας στα κελεύσματα. Κάτι σαν το "βαράνε το νταούλι και οι αρκούδες χορεύουν", μόνο που οι αρκούδες είσαι εσύ, και εσύ, και εσύ και εγώ μαζί. Δεν έχει σημασία αν το όνομα είναι "Agenda 2030", "Κινεζικό Όνειρο", «Πράσινη Συμφωνία», «Μεγάλη Αναγέννηση». Ακόμα και "Τα Αρχιδια Μας Κουνιούνται" να το έλεγαν, δε θα είχε σημασία. Όλα οδηγούν στην ίδια πλατεία μαζικής συγκέντρωσης, στη γενική πειθαρχία, στη γενική σκλαβιά.

Γι’ αυτό οι ταραχές στο Νεπάλ είναι πρόβα για το πώς μια απαγόρευση κοινωνικών δικτύων γίνεται αφορμή να μπει ο στρατός στο παιχνίδι εύκολα και βολικά. Γι’ αυτό οι βομβαρδισμοί της Ντόχα ή της Τύνιδας είναι σαφέστατο μήνυμα ότι τα εθνικά σύνορα είναι πια διαπερατά. Γι’ αυτό ο φόνος της Ζαρούτσκα δεν αντιμετωπίζεται ως κραυγή κοινωνικής διάλυσης, αλλά ως πρόσχημα για ανάγκη περισσότερης αστυνόμευσης. Γι’ αυτό και ο πυροβολισμός του Κερκ δεν θα γίνει ποτέ αφορμή για εποικοδομητικό διάλογο μα θα χρησιμοποιηθεί μόνο για να σκληρύνει το ήδη πολωμένο κλίμα.

Το δέντρο είναι ζωντανό και μεγαλώνει. Τα φύλλα του απλώνονται σε κάθε ήπειρο, ο κορμός του είναι οι θεσμοί που μας περιβάλλουν, οι ρίζες του είναι οι αόρατες αλλά απτές δομές που συντονίζουν, προγραμματίζουν, και ενοποιούν την εικόνα που φτάνει μπροστά στα μάτια μας. Δεν χρειάζεται να ψάξουμε για δαίμονες, αρκεί να κοιτάξουμε τα έργα και τα κομμάτια που έχουν μπει ένα προς ένα στη σκακιέρα. Όταν ταυτότητα, χρήμα, υγεία, μετακίνηση, εργασία συμπυκνώνονται σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι που ανοίγει ή κλείνει με ένα κουμπί κάπου μακριά, τότε ο πολίτης γίνεται απλό φύλλο πάνω στο δέντρο της διαχείρισης.

"Δεν είναι οι άνεμοι που ρίχνουν τα φύλλα,

μα οι ρίζες που ξερνούν τη σιωπή τους. Και αν θες να σταθείς όρθιος, μην κρεμαστείς στο κλαδί, σκάψε στο χώμα να βρεις την αλήθεια."

Η ερώτηση είναι αν θα επιλέξουμε να παραμείνουμε φύλλα που τρίζουν και πέφτουν ή αν θα ξαναβρούμε τη δική μας ρίζα, την τοπική κοινωνική διαπροσωπική εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη, τα εργαλεία που δεν ελέγχονται από μακριά, την επιμονή να ζητάμε και να απαιτούμε όρια και δημόσια λογοδοσία. Διότι αν το δέντρο συνεχίσει να ποτίζεται με τον ίδιο χυμό, τότε οι επόμενες γενιές δεν θα έχουν καν την πολυτέλεια να δουν τον άνεμο μα θα ζουν μόνιμα μέσα σε ένα θερμοκήπιο από γυαλί και κώδικα που εμείς χτίζουμε με θέρμη και υπέρμετρη βλακώδη γκλαμουριά. Και αυτό, όσο κι αν ντύνεται με τα λόγια της σωτηρίας, είναι η πιο πνιγηρή μορφή υποδούλωσης.

Ποντίκας Δημήτρης (απλά ένας άνθρωπος)