Ο Νεκτάριος
Δαπέργολας στήν χτεσινή (16/5) ἐκπομπή τοῦ Στέφανου Δαμιανίδη ,
συζητῶντας περί «καινοτομούντων» καί «μεταρρυθμιστῶν» ἐπισκόπων, μέ ἀφορμή τήν
ἀπόπειρα τοῦ μητροπολίτη Περιστερίου νά ἀπομακρύνει τούς Ἐσταυρωμένους ἀπό τίς Ἁγίες
Τράπεζες τῶν ναῶν καί τά ὅσα ἄκρως ἐνδιαφέροντα (καί ἄκρως διδακτικά)
ἀκολούθησαν, μέ τίς ἀντιδράσεις ἀπό πιστούς τῆς περιοχῆς.
Σχόλιο: Γνωρίζουμε τις οικουμενιστικές αντιλήψεις του συγκεκριμένου Μητροπολίτη που επιχείρησε να απομακρύνει τον Εσταυρωμένο από την Αγία Τράπεζα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε ενέργειά του θα είναι πάντα οικουμενιστική.
Η διαμόρφωση των ναών και του ιερού βήματος βασίζεται στην ιερά παράδοση και σε Εκκλησιαστικούς κανόνες.Δυστυχώς όμως έχουν εισβάλλει και έχουν παγιωθεί δυτικές πρακτικές στην λατρεία και το χριστεπώνυμο πλήρωμα αντιδρά σε κάθε διόρθωση αυτών των λαθών
Άς δούμε τι έλεγε ο μακαριστός μακαριστός λειτουργιολόγος Ι.Φουντούλης για το θέμα αυτό.
“Η Αγία Τράπεζα οφείλει να μένει ελεύθερη σε όλες της πλευρές της. Η συνήθεια τοποθέτησης διάφορων αντικειμένων στην πίσω πλευρά, καλό είναι να αποφεύγεται. Μεταξύ αυτών συχνότερα είναι ο Εσταυρωμένος ή ο Σταυρός λιτανείας.
“Ο πρώτος είναι απομίμηση της Σταύρωσης του Χριστού με καταβολές δυτικές και από το βυζαντινό θρησκευτικό θέατρο. Η χρήση του την Μεγάλη Παρασκευή τον καθιέρωσε να τοποθετείται πίσω από την Αγία Τράπεζα, ενώ η πραγματική θέση του είναι στα λυπητερά, στην κορυφή της μέσης του τέμπλου. Πανω από την Ωραία Πύλη. Η τοποθέτηση του πίσω ακριβώς από την Αγία Τράπεζα ή στη βάση της αψίδας του βήματος είναι ανυπόστατη θεολογικά. Και δεν αρμόζει στην Θεολογία και τον συμβολισμό του χώρου”.
“Ο δεύτερος είναι ο γνωστός Σταυρός κατασκευασμένος από πολύτιμα μέταλλα ή ξύλο. Η θέση του εκτός από την λειτουργική του χρήση στις ιερές πομπές είναι στο σκευοφυλάκιο του Ναού και όχι επάνω στην Αγία Τράπεζα. Ο Σταυρός των λιτανειών, σε μίξη με τον Σταυρό των λυπητερών του τέμπλου, στους τελευταίους δύο αιώνες πήρε στην Ελληνική κυρίως Εκκλησία, μια ιδιόμoρφη εξέλιξη. Εισήχθη η λιτάνευση του Σταυρού μετα του Τροπαρίου “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου” του 15ου Αντιφώνου του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής και η τοποθέτησή του στο κέντρο του Ναού καθ΄ όλης της ημέρας εκείνης. Παλαιότερα και για 18 ολόκληρους αιώνες, ετίθετο στο προσκυνητάριο η εικόνα του Εσταυρωμένου, από το Δωδεκάορτο του τέμπλου ή κατέβαζαν τον Σταυρό των λυπητερών της κορυφής του εικονοστασίου. Έφερε τον Χριστόν ιστορημένον νεκρόν επάνω στο Σταυρό. Αργότερα το σώμα του Χριστού ζωγραφιζόταν σε περικεκομμένη εικόνα που ήταν μονίμως καρφωμένο επάνω στον Σταυρό. Τα τελευταία χρόνια χάθηκε ο έλεγχος και κατασκευάζονται τεραστίων διαστάσεων Σταυροί και Εσταυρωμένοι και τίθονται μάλιστα αντιπαραδοσιακά πίσω από την Αγία Τράπεζα.”
Συμπληρωματικά , .Ας ξεκινήσουμε πρώτα με τον ΘΡΟΝΟ-ΣΥΝΘΡΟΝΟ
Α.ΘΡΟΝΟΣ-ΣΥΝΘΡΟΝΟ (ή Δεσποτικό,Καθέδρα)
Αρχικά ήταν τοποθετημένος στο ΙΕΡΟ ΒΗΜΑ,στην ανατολικότερη πλευρά την καλουμένη ΚΟΓΧΗ.Ήταν υπερυψωμένος τρείς βαθμίδες και περιεβάλονταν από τις δύο πλευρές .αλλά χαμηλότερα με θρόνους στους οποίους καθόταν οι πρεσβύτεροι.Για το θέμα αυτό ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος ΄ργραψε: «Του επισκόπου εις τόπν Θεού και των πρεσβυτέρων εις τόπον συνεδρίου των Αποστόλων (Μαγν.VI,2).
Το όλο σύστημα λεγόταν ΣΥΝΘΡΟΝΟ .
Ο ΝΗ Αποστολικός κανόνας σε ερμηνεία του Ζωναρά λέει: «Δια τούτο τοις επισκόποις εν τω θυσιαστηρίω καθέδρα εφ΄ύψους ίδρυται, δηλούντος του πράγματος, οίον είναι τούτον και ότι δεί τον υπ΄αυτόν λαόν οράν αφ΄ύψους και επισκοπείν ακριβέστερον. Και οι πρεσβύτεροι συνεστάναι εκεί τω επισκόπω και συγκαθήσθαι ετάχθησαν,ίνα και ούτοι δια της αφ΄ύψους καθέδρας ενάγωνται εις το εφοράν τον λαόν και καταρτίζειν αυτόν,ώσπερ σύμπονοι δοθέντες των επισκόπω « (Πάλλη-Ποτλή τ.β σελ.75)
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ.Γι΄αυτό για τους επισκόπους ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ κατασκευάζεται βκαθέδρα υψηλή, που σημαίνει ότι πρέπει να επισκοπεί τον λαό με ακρίβεια.Και οι πρεσβύτεροι ετάχθησαν να στεκονται και να κάθονται δίπλα στον επίσκοπο, για να εποπτεύουν και αυτοί τον λαό και να τον καταρτίζουν διότι ως συμβοηθοί του επισκόπου εδόθησαν.Αναφορές φια το Σ΄υνθρονο εντός του ιερού βήματος κάνουν
-Ο ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
-ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΓΕΣ
-Ο ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ κ.α
Αργότερα όταν μεταξύ Ιερού Βήματος και κυρίως ναού υπερυψώθη το εικονοστάσι και ο Επίσκοπος δεν είχε οπτική εμβέλεια με τον λαό ο θρόνος μεταφέρθηκε εκτός του βήματος προς την πλευρά του αριστερού ψάλτη,απέναντι του αυτοκρατορικού θρόνου που βρισκόταν προς την πλευρά του δεξιού ψάλτη και λεγόταν Δεσποτικός θρόνος.Μετά την άλωση της Κων/πολης μεταφέρθηκε και αυτός δίπλα στον αυτοκρατορικό θρόνο,Έτσι καταργήθηκαν οι θρόνοι των πρεσβυτέρων, υπερακοντίστηκε ο του Επισκόπου θρόνος και οι πρεσβύτεροι από σύνθρονοι βρέθηκαν υποτελείς.
ΠΟΙΑ Η ΘΕΣΗ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ;
Η θέση του Εσταυρωμένου είναι πάνω από την Ωραία Πύλη , στον Γολγοθά. Και μάλιστά όχι όρθιος να ατενίζει τον λαό, αλλά γυρτός με κλίση να κοιτάζει τελούμενα και την Μεγάλη Είσοδο που περνάει μέσα από την Ωραία Πύλη και καταλήγει στα Έσχατα.
Η Αγία Τράπεζα οφείλει να παραμένει ελεύθερη σε όλες τις πλευρές της. Η συνήθεια τοποθέτησης διαφόρων αντικειμένων στην πίσω πλευράς της καλό είναι να αποφεύγεται. Μεταξύ αυτών συχνότερα είναι: α) Ο Εσταυρωμένος ή ο σταυρός λιτανείας. Ο πρώτος είναι απομίμηση της Σταύρωσης του Χριστού με καταβολές στο βυζαντινό θρησκευτικό θέατρο. Η χρήση του τη Μεγάλη Παρασκευή τον καθιέρωσε να τοποθετείται πίσω από την Αγία Τράπεζα, ενώ η πραγματική θέση του είναι στα λυπηρά, δηλαδή στην κορυφή της μέσης του τέμπλου. Η τοποθέτησή του πίσω ακριβώς από την Αγία Τράπεζα ή στη βάση της αψίδας του Βήματος είναι ανυπόστατη και δεν αρμόζει στη θεολογία και το συμβολισμό του χώρου. Ο δεύτερος είναι ο γνωστός σταυρός, κατασκευασμένος από πολύτιμα μέταλλα ή ξύλο. Η θέση του, εκτός από τη λειτουργική χρήση του στις ιερές πομπές, είναι στο σκευοφυλάκιο του ναού.
β) Τα εξαπτέρυγα. Κυκλικής μορφής ριπίδια, τα οποία εικονίζουν τις ομώνυμες αγγελικές δυνάμεις. Η αρχική χρήση τους προοριζόταν για τον ριπισμό των Τιμίων Δώρων από τους διακόνους ή υποδιακόνους, ώστε να απομακρύνονται τα έντομα από αυτά. Η σύγχρονη λατρεία τα εντάσσει στις λιτανευτικές πομπές. Η θέση τους δεν είναι πίσω από την Αγία Τράπεζα, αλλά στο σκευοφυλάκιο, όπως και ο σταυρός λιτανείας.
Συμπέρασμα ,μην γινόμαστε "σπαστικοί" στο τέλος θα πρέπει να μιλάμε για πράγματα ,θέματα ,καταστάσεις που όντως χρειάζονται διαμαρτυρίες και δεν θα μας λαμβάνει υπόψιν κανείς...
