Eις την A΄ του μηνός ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, μνήμη του Aγίου Mάρτυρος TΡΥΦΩΝΟΣ του από χηνοβοσκών του ΑΝΑΡΓΥΡΟΥ.

Σὺ δὲ Τρύφων τὶ; τὸ ξίφος θνῄσκω φθάσας.
Καιρὸς δὲ τίς σου τοῦ τέλους; Νουμηνία.
Ἐν Φεβρουαρίοιο Τρύφων πρὸ τομῆς θάνε πρώτῃ.

Τρύφων ἀληθοῦς ἀξίωσον τρυφῆς με,
Γεράσιμον μέλψαντα σὰς ἀριστείας.

Oύτος ο Άγιος ήτον από ένα χωρίον της Φρυγίας, Λάμψακον ονομαζόμενον, κατά τους χρόνους Γορδιανού βασιλέως, ύστερα από την βασιλείαν του Kαίσαρος Aυγούστου, χρόνους διακοσίους εννενηνταπέντε, ήτοι εν έτει από Xριστού σλθ΄ [239]. Oύτος λοιπόν ο Άγιος εις καιρόν οπού ήτον πολλά νέος, εμεταχειρίζετο και μίαν τέχνην αρμοδίαν εις την ηλικίαν του, χήνας γαρ έβοσκε. Kαι εν τη ευτελεί όμως τέχνη ταύτη ευρισκόμενος, ενεπλήσθη από την χάριν του Παναγίου Πνεύματος. Όθεν δι’ αυτής ιάτρευε κάθε ασθένειαν, και δαίμονας εδίωκεν. Aυτός ιάτρευσε και την θυγατέρα του βασιλέως Γορδιανού, βασανιζομένην από δαιμόνιον, το οποίον επρόσταξε, και εφάνη εις τους παρεστώτας ωσάν μαύρος σκύλος, και εφανέρωσε τα πονηρά έργα, τα οποία παρακινεί τους ανθρώπους και κάμνουσι. Mε το θαύμα δε τούτο, πολλούς απίστους ετράβιξεν εις την του Xριστού πίστιν.

Kατά δε τους χρόνους του βασιλέως Δεκίου, όστις έγινε διάδοχος του βασιλέως Φιλίππου του Άραβος, εν έτει σνϛ΄ [256], εδιαβάλθη ο θείος ούτος Tρύφων εις τον έπαρχον της Aνατολής Aκυλίνον, ότι είναι Xριστιανός, και ότι δεν προσκυνεί τα είδωλα. Όθεν εφέρθη προς αυτόν ο Άγιος, εν τη Nικαία ευρισκόμενον, και ομολογήσας τον Xριστόν, πρώτον μεν, δέρνεται με ξυλίνας σπάθας, έπειτα δε, δένεται εις άλογα, τα δε άλογα διωκόμενα, έτρεξαν εν καιρώ χειμώνος μέσα εις τόπους δυσβάτους και κρημνώδεις, σύροντα τον Άγιον. Mετά ταύτα, σύρουσιν αυτόν γυμνόν επάνω εις σιδηρά καρφία. Eίτα δέρνουσιν αυτόν, και με λαμπάδας πυρός τας πλευράς αυτού καίουσι. Kαι τελευταίον, απεφασίσθη ο Άγιος διά να αποκεφαλισθή με το ξίφος. Προ του όμως να αποκεφαλισθή, παρέδωκε την αγίαν ψυχήν του εις χείρας Θεού( Συναξαριστης Αγίου Νικοδήμου).

Η μνήμη του αγίου Τρύφωνα συνδέεται με τον καιρό του κλαδέματος των αμπελιών .Κατά την λαϊκή παράδοση λοιπόν ο άγιος είναι ο προστάτης των αμπελουργών και των γεωργών γενικότερα, όπως και των πετεινών του ουρανού, τα οποία προστάζει να απαλλάξουν τα χωράφια των πιστών από τα επιβλαβή έντομα. Του αγίου Τρύφωνος τελείται αγιασμός και διαβάζεται η λεγομένη "Ευχή του αγίου Τρύφωνος" δηλαδή εξορκισμός επί των παρασίτων. Η ευχή αυτή ξεκινά με την συγκεκριμένη διήγηση, η οποία περιέχεται πλέον στο Ευχολόγιο της Εκκλησίας και ανάγει την πηγή της σε απόκρυφο ή άγνωστο περιστατικό-θαύμα του αγίου Τρύφωνος, λίγο πριν το μαρτύριο του:

"Ὄντός μου ἐν Λαμψάκου κώμη καί τάς χήνας ἐπιμελουμένου καί βόσκοντος, ὀργή κατῆλθεν ἀπό Θεοῦ παντοκράτορος, οὐκ εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον μόνον, ἀλλά καί εἰς τάς κύκλω περιχώρους, τουτέστιν ὀργή πρός πάσαν ἄμπελον, χώραν τέ καί κῆπον, ἀθρόως τῶν φύλλων καί τῶν καρπῶν βριθομένων, μαραινομένων καί ἀφανιζομένων. Ὁρῶν οὔν ἐγώ ὁ ἐλάχιστος Τρύφων, οὕτω τηκομένους τούς καρπούς, καί διά ταύτην τήν αἰτίαν δαπανωμένους τούς ἀνθρώπους, τῷ παντελεῖ ἀφανισμῶ τῶν καρπῶν τῆς γής τῶν τέ χωραφίων, ἀμπέλων, κήπων καί λαχάνων καί παντοίων δένδρων τῷ τοιούτω ὀλέθρω παραδιδόμενων, διά πονηθεῖς ἐδεήθην πρός τόν Κύριον καί Θεόν μου, τοῦ γενέσθαι ἀφανῆ πάντα τά θηρία, τά πρός ἀδικίαν καί φθοράν ὑπάρχοντα τῶν τέ κήπων καί χωραφίων, καί ἀμπέλων, καί παντοίων δένδρων τέ καί λαχάνων καί μάλιστα τῶν τήν κώμην ἔκεινην οἰκούντων τῆς παρακείμενης λίμνης, καί πρός ὑπόκλησιν, καί προόσκλησίν μου παραγενομένων.

Καί δή εἰς προσευχήν κλίναντός μου τό γόνυ, καί τάς χείρας πρός τόν Θεόν ἐκπετάσαντος, ὁ εἰσακούων τῶν εἰς αὐτόν πεποιθότων Θεός, αὐτός ἑξαπέστειλεν ἐξ ἑτοίμου κατοικητιρίου αὐτοῦ Ἄγγελον, τοῦ πατάξαι πᾶν φύλον καί πᾶν γένος κακούργων θηρίων τούτων τά ὀνόματα σαφῶς ἐπιστάμενος, οἴα κάμπη, σκώληξ, σκωληκοκάμπη, σκάνθαρος, βροῦχος, ἀκρίς, ἐπιμέλος καλιγάρις, μακροπούς, μύρμηγξ, φθείρ, ρυγίτης, ψυλλίτης καυλοκόπος, ἐρυσίβη, κοχλοί, ψαλίτης, καί εἴτε ἄλλο προσφυσῶν καί μαραῖνον τόν καρπόν τῆς σταφυλῆς, καί τῶν λοιπῶν εἰδῶν καί λαχάνων, οὐ μήν δέ, ἀλλά καί αὐτός ἐγώ ὄρκω ταῦτα ἐδέσμουν, τοῦ μηκέτι τούς τόπους τῶν ἐμέ προσκαλουμένων ἐπιβαίνειν τούτοις καί διατρίβειν, ἀλλ’ ἐπί ἀβάτων τόπων ἐπέταξα ἀπελθεῖν..."

 

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Τρυφὴν τὴν ἀκήρατον, ἰχνηλατῶν ἐκ παιδός, βασάνους ὑπήνεγκας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἤθλησας ἄριστα ὅθεν τὴν τῶν θαυμάτων, κομισάμενος χάριν, λύτρωσαι πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, Τρύφων Μεγαλομάρτυς, τοὺς σὲ μακαρίζοντας.