Κυριακή 6 Μαρτίου 2022

Η ΖΩΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ

ΣΤΙΣ Σαρακοστές καλό είναι να γνωρίζεις μόνο εκκλησία και σπίτι, τίποτ’ άλλο. Φτάνεις, λοιπόν, στο σπίτι. Τί θα κάνεις εκεί;

Θα αγωνιστείς μ’ όλη σου τη δύναμη να διατηρήσεις την προσήλωση του νου και της καρδιάς στον Κύριο. Αμέσως μετά την εκκλησία, τρέξε στο δωμάτιό σου και κάνε αρκετές μετάνοιες, ζητώντας ευλαβικά από τον Θεό να σε βοηθήσει , ώστε να αξιοποιήσεις το χρόνο της παραμονής σου στο σπίτι με τρόπο ωφέλιμο για την ψυχή σου.

Ύστερα κάθησε και ξεκουράσου για λίγο. Αλλά και τότε μην αφήνεις τους λογισμούς σου να ξεστρατίζουν. Διώχνοντας κάθε σκέψη, επαναλάμβανε νοερά την ευχή : “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με! Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με!”. Αφού ξεκουραστείς πρέπει ν’ ασχοληθείς με κάτι, είτε προσευχή είτε εργόχειρο. Τί εργόχειρο θα κάνεις δεν έχει σημασία∙ ξέρεις ήδη τί σου αρέσει. Είναι, βλέπεις, αδύνατο να ασχολείσαι όλη την ώρα με πνευματικά πράγματα∙ χρειάζεται να έχει και κάποιο ευχάριστο εργόχειρο.

 Μ’ αυτό θα καταπιάνεσαι, όταν η ψυχή σου είναι κουρασμένη, όταν δεν έχεις τη δύναμη να διαβάσεις ή να προσευχηθείς. Αν, βέβαια, οι πνευματικές σου ενασχολήσεις πηγαίνουν καλά, το εργόχειρο δεν είναι απαραίτητο. Εκπληρώνει μόνο την ανάγκη αξιοποιήσεως του χρόνου , που αλλιώς θα σπαταλιόταν σε απραξία. Και η απραξία είναι πάντα ολέθρια, πολύ περισσότερο όμως στον καιρό της νηστείας.

Πώς πρέπει να προσεύχεται κανείς στο σπίτι; Σωστά σκέφθηκες ότι τη Σαρακοστή οφείλουμε να προσθέτουμε κάτι στον συνηθισμένο κανόνα προσευχής. Νομίζω, ωστόσο, πως αντί να διαβάζεις περισσότερες προσευχές από το Προσευχητάρι, είναι καλύτερο ν’ αυξήσεις τη διάρκεια της άμεσης επικοινωνίας σου με τον Κύριο. 

Κάθε μέρα, πριν αρχίσεις και αφού τελειώσεις τη την ορθρινή και βραδυνή ακολουθία, να απευθύνεσαι με δικά σου λόγια στον Κύριο, την Υπεραγία Θεοτόκο και τον φύλακα άγγελό σου, ευχαριστώντας τους για την προστασία τους και παρακαλώντας τους για την ικανοποίηση των πνευματικών σου αναγκών. Ζήτα τους να σε βοηθήσουν , ώστε, πρώτα απ’ όλα να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να αποκτήσεις αυτογνωσία και, όταν την αποκτήσεις, να σου χαρίσουν ζήλο και δύναμη, ώστε να θεραπεύσεις τις πληγές της ψυχής σου. Ζήτα τους, ακόμα, να γεμίσουν την καρδιά σου με το αίσθημα της ταπεινώσεως και της συντριβής. 

Η ταπείνωση είναι η πιο ευάρεστη στον Θεό θυσία. Έτσι να προσεύχεσαι. Μην επιβάλεις, όμως, στον εαυτό σου έναν προσευχητικό κανόνα μακρύ και βαρύ, έναν κανόνα που θα υπερβαίνει τα μέτρα των ψυχοσωματικών σου δυνάμεων και θα σε καταβάλλει. Καλύτερα είναι να προσεύχεσαι συχνότερα στη διάρκεια της ημέρας και, όταν ασχολείσαι μ’ οποιαδήποτε άλλη εργασία, να έχεις το νου σου στο Θεό.

Μετά την προσευχή , διάβαζε για λίγο με αυτοσυγκέντρωση. Η μελέτη δεν αποσκοπεί στο φόρτωμα του μυαλού σου με διάφορες πληροφορίες και γνώσεις, αλλά στην ψυχική σου ωφέλεια και εποικοδομή. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να διαβάζεις πολλά. Διάβαζε όμως με προσοχή μεγάλη και με καρδιακή συμμετοχή.

“Τί να διαβάζω;”, θα με ρωτήσεις. Μόνο πνευματικά βιβλία ,φυσικά. Η προσεκτική ανάγνωση τέτοιων βιβλίων εμπνέει την ψυχή περισσότερο απ’ ο,τιδήποτε άλλο. Αν πάντως, στη διάρκεια της μελέτης γεννιέται ο πόθος της προσευχής, ν’ αφήνεις το βιβλίο και να προσεύχεσαι .

Θα διαβάζεις, λοιπόν, θα προσεύχεσαι, θα κάνεις μετάνοιες. Και μ’ όλα αυτά, ωστόσο, δεν θα μπορέσεις να κρατήσεις το νου και την καρδιά σου σε κατάσταση συνεχούς και έντονου αγώνα. Είναι αναπόφευκτο να κουράζεσαι. Τότε, όπως σου είπα, θα ασχολείσαι με κάποια πρακτική εργασία.

Σκέφτεσαι, καθώς μου γράφεις, να μειώσεις την ποσότητα του καθημερινού σου φαγητού. Σωστή κι ωφέλιμη η σκέψη σου∙ σωστή, γιατί το σώμα, που με τις παρεκτροπές του σε αναγκάζει να μετανοείς, οφείλει να καταβάλει στη διάρκεια της Σαρακοστής τους μόχθους που του αναλογούν∙ και ωφέλιμη, γιατί με τη νηστεία το σώμα δουλαγωγείται, ο νους καθαρίζεται, η καρδιά μαλακώνει, τα πάθη νεκρώνονται. Μόνο μην το παρακάνεις. Ήδη τρως τόσο λίγο. Πρέπει να έχεις δυνάμεις ,για να στέκεσαι στην εκκλησία και για ν’ αγωνίζεσαι στο σπίτι. Κοίτα να τρως τόσο, όσο χρειάζεται για να μην εξασθενήσεις.

Καλό θα ήταν επίσης , να μείωνες λίγο το χρόνο του ύπνου και της αναπαύσεώς σου. Είναι μία θυσία για σένα, αλλά κάθε λογής θυσία ταιριάζει σ’ αυτή την περίοδο .

Και με τις συζητήσεις τί θα γίνει; Τη Σαρακοστή τουλάχιστον, οι συζητήσεις με τους άλλους ας περιοριστούν σε πνευματικά θέματα. Ακόμα καλύτερες είναι οι κοινές πνευματικές αναγνώσεις, που δίνουν αφορμές για την ανταλλαγή εποικοδομητικών σκέψεων και για την εξαγωγή ωφέλιμων συμπερασμάτων. Κατάλληλοι γι’ αυτό τον σκοπό είναι οι Βίοι των Αγίων. Αρκετά έγραψα. Θα προσθέσω ό,τι άλλο χρειάζεται αργότερα.

Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ

Φοβερή είναι η τυραννία των παθών! Έχεις δει πώς η οργή ψήνει σαν πυρετός τον οργισμένο; Πώς ο φθόνος τρώει σαν σαράκι τον φθονερό; Πώς η λύπη λιώνει σαν αργός θάνατος τον βυθισμένο σε πένθος; Έτσι συμβαίνει με όλα τα πάθη, που εμφανίστηκαν μέσα μας μαζί με τη φιλαυτία. Αυτή είναι η μητέρα τους. Μόλις ο προπάτοράς μας είπε μέσα του, “Εγώ ο ίδιος”, “Ο εαυτός μου”, στην ψυχή του ρίζωσε η φιλαυτία, αυτό το δηλητήριο, αυτός ο σπόρος του σατανά. Από τη φιλαυτία αναπτύχθηκαν στη συνέχεια και τα άλλα πάθη − υπερηφάνεια, φθόνος, οργή, μίσος, λύπη, απελπισία, πλεονεξία, φιληδονία, κλπ. − με όλα τα επακόλουθα και τις συνέπειές τους.

***

Τα πάθη πρέπει να τα αποφεύγεις, γιατί είναι πάντοτε ενάντια σ’ ό,τι οφείλεις να κάνεις. Ενώ, για παράδειγμα, οφείλεις να είσαι ταπεινή, το πάθος σε γεμίζει υπερηφάνεια και έπαρση· ενώ οφείλεις να είσαι μειλίχια, το πάθος σε κάνει ν’ ανάβεις από οργή και θυμό· ενώ οφείλεις να χαίρεσαι για την ευτυχία των συνανθρώπων σου, το πάθος σού εμπνέει τον φθόνο· ενώ οφείλεις να συγχωρείς όσους σε βλάπτουν, το πάθος σε παρακινεί στην εκδίκηση. Κοντολογίς, κάθε εμπαθές συναίσθημα και κάθε εμπαθής ενέργεια εναντιώνονται στο σωστό και το δίκαιο.

***

Ρωτάς: “Στράφηκα στον Θεό με προσήλωση και πόθο. Τι σχέση έχω πια με τα πάθη;”. Γιατί ρωτάς; Κοίτα μέσα σου. Δεν βρίσκονται ακόμα εκεί; Δεν πάει πολύς καιρός που μου έγραψες ότι ήσουνα πολύ θυμωμένη. Δεν είναι αυτό πάθος; Είναι, βέβαια, και μάλιστα όχι το μοναδικό. Γιατί ο θυμός δείχνει πως υπάρχουν κι άλλα − και υπερηφάνεια και ισχυρογνωμοσύνη και υπεροψία.

 Έγραψες, επίσης, ότι τις προάλλες αρνήθηκες να προσφέρεις κάτι που σου ζήτησαν. Δεν είναι αυτό τσιγγουνιά; Ομολόγησες ότι αντιπαθείς κάποιον άνθρωπο. Δεν είναι αυτό πάθος; Παραδέχτηκες ότι αγαπάς πολύ τον ύπνο. Μήπως δεν είναι κι αυτό πάθος; Να, πολύ πρόχειρα, μερικά πάθη σου! Κι αν σκάψεις πιο βαθιά μέσα σου, ξέρεις πόσα θα βρεις ακόμα;

Έχεις, λοιπόν, πάθη και πρέπει να τα διώξεις, δίνοντας όλη σου την αγάπη στον Χριστό.

ΠΟΤΕ Η ΥΠΟΜΟΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΕΙΑ

H υπομονή σας πρέπει να είναι τέλεια και να κρα­τήσει ως το τέλος. Και πότε είναι τέλεια η υπομονή;

ΟΤΑΝ ΣΗΚΩΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΙΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΚΑΡΤΕ­ΡΙΚΑ, ΑΓΟΓΓΥΣΤΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΧΑΡΑ, ΕΥΓΝΩΜΟΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΕΟ ΓΙΑ Ο,ΤΙ ΠΑΡΑΧΩΡΕΙ, ΟΣΟ ΒΑΡΥ ΚΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ, ΟΠΩΣ ΘΑ ΤΟΝ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΕ ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΥΕΡΓΕΣΙΑ. ΠΙ­ΣΤΕΨΤΕ ΑΚΡΑΔΑΝΤΑ -ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ- ΠΩΣ, ΥΠΟΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΔΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ, ΑΞΙΩΝΕΣΤΕ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΦΘΕΙΤΕ ΣΤΗ ΧΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ. ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΙΡΕΣΤΕ ΓΙ’ ΑΥΤΟ; ΑΠΕΝΑΝΤΙΑΣ, ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΡ­ΔΙΑ ΣΑΣ ΝΑ ΚΥΡΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΛΥΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ, ΕΚΜΗΔΕΝΙΖΕΤΕ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΩΦΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΔΩ­ΡΟΥ.

Όλοι οι άνθρωποι θα κριθούν από τον Κύριο στη δευτέρα παρουσία Του. Οι δίκαιοι, όμως, θα παρασταθούν στο θεϊκό Κριτήριο με αγαλλίαση ανέκφρα­στη, καθώς θα οδηγηθούν στην αγκαλιά του Θεού και στην αιώνια χαρά. «Είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου» (Ματθ. 25:21), θ’ ακούσει τότε κάθε γνήσιος δούλος του Χριστού, όποιος δηλαδή έχει πίστη ορθή και ζωή θεάρεστη.

Πίστη και ζωή, βλέπετε, είναι οι δύο απαραίτητες προύποθέσεις της σωτηρίας. Όπως είπε ο ίδιος ο Ιησούς, «ου πας ο λέγων μοι, Κύριε, Κύ­ριε, εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλ’ ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν ουρανοίς» (Ματθ. 7:21).

«Υπομονής έχετε χρείαν» (Εβρ. 10:36). Η σοφή συμβουλή δεν είναι δική μου, αλλά του αποστόλου Παύλου. Να υπομείνετε, λοιπόν. Με την υπομονή κερδίζεται η σωτηρία της ψυχής, ή μάλλον αγοράζεται σαν ακριβό εμπόρευμα.

Υπομονή! Υπομονή και γενναιοψυχία! Πιστέψτε πως όλα από το Θεό προέρχονται και όλα για το καλό σας παραχωρούνται, έστω κι αν δεν μπορείτε να το δείτε καθαρά. Άλλωστε, η πίστη χρειάζεται σ’ εκείνα που δεν βλέπουμε και δεν καταλαβαίνουμε. Τα ορατά και κατανοητά δεν απαιτούν πίστη. Γι΄ αυτό λέει ο απόστολος: «Έστι πίστις… πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων» (Εβρ, 11:1).

Ο Κύριος ας σας ελεήσει και ας σας ανακουφίσει, όπως Εκείνος ξέρει, με τις πρεσβείες της πολυεύ­σπλαχνης Παναγίας Μητέρας Του και του ακοίμητου φύλακα αγγέλου σας. Να σκέφτεστε όσους υποφέρουν, όσους καταδιώκονται, όσους βασανίζονται, όσους καταπιέζονται… και να παίρνετε κουράγιο από την υπο­μονή τους.

Η υπέρβαση της δυσκολίας τί σημαίνει; Ότι υπομένετε. Υπομένοντας, φυσικά, πονάτε. Αλλά δεν γί­νεται αλλιώς.

Είστε, είναι αλήθεια, πολύ ευαίσθητη και πληγώ­νεστε βαθιά από την τραγική κατάσταση που αντιμε­τωπίζετε. Βέβαια, για την ψυχοσύνθεσή σας δεν έχετε καμιά ευθύνη. Ευθύνη, όμως, έχετε για την πιθανή υποταγή σας σε εμπαθή αισθήματα. Αν οργίζεστε, μαλώνετε, κατηγορείτε, βαρυγγωμάτε, τότε αμαρτάνετε ενώπιον του Θεού. Αν μονάχα πονάτε, αλλά υπο­μένετε δίχως γογγυσμό, δεν αμαρτάνετε.

Πάνω απ’ όλα ασκηθείτε στην αγάπη. Το αίσθημα της αγάπης ας κυριαρχεί στην καρδιά σας. Τα έργα της αγάπης ας κυριαρχούν στη ζωή σας. Αγάπη να νιώθετε για όλους και να δείχνετε σε όλους, ακόμα κι εκείνους που σας πικραίνουν.

Να λέτε: Δόξα τω Θεω για όλα! Δόξα τω Θεώ, που μου στέλνει κάτι για να υπομένω! Δόξα τω Θεώ, που μου δίνει μια ακόμα ευκαιρία για να μπω στη βασι­λεία Του, τη βασιλεία που ανήκει σ’ όσους υπομείνουν ως το τέλος: «Ο υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται» (Ματθ, 24:13). Εμείς βάζουμε την υπομονή. Και ο Θε­ός τη σωτηρία.

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Ἁγίου Αρχιεπισκόπου, Γρηγορίου Παλαμᾶ: Ὁ σωσμένος Ἄσωτος.

https://www.imaik.gr/?p=805