Κυριακή 23 Ιανουαρίου 2022

Σώπα, μη μιλάς ...

Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή
κόψ’ τη φωνή σου, σώπασε
κι επιτέλους
αν ο λόγος είναι άργυρος
η σιωπή είναι χρυσός.

Τα πρώτα λόγια, οι πρώτες λέξεις
που άκουσα από παιδί
έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα
μού ‘λεγαν: «σώπα».

Στο σχολείο μού ‘κρυψαν την αλήθεια τη μισή
και μού ‘λεγαν: «εσένα τι σε νοιάζει; σώπα!»
Με φιλούσε το πρώτο αγόρι
που ερωτεύτηκα και μού ‘λεγε:
«κοίτα, μην πεις τίποτα, και…σώπα!»
Κόψ’ τη φωνή σου, μη μιλάς, σώπαινε.
Κι αυτό βάστηξε μέχρι τα είκοσί μου χρόνια.
Ο λόγος του μεγάλου, η σιωπή του μικρού.

Έβλεπα αίματα στα πεζοδρόμια
«τι σε νοιάζει, μού ‘λεγαν,
θα βρεις το μπελά σου – τσιμουδιά, σώπα».
Αργότερα φώναζαν οι προϊστάμενοι:
«μη χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, και σώπα».

Παντρεύτηκα κι έκανα παιδιά και τα ‘μαθα να σωπαίνουν.
Ο άντρας μου ήταν τίμιος κι εργατικός
κι ήξερε να σωπαίνει.
Είχε μάνα συνετή που του έλεγε «σώπα».
Στα χρόνια τα δίσεχτα οι γείτονες με συμβούλευαν:
«μην ανακατεύεσαι, πες πως δεν είδες τίποτα και σώπα».
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμία ζηλευτή
μας ένωνε όμως το «σώπα».

Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος, σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι κι οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσα μας.
Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του «σώπα»,
και μαζευτήκαμε πολλοί,
μια πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη
αλλά μουγκή!
Πετύχαμε πολλά και φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα
κι όλα πολύ εύκολα, μόνο με το «σώπα».
Μεγάλη τέχνη αυτή, το «σώπα».
Μάθε το στα παιδιά σου, στη γυναίκα σου, στην πεθερά σου
κι αν νιώθεις την ανάγκη να μιλήσεις, ξερίζωσε τη γλώσσα σου
και κάν’ την να σωπάσει.
Κόψ’την σύρριζα.
Πέταχ ‘την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο απ’ τη στιγμή
που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.
Δεν θα ‘χεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αμφιβολίες.
Δεν θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου
και θα γλιτώσεις απ’ το βραχνά
να μιλάς χωρίς να μιλάς
να λες «έχετε δίκιο, είμαι με ‘σας».

Αχ, πόσο θα ‘θελα να μιλήσω ο κερατάς
και δεν θα μιλάς,
θα γίνεις φαφλατάς,
θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς.
Κόψε τη γλώσσα σου, κόψ’ την αμέσως.
Δεν έχεις περιθώρια. Γίνε μουγκός.
Αφού δε θα μιλήσεις, καλύτερα να το τολμήσεις
κόψε τη γλώσσα σου.

Για να ‘σαι τουλάχιστον σωστός
στα σχέδια και τα όνειρά μου
ανάμεσα σε λυγμούς και παροξυσμούς
κρατώ τη γλώσσα μου
γιατί νομίζω πως θα ‘ρθει η στιγμή
που δε θ’ αντέξω
και θα ξεσπάσω και δε θα φοβηθώ και θα ελπίζω
και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω μ’ έναν φθόγγο
μ’ έναν ψίθυρο μ’ ένα τραύλισμα με μια κραυγή

που θα μου λέει: ΜΙΛΑ!


Ένα συγκλονιστικό όσο και διαχρονικό ποίημα.Απαγγέλει η Μαριέτα Ριάλδη Αζίζ Νεσίν (φιλολογικό ψευδώνυμο του Μεχμέτ Νουσρέτ Νεσίν, 20 Δεκεμβρίου 1915 - 6 Ιουλίου 1995) ήταν Τούρκος λογοτέχνης και ευθυμογράφος, ο οποίος έγραψε περισσότερα από εκατό βιβλία. Γεννημένος σε μία εποχή όπου στην Τουρκία δεν διέθεταν επίθετα επίσημα, έπρεπε λοιπόν να υιοθετήσει ένα μετά την εισαγωγή του υποχρεωτικού νόμου περί επωνύμων του 1934. Αν και η οικογένειά του χρησιμοποιούσε το επίθετο «Topalosmanoğlu», μετά από την ύπαρξη ενός προγόνου ονόματι «Topal Osman», ο ίδιος ο Αζίζ επέλεξε το επίθετο Νεσίν («Nesin»). Στην τουρκική γλώσσα, Nesin? σημαίνει Τι είσαι;. Ο Αζίζ Νεσίν ήταν ένας πολιτικός ακτιβιστής. 

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 με επικεφαλής τον Κενάν Εβρέν, οι διανοούμενοι που ήταν ενάντια σ' αυτή την τάξη πραγμάτων καταπιέστηκαν. Ο Νεσίν οδήγησε πολλούς διανοούμενους να εξεγερθούν εναντίον της στρατιωτικής κυβέρνησης, εκδίδοντας την Αναφορά των Διανοουμένων (στην τουρκική γλώσσα: Aydınlar Dilekçesi). Ήταν ο πρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων της Τουρκίας (στα τουρκική γλώσσα: Türkiye Yazarlar Sendikası). Επιπλέον, ήταν κριτής της κτηνωδίας - θρησκείας του Ισλάμ. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, ξεκίνησε τη μετάφραση του αμφιλεγόμενου μυθιστορήματος του Σαλμάν Ρούσντι, «οι Σατανικοί Στίχοι». Αυτό προκάλεσε την αγανάκτηση ισλαμικών οργανώσεων, οι οποίες κέρδισαν δημοτικότητα σ' όλη την Τουρκία και στη συνέχεια προσπάθησαν να τον κυνηγήσουν. Το ποίημα του «Σώπα, μη μιλάς» είναι από τα πιο γνωστά του έργα.

2 σχόλια:

Γιώργος Βεργίδης είπε...

...σε είδα! Ήσουν μαζί Του!
... όχι εγώ...(σωπαινα).
...Μα σε είδα! Ήσουν μαζί Του!
...μα όχι...(σωπαινα).
...μα, "έλα τώρα", ήσουν μαζί Του! Μη μας κάνεις το ψώφιο κοριό!
...μα, όχι εγώ...
Και τότε λάλησε ο πετεινός!
Και θυμήθηκε ο Πέτρος τα λόγια του Χριστού, και βγήκε έξω και έκλαψε πίκρα!
Η σιωπή είναι να μη μιλάς όταν δεν πρέπει και να μιλάς εκεί που πρέπει! Όλοι οι μάρτυρες αυτό έκαναν! Και ο Πέτρος έκλαψε για αυτό που δεν έκανε: που δεν μίλησε!

ἐμπεσῶν εἰς λάκκον τις είπε...

Να μιλάς κι όταν "δεν πρέπει"
μα να σωπαίνείς όταν πρέπει...

το μότο που μάς δίδαξε η ραδιοπαράγκατου παπα Κωνσταντίνου
τού Στρατηγόπουλου και τής νεανικής του συντροφιάς...