Προσκύνημα στο Άγιο Όρος με το γιο μου. Μέρος Α

Γράφει ο ιερέας Αντώνιος Οντάϊσκι

Ο γιος μου το είχε όνειρο, καιρό τώρα, να επισκεφτεί το Άγιο Όρος. Έτσι, στα δωδέκατα γενέθλιά του, αποφασίσαμε να πάμε για προσκύνημα στον Άθω. Ήθελα να δείξω στον έφηβο γιο μου την ποικιλομορφία της μοναστικής ζωής στο Άγιος Όρος, με τις μονές, τις σκήτες, τα κελλιά, και να μιλήσουμε με τους αγιορείτες πατέρες.

Βέβαια, το να πας στο Άγιο Όρος μέσω μοναστηριού που επικοινωνεί αδελφικά με ουκρανούς σχισματικούς, δεν φάνταζε δυνατόν. Γι’ αυτό, τα διαμονητήρια για μας τα ετοίμασε η Ιερά Μονή Δοχειαρίου, η οποία, σύμφωνα με εντολή του μακαριστού γέροντα Γρηγορίου (Ζουμή), κατηγορηματικά δε δέχεται ουκρανούς σχισματικούς και επικοινωνεί μόνο με πιστούς της μοναδικής κανονικής Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και με τον προκαθήμενό της, Μητροπολίτη Ονούφριο.

Η Ιερά Μονή Δοχειαρίου     

Πριν από την αναχώρησή μας για την Ελλάδα, έπρεπε να εγγραφούμε στην κρατική ιστοσελίδα https://travel.gov.gr και να συμπληρώσουμε τη φόρμα ταξιδιώτη. Παραμονή της αναχώρησης, μεσάνυχτα ώρα Ελλάδας (23.00 η ώρα Παρισιού), στην ηλεκτρονική διεύθυνση ήρθε ο QR-κωδικός ταξιδιώτη, βάσει του οποίου μπορούσαμε να μπούμε στην Ελλάδα.

Στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, όλοι οι επιβάτες που κατέβηκαν από το αεροπλάνο και κατευθύνονταν προς τις αίθουσες, έπρεπε, με τον QR-κωδικό τους, να κάνουν το τεστ κορωνοϊού (δωρεάν). Νομίσαμε ότι αφού μας επέτρεψαν την είσοδο στην Ελλάδα, τότε δε θα είχαμε και εμπόδια υγειονομικού χαρακτήρα για να περάσουμε στο Άγιο Όρος.

Κάτω από το φτερό του αεροπλάνου είναι το Όρος Μον Μπλαν     

 

Η Ουρανούπολη     

Το βράδυ, στην Ουρανούπολη, ήμασταν οι μοναδικοί επισκέπτες σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο στο κέντρο της πόλης. Μας έδωσαν δωμάτιο στον επάνω όροφο, με θέα τη θάλασσα και το λιμάνι. Ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου, ο Τρύφωνας, μας προειδοποίησε ότι πρέπει να έχουμε στα χέρια μας τα εκτυπωμένα αποτελέσματα του τεστ, όταν θα παραλαμβάνουμε τα διαμονητήρια. Αυτό μας ανησύχησε, αλλά το τεστ που είχαμε κάνει στο αεροδρόμιο, μας έδινε ελπίδα ότι την επόμενη μέρα όλα θα πήγαιναν καλά στο γραφείο: γιατί να ξανακάναμε τεστ, αφού μας είχαν ήδη κάνει το τεστ και μας επέτρεψαν να μπούμε στην Ελλάδα.

Όμως, το πρωί, στο γραφείο, αρνήθηκαν να μας δώσουν τα διαμονητήρια. Μας πρότειναν να κάνουμε ξανά τεστ και να φέρουμε εκτυπωμένα τα αποτελέσματα. Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο. Ο Τρύφωνας είχε κανονίσει με γιατρό για να κάνουμε το τεστ και μας οδήγησε εκεί. Ο γιατρός, όπως αποδείχτηκε, είχε ιατρείο σε απόσταση 50 μέτρων από το ξενοδοχείο.

Ο γιατρός άκουσε ομιλία στα ρωσικά και το γυρίσαμε από τα αγγλικά στα ρωσικά. Για τον γιατρό Αλέξανδρο, πόντιο από τη Νότια Ρωσία, τα ρωσικά είναι η μητρική του γλώσσα. Κρατώντας στα χέρια μας τα αρνητικά αποτελέσματα των τεστ, τα προσκομίσαμε στο γραφείο και επιτέλους λάβαμε τα διαμονητήριά μας. Προλάβαμε το προγραμματισμένο πλοίο, καταφέραμε κιόλας να πάρουμε πρωινό σε καφέ μιας καλής «δικής μας» πόντιας Μαρίας, κοντά στα ταμεία εισιτηρίων.

Τότε, στην Ελλάδα, δε φορούσε κανείς μάσκες, παρά μόνο άνθρωποι των εκτελεστικών οργάνων (αστυνομικοί και υγειονομικοί στη Θεσσαλονίκη).

Στο πλοίο καθίσαμε στο πάνω ανοιχτό κατάστρωμα, ώστε ο γιος μου να παρακολουθεί καλύτερα τη θέα του Αγίου Όρους που θα άνοιγε μπροστά μας. Γύρω μας άρχισε να τριγυρίζει ένα σμήνος γλάρων, που έκαναν με μαεστρία το γύρο του πλοίου και έτρωγαν κομμάτια ψωμί που τους έριχναν προσκυνητές. Στα αριστερά μας, εμφανίστηκε το πρώτο κελλί, η ρωσική Νέα Θηβαΐδα. Περάσαμε τους αρσανάδες της Ιεράς Μονής Χιλανδαρίου (σέρβικη), της Ιεράς Μονής Ζωγράφου (βουλγάρικη) και της Ιεράς Μονής Κωνσταμονίτου.  

Στο πάνω κατάστρωμα εν πλω προς το Άγιο Όρος     

Το πρώτο κελλί που συναντάμε στο Άγιο Όρος: η ρωσική Νέα Θηβαΐδα     

Ο λιμένας (αρσανάς) της Ιεράς Μονής Ζωγράφου     

Άφιξη στον αρσανά του Δοχειαρίου   

Το Δοχειάρι και τα γύρω προσκυνήματα

Τα γλυπτά των Αρχαγγέλων στον αρσανά του Δοχειαρίου     

Στον αρσανά του Δοχειαρίου, τους προσκυνητές τους υποδέχονται ορειχάλκινα γλυπτά των Αρχαγγέλων, σε μορφή μεγαλοπρεπών λεγεωνάριων, που βρίσκονται πάνω σε δύο ψηλούς μαρμάρινους κίονες. Οι Άγιοι Αρχάγγελοι είναι οι ουράνιοι προστάτες του μοναστηριού. Μέσα από μια φαρδιά κρεβατίνα κληματαριάς ένας πλακόστρωτος δρόμος μάς οδηγεί προς το κιόσκι, και στη συνέχεια με ελικοειδείς σκάλες προχωράμε προς τη μικρή πλατεία μπροστά στο μοναστήρι. Οι πύλες του μοναστηριού, και από τις δύο πλευρές, είναι διακοσμημένες με καθιερωμένου βυζαντινού στιλ ψηφιδωτά των Αρχαγγέλων. Το μισοσκόταδο στην είσοδο του μοναστηριού, με τον πλακόστρωτο και πολύστροφο δρόμο, που έχει λειανθεί, εκατοντάδες χρόνια τώρα, από τα πόδια των μοναχών και των προσκυνητών, από τα καρότσια και τις χειράμαξες με τις ρόδες τους, μας μεταφέρουν στο αντίστοιχο πνεύμα του Δοχειαρίου, ως τόπο εργασίας και προσευχής.

Η είσοδος στο Δοχειάρι     

Στην αυλή μας υποδέχεται ο ιερομόναχος Πορφύριος που μιλάει πολύ καλά αγγλικά και λίγα ρωσικά. Μας πηγαίνει αμέσως να προσκυνήσουμε την εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου. Το Δοχειάρι το νιώθουμε πολύ οικείο, μετά την προβολή της ταινίας «Πού είσαι, Αδάμ;», αφιερωμένο σε αυτό το μοναστήρι και στο γέροντα Γρηγόριο. Εδώ έχουν συνηθίσει τους Ρώσους προσκυνητές, όμως, τώρα η μεγάλη ροή προσκυνητών σταμάτησε για «υγειονομικούς λόγους», κάτι που λυπεί την αδελφότητα. Ο πατήρ Χριστόδουλος, αρχοντάρης της Μονής, μας έδωσε κελλί με πανοραμική θέα τη θάλασσα, κάτι που αποδείχτηκε πολύ πρακτικό στη συνέχεια.  

Μετά το μεσημέρι, προλάβαμε να δουλέψουμε μαζί με την αδελφότητα στη συγκομιδή ελιάς και αργότερα να προσευχηθούμε στην εσπερινή ιερή ακολουθία. Δεν καθυστερούμε να πάμε για ύπνο επειδή οι ιερές ακολουθίες ξεκινάνε στις 3 η ώρα το πρωί. Αφού προσευχηθήκαμε στο καθολικό της Μονής και πήραμε πρωινό, ξεκινάμε το προσκύνημά μας στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος και τη γειτονική Ιερά Μονή Ξενοφώντος.

Αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε εκεί με πλοίο, και να επιστρέψουμε με τα πόδια. Στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, ο φιλόξενος πατήρ Αρίσταρχος μας ξεπροβοδίζει να προσκυνήσουμε τα άγια λείψανα και μας εξηγεί, πώς να πάμε στο μύλο, όπου ασκούνταν ο Όσιος Σιλουανός. Ο μύλος τελικά είναι πολύ κοντά στο μοναστήρι, αλλά ο ναός είναι κλειστός και συνεχίζουμε το δρόμο μας.

Η Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιος Όρος (Ρωσική)     

Η θέα του μύλου από το ποτάμι   

Η απόσταση από την Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος μέχρι την Ξενοφώντος δεν είναι πολύ μεγάλη, αλλά όπως και να χει απαιτεί κόπο. Στο δρόμο μας συναντάμε μια ορεινή πηγή, στην ώρα του, αφού ημέρα ήταν ηλιόλουστη και ο ήλιος σχεδόν έκαιγε.

Στην Ξενοφώντος φτάνουμε λίγο πριν την εσπερινή ιερή ακολουθία, κάτι που μας επιτρέπει να επισκεφτούμε το ναό (μαρμάρινος, ο πιο μεγάλος στο Άγιο Όρος) και να προσκυνήσουμε τις εικόνες. Ύστερα, παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής για το Δοχειάρι, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά, 20 λεπτά με τα πόδια.

Μπροστά στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου     

Αν σκοπεύει κανείς να επισκεφτεί ένα μοναστήρι που δεν είναι κοντά στη θάλασσα, τότε είναι καλύτερα να πάει στον αρσανά του, την ώρα που φτάνει το πλοίο. Καλό είναι να κοιτάξει το δρομολόγιο ή να έχει το νου του στη θάλασσα. Εκείνη την ώρα κατεβαίνει αυτοκίνητο από το μοναστήρι στον αρσανά, παίρνει τους προσκυνητές που μόλις έφτασαν και τους μεταφέρει στο μοναστήρι.

Με αυτόν τον τρόπο επισκεφτήκαμε το γειτονικό Κωνσταμονίτου: είχαμε δει ένα πλοίο να έρχεται από την Ουρανούπολη, βαδίσαμε κατά μήκος της ακτής με τα πόδια από το Δοχειάρι και φτάσαμε στον αρσανά του Κωνσταμονίτου, την ώρα που έφτανε το πλοίο. Οι προσκυνητές κάθισαν στην καρότσα του αγροτικού που είχε διασκευαστεί για αυτό το σκοπό, πιάστηκαν σφιχτά από τις μπάρες και το αγροτικό άρχισε να τρέχει μέσα από ελαιώνες και ορεινά μονοπάτια προς το μοναστήρι. Και στην Κωνσταμονίτου νιώσαμε την ένταση της εποχής λόγω της συγκομιδής σοδειάς. Εκτός από αυτό, η αδελφότητα ήταν απασχολημένη με τις εργασίες επισκευής του ναού και του μοναστηριού. Παρόλα αυτά, καταφέραμε να πάμε στο ναό της μονής και να προσκυνήσουμε τα κειμήλια. Μετά από λίγη ώρα, το αγροτικό μετέφερε τους προσκυνητές στον αρσανά. Κατεβήκαμε και εμείς πάλι στη θάλασσα, σταματώντας στο δρόμο στους ελαιώνες για να πάρουμε τους εργάτες που αναχωρούσαν. Στο Δοχειάρι επιστρέψαμε πάλι με τα πόδια, ακολουθώντας το δρόμο κατά μήκος της ακτής.

Σχέδιο της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου, ζωγραφισμένο από το Βασίλειο Γκριγκορόβιτς-Μπάρσκι     

Τον 18^ο αιώνα, το Δοχειάρι είχε επισκεφτεί ταξιδιώτης από το Κίεβο, ο Βασίλειος Γκριγκορόβιτς-Μπάρσκι και είχε αφήσει εκεί αυτόγραφό του. Κάπου οχτώ χρόνια πριν, οι μοναχοί βρήκαν στο καθολικό της Μονής το συγκεκριμένο γκράφιτι του ταξιδιώτη Βασιλείου. Μας επέτρεψαν να το φωτογραφίσουμε και να το δημοσιεύσουμε.

Το αυτόγραφο του Βασιλείου Γκριγκορόβιτς-Μπάρσκι στον Ιερό Ναό της Μονής Δοχειαρίου     

Ο Μπάρσκι έχει κάνει εκτενείς και σημαντικές ταξιδιωτικές σημειώσεις τόσο που χωρίς αναφορές σε αυτές δεν είναι δυνατόν να γίνουν έρευνες ούτε να γραφούν άρθρα για τη Μεσόγειο και το Άγιο Όρος εκείνης της εποχής. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές έχουν μεταφραστεί, για παράδειγμα, στα γαλλικά (με εκτενή επιστημονικά σχόλια) και στα ελληνικά, αλλά στα ρωσικά δεν υπάρχουν κείμενα του Μπάρσκι. Έχουν εκδοθεί μόνο δύο προεπαναστατικές ανατυπώσεις.

Συνεχίζεται...

Ιερέας Αντώνιος Οντάϊσκι
Μετάφραση για την πύλη gr.pravoslavie.ru: Αναστασία Νταβίντοβα