Τα γεγονότα δεν αλλάζουν! – Το 1821, ο Υψηλάντης και ο Γρηγόριος Ε΄

Τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν την Επανάσταση του 1821 είναι σταθερά, αδιάψευστα. Για το λόγο αυτόν καλό είναι να μην αλλοιώνονται. Ο πρώην υπουργός Ανδρέας Ανδριανόπουλος, σε άρθρο του στην εφημερίδα Τα Νέα (26/3/2019, σ. 13) με τίτλο «Κλήρος και επανάσταση» έγραψε: «Ήδη από το 1779, πολύ πριν από την επίσημη εκδήλωση των όποιων εθνεγερτικών κινήσεων, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ είχε καταδικάσει με επίσημο φιρμάνι την όποια ανυπακοή κατά του οθωμανικού κράτους». Στο κείμενο ακολουθεί εντός εισαγωγικών και το κείμενο του «φιρμανίου» (φιρμάνια δεν εξέδιδαν οι πατριάρχες).

Ο εθνοϊερομάρτυρας Πατριάρχης το 1779 δεν ήταν καν μητροπολίτης. Το 1785 εξελέγη μητροπολίτης Σμύρνης, και παρέμεινε στην εν λόγω μητρόπολη έως την εκλογή του σε Πατριάρχη, το 1797.

Παρέμεινε δύο χρόνια στον πατριαρχικό θρόνο και το 1799 εξορίστηκε στον Άθω, όπου παρέμεινε έξι χρόνια. Η δεύτερη πατριαρχία του διήρκεσε ενάμιση χρόνο (1806-1808) και ακολούθησε δεκάχρονη εξορία, πάλι στο Άγιον Όρος. Η τρίτη πατριαρχία του άρχισε το 1819 και έληξε με τον απαγχονισμό του, στις 10 Απριλίου του 1821, ανήμερα το Πάσχα, στην είσοδο του Πατριαρχείου, η οποία έκτοτε μένει κλειστή. Ασφαλώς ο Αν. Ανδριανόπουλος την έχει επισκεφθεί.

Ο Αν. Ανδριανόπουλος σημειώνει επίσης στο άρθρο του πως επειδή ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν υπέρ «της δημιουργίας μοντέρνου κράτους, που θα κάλυπτε τις ανάγκες ενός αναδυόμενου εμπορικού και ευρύτερα αστικού κόσμου στην επαναστατική του διακήρυξη [σημ.: επρόκειτο περί προκηρύξεως] –και παρά τον τίτλο της–, γνώστης προφανώς των διαθέσεων του Πατριαρχείου, δεν ομιλεί σχεδόν καθόλου περί Θρησκείας!».

Πρώτον, να αναφερθεί ο τίτλος της προκήρυξης του Υψηλάντη. Ήταν «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Στην επαναστατική, εθνική και πολιτική προκήρυξη υπάρχουν τέσσερα (4) καθοριστικά σημεία για τον Αγώνα που ξεκινούσε ο Αλ. Υψηλάντης:

1. Η θεία πρόνοια, ω φίλοι Συμπατριώται, ευσπλαγχνισθείσα πλέον τας δυστυχίας μας ηυδόκησεν ούτω τα πράγματα, ώστε με μικρόν κόπον θέλομεν απολαύσει με την ελευθερίαν πάσαν ευδαιμονίαν.
2. Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον, δια να υψώσωμεν το σημείον δι’ ού πάντα νικώμεν! λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την πατρίδα και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών Καταφρόνησιν.
3. Ας κινηθώμεν λοιπόν με έν κοινόν φρόνημα [...] οι ιεροί ποιμένες ας εμψυχώσωσι τον λαόν με το ίδιόν των παράδειγμα και οι πεπαιδευμένοι ας συμβουλεύσωσι τα ωφέλιμα.
4. Με την Ένωσιν, ω Συμπολίται, με το προς την ιεράν Θρησκείαν Σέβας, με την προς τους Νόμους και τους Στρατηγούς υποταγήν, με την ευτολμίαν και σταθηρότητα, η νίκη μας είναι βεβαία και αναπόφευκτος.

Ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος στο τέλος του άρθρου του σημειώνει πως ο απλός κλήρος αγκάλιασε τον ξεσηκωμό και το όραμα για ένα μοντέρνο εθνικό κράτος «σε αντίθεση με την ηγεσία της Ορθοδοξίας, που βολευόταν με το απολυταρχικό οθωμανικό κράτος, που απαξίωνε κάθε ιδέα Διαφωτισμού κι ήθελε έναν λαό οπισθοδρομικό και βυθισμένο στα σκοτάδια ενός συγκεντρωτικού αυταρχικού κράτους».

Το «βόλεμα» του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ είναι προφανές από τον απαγχονισμό του... Επίσης, επτά πατριάρχες εκτελέστηκαν μόνο τον 17ο αιώνα. Μεταξύ αυτών ο Κύριλλος Λούκαρις.

Η Εκκλησία και η εθνική συνείδηση τίμησαν τον Γρηγόριο Ε΄. Οι ματωμένοι και μπαρουτοκαπνισμένοι αγωνιστές κατανοούσαν ότι οι πατριάρχες που τους ζητούσαν υποταγή στον σουλτάνο ήσαν σε αιχμαλωσία και αγνοούσαν τις συστάσεις τους. Από την επίγνωση αυτή ξεκίνησε και η θέληση δημιουργίας της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας του ελεύθερου ελληνικού κράτους. Η καταπίεση που ασκεί το τουρκικό κράτος στο Φανάρι και τα καλοπιάσματα από αυτό προς την αυταρχική τουρκική εξουσία συνεχίζονται υποχρεωτικά από τότε έως σήμερα. Επομένως απαιτείται η κατανόηση των ελεύθερων Ελλήνων προς αυτό, και η από μέρους του αποδοχή της πραγματικότητας και η παραίτησή του από την απαίτηση οι ελεύθεροι Ορθόδοξοι Έλληνες να πορεύονται και αυτοί ως αιχμάλωτοι.

Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος