«ΕΞΕΦΕΞΕ Η ΑΝΑΤΟΛΗ» [στα τρία] - Ροδοτόπι Ιωαννίνων

Πολύ παλιό, Ηπειρώτικο τραγούδι, τύπου στα τρία από την περιοχή της Θεσπρωτίας, γνωστό και στις όμορες περιοχές της Λάκκας Σουλίου, της Δωδώνης, Ντουσκάρας και Κουρέντων-Ζίτσας. Η εν λόγω παραλλαγή προέρχεται από το χωριό Ροδοτόπι, χωριό στην περιοχή Κουρέντων-Ζίτσας. Πρόκειται για την πανελλήνια Παραλογή της «Επιστροφής του ξενιτεμένου», ενός επεισοδίου, κατά το οποίο, ο για χρόνια ξενιτεμένος σύζυγος επιστρέφει στο σπίτι του, αλλά η γυναίκα του δεν τον αναγνωρίζει μετά από χρόνια απουσίας. Του θέτει ερωτήσεις, τις οποίες μόνο ο σύζυγός της θα μπορούσε να απαντήσει, ώστε να τον αναγνωρίσει και να ξανασμίξουν.

Η επιστροφή του ταλαιπωρημένου ξενιτεμένου, ο οποίος δεν είχε δώσει σημεία ζωής για χρόνια και η πίστη της συζύγου του, η οποία θέλει σημάδια για να πειστεί για τα λεγόμενα του αγνώστου γι' αυτήν άντρα που στέκεται εμπρός της, θυμίζουν έντονα το ομηρικό επεισόδιο αναγνώρισης μεταξύ του Οδυσσέα και της Πηνελόπης. Σε αντίθεση, ωστόσο, με όσους αρέσκονται στο να αποδίδουν κάθε στοιχείο του σύγχρονου, λαϊκού πολιτισμού στην Αρχαία Ελλάδα, πρέπει να τονίσουμε πως δεν προέρχεται το σύγχρονο τραγούδι από την Οδύσσεια, αλλά η Οδύσσεια φτιάχτηκε από τη συρραφή προγενέστερων τραγουδιών, τα οποία σε κάθε εποχή, σε κάθε κοινωνία, σε κάθε πολιτισμό, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για έκφραση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Η ισόβια πίστη μεταξύ των δύο συζύγων, αποτελεί πρωταρχική αξία σε κάθε κοινωνία, γι' αυτό και τα τραγούδια αυτά είναι αρχέγονα, πιο αρχέγονα και από τον ίδιο τον Όμηρο και τα έργα του.