"Οι Έλληνες επιστρέφουν στην Τουρκία".
Το σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης,
από την πρώτη ημέρα της ίδρυσης του,
εγκαινίασε μια σθεναρή και καθημερινή επικοινωνία
με τους απογόνους των Γενοκτονηθέντων
που ζουν ως Τούρκοι πολίτες στην σύγχρονη Τουρκία.
Οι άνθρωποι αυτοί,
που ερευνούν με κίνδυνο της ζωής τους την καταγωγή τους,
είναι υπαρκτά πρόσωπα.
Γνωρίζουμε πολλούς εξ αυτών.
Καθώς το 2023 σηματοδοτεί την συμπλήρωση
100 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης
την οποία η Τουρκία επίσημα πλέον αμφισβητεί,
ήρθε η ώρα να μιλήσουν και αυτοί.
Τα παιδιά και εγγόνια των ορφανών
που έχασαν τους γονείς τους στην διάρκεια της Γενοκτονίας
και ενσωματώθηκαν σε Τουρκικές οικογένειες
με άλλο όνομα και θρήσκευμα
και ψευδή ταυτότητα.
Η επιστολή τους που θα δώσει στην δημοσιότητα
τώρα το σωματείο Δράσης Νίκος Καπετανίδης
απευθύνεται τόσο στην Άγκυρα,
όσο και στην Αθήνα.
Αλλά και στην Ελληνική Εκκλησία.
Τα στοιχεία των ανθρώπων αυτών
είναι στην διάθεση του σωματείου Δράσης Νίκος Καπετανίδης
και προστατεύονται.
Εμείς λάβαμε την επιστολή στα Τουρκικά,
την μεταφράσαμε
και την δημοσιοποιούμε και στα Ελληνικά.
Εμάς μας συγκίνησε και συγκλόνισε η δύναμη αυτών των ανθρώπων.
Δεν έχουμε ελπίδες ότι αυτή η κραυγή απόγνωσης,
που έρχεται από την Τουρκία,
θα συγκινήσει την Ελλαδική πολιτική σκηνή
και τους φορείς ενδιαφέροντος.
Αλλά δώσαμε υπόσχεση σε αυτούς τους ήρωες
να την κάνουμε δημόσια γνωστή...
~ "Επιστολή Ελλήνων Τουρκίας"
Εμείς, στην 100ή επέτειο της Ανταλλαγής Πληθυσμών,
είμαστε αυτοί που η ιστορία δεν αναφέρει σχεδόν ποτέ.
Όταν συνάφθηκε η Συνθήκη της Λοζάνης
και η απόφαση της Ανταλλαγής,
οι παππούδες,
οι γιαγιάδες
και οι συγγενείς μας
πήραν τον δρόμο
χωρίς να ξέρουν πού θα πάνε.
Αλλά δεν έφυγαν όλοι τους.
Δεν μπορούσαν να πάνε όλοι τους.
Κάποιοι από τους παππούδες μας
χάθηκαν στους δρόμους,
κάποιες από τις γιαγιάδες μας
απήχθησαν από συμμορίες.
Σίγουρα έχετε ακούσει τις ιστορίες εκείνων των παιδιών
που εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής.
Σίγουρα κάποιος από τους γνωστούς σας
είχε κάποιον συγγενή που έμεινε στην Τουρκία.
Λοιπόν,
έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι απέγιναν αυτά τα παιδιά;
Είμαστε οι απόγονοι αυτών των παιδιών.
Κάποιοι από εμάς σκοτώθηκαν,
αλλά οι περισσότεροι είμαστε ζωντανοί.
Απλά σιωπάμε.
Σιωπήσαμε όλο αυτό το διάστημα.
Έπρεπε να σιωπάμε.
Δεν ξέρουμε κι εμείς πόσοι είμαστε,
αλλά δεν είμαστε λίγοι.
Βρίσκουμε ο ένας τον άλλον,
συναντιόμαστε κρυφά,
κλαίμε για τις ιστορίες μας.
Αλλά εσείς τι κάνετε για μας;
Τα ονόματα των παππούδων
και των γιαγιάδων μας
που έμειναν εδώ άλλαξαν,
όλοι εγκατέλειψαν τα χωριά και τα σπίτια τους
και εγκαταστάθηκαν σε άλλες πόλεις.
Η μνήμη τους καταστράφηκε.
Με τον καιρό,
προσηλυτίστηκαν και στο Ισλάμ.
Δεν μπορούσαν να υψώσουν τη φωνή τους
λόγω της εχθρότητας προς την Ελλάδα
που καλλιεργούσε η Τουρκία από τη δεκαετία του 1940.
Οι εν ζωή ηλικιωμένοι εξακολουθούν να σιωπούν.
Όσοι πέθαναν,
γεννήθηκαν ορθόδοξοι,
αλλά τώρα βρίσκονται στο μουσουλμανικό νεκροταφείο.
Αυτό δεν σας ενοχλεί καθόλου;
Δεν ανησυχεί ο ελληνικός λαός
για αυτούς που έμειναν πίσω;
Τώρα, ως εγγόνια,
γνωρίζουμε τι πέρασαν
οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας.
Κάποιοι από εμάς
έχουμε βρει ακόμη και τους συγγενείς μας.
Υπάρχουν επίσης εκείνοι που κάνουν ακαδημαϊκές μελέτες.
Δεν είμαστε πλέον σιωπηλοί.
Φωνάζουμε πολύ δυνατά
«Είμαστε ακόμα εδώ».
Προσπαθούμε να φωνάζουμε.
Ως αντάλλαγμα σ’ αυτό,
μας απειλούν,
μας κατηγορούν για προδοσία,
χάνουμε τις δουλειές μας
και μερικές φορές φυλακιζόμαστε.
Αυτή η κοινωνική πίεση εξακολουθεί να υπάρχει
και θα συνεχίσει να υπάρχει.
Οι πιέσεις που μας ασκούνται θα αυξηθούν.
Η τουρκική πολιτική θα συνεχίσει να μας πνίγει.
Ως εκ τούτου,
κάποιοι από τη νέα γενιά
προτιμούν να παραμείνουν σιωπηλοί.
Ακόμα και αν γνωρίζουν την αλήθεια,
σιωπούν θάβοντας τον πόνο τους στην καρδιά τους.
Κανένας άλλος τρόπος ζωής
δεν επιτρέπεται σ’ αυτά τα εδάφη.
Εμείς ακόμα είμαστε στο έτος 1922.
Είμαστε ακόμα στην ανταλλαγή.
Ενώ οι Τούρκοι κρατούν ζωντανό τον Τοπάλ Οσμάν,
εμείς συνεχίζουμε να ακούμε κρυφά τα ελληνικά δημοτικά μας τραγούδια.
Και εσείς τι κάνετε για μας;
Όταν θέλουμε να βαπτιστούμε,
οι εκκλησίες παρατείνουν τη διαδικασία.
Νομίζουν ότι αν αυξηθεί ο αριθμός των βαπτίσεων,
θα ασκηθεί πίεση πάνω τους,
ίσως κι έχουν δίκιο,
αλλά ποιος υποφέρει τελικά γι' αυτό;
Δεν λυπάστε καθόλου;
Κάνουμε μαθήματα ελληνικών
και συνεχίζουμε να διατηρούμε την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά
στα εδάφη της Ανατολίας.
Θα συνεχίσουμε, αλλά για πόσο καιρό;
Πόσο καιρό μπορούμε να αντέξουμε αυτές τις πιέσεις;
Εμείς, οι συγγενείς σας,
βρισκόμαστε στη μέση.
Είμαστε αυτοί που πρέπει να παραμείνουμε σιωπηλοί
για να ζήσουμε.
Οι αιτήσεις μας για ιθαγένεια δεν γίνονται δεκτές.
Εμείς πόσο καιρό θα ζούμε έτσι στο ενδιάμεσο;
Επειδή το Τουρκικό Κράτος το λέει,
γράφουν «Μουσουλμάνος» στις ταυτότητές μας.
Δεν μπορούμε να δώσουμε
τα ονόματα των παππούδων μας στα παιδιά μας,
λόγω της κοινωνικής πίεσης.
Πώς θα διηγηθούμε λοιπόν τις ιστορίες μας εμείς;
Εκτός από ένα ή δύο βιβλία,
δεν υπάρχει κανείς να πει τα προβλήματά μας.
Κανείς δεν ακούει τις φωνές μας.
Κοιμάστε καλά, εσείς;
Εμείς δεν μπορούμε.
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας δεν είναι ήσυχοι στους τάφους τους.
Είμαστε παιδιά αυτής της γης,
είμαστε συγγενείς σας,
αλλά νιώθουμε εγκαταλελειμμένοι.
Δεν έχουμε κανέναν.
Καμία πολιτική δεν παράγεται για εμάς.
Είμαστε οι πικρές ιστορίες της Ανταλλαγής που δεν λέγονται ποτέ.
Είμαστε οι κρυμμένοι,
οι χαμένοι.
Είμαστε οι ξεχασμένοι.
Μην μας αφήνετε μόνους.
Εμείς θα ακούμε κρυφά ελληνικά δημοτικά τραγούδια,
θα κλαίμε κρυφά.
Είμαστε στον Πόντο,
στο Καραμάν,
στη Βιθυνία,
στην Ιωνία.
Όλοι γνωρίζουμε τον ελληνισμό μας,
αλλά συνεχίζουμε να γιορτάζουμε τις τουρκικές γιορτές
για να μην καταλαβαίνουν,
για να μην μας καταπιέζουν.
Γιατί θέλουμε να επιζήσουμε.
Γιατί δεν έχουμε κανέναν.
Είμαστε εδώ,
οι ευγενείς φύλακες του τόπου μας,
είμαστε οι ξεχασμένοι εδώ.
Σας νοσταλγούμε.
Υψώστε τη φωνή σας για μας.
Κάντε κάτι για μας.
Σας αγκαλιάζουμε όλους με λαχτάρα...
~ Τουρκικό κείμενο
Merhaba,
Bizler, Mübadele’nin 100. Yılında, tarihin neredeyse hiç bahsetmedikleriyiz. Lozan anlaşmasıyla Mübadele kararı alındığında, dedelerimiz, ninelerimiz, akrabalarımız nereye gideceklerini bilmeden yollara koyuldular. Fakat hepsi gitmedi. Hepsi gidemedi. Biz geride kaldık. Kimimizin dedesi yollarda kayboldu, kimimizin nenesi çeteler tarafından kaçırıldı. Mübadele sırasında kaybolan o çocukların hikayelerini mutlaka duymuşsunuzdur. Mutlaka bir tanıdığınızın akrabası kalmıştır Türkiye’de. Peki, hiç merak ettiniz mi, o çocuklara neler olduğunu?
Biz o çocukların torunlarıyız. Kimimiz öldürüldük fakat çoğumuz hayattayız. Sadece susuyoruz. Bunca zaman hep sustuk. Susmak zorunda kaldık. Kaç kişiyiz biz de bilmiyoruz ama az değiliz. Birbirimizi buluyor, gizli gizli görüşüyor, hikayelerimize ağlıyoruz. Peki siz bizim için ne yapıyorsunuz?
Burada kalan dedelerimizin, nenelerimizin isimleri değiştirildi, hepsi köylerini evleri terk edip başka şehirlere yerleştiler. Bellekleri yok edildi. Zamanla Müslüman da edildiler. Türkiye’nin 1940’lardan itibaren büyüttüğü Yunan düşmanlığı dolayısıyla seslerini çıkaramadılar. Yaşayan büyükler hala susuyorlar. Ölenler, Ortodoks doğmuşlardı ama şimdi Müslüman mezarlığında yatıyorlar. Peki bu sizi hiç rahatsız etmiyor mu? Yunan halkı, geride kalanlar için dertlenmiyor mu?
Şimdi bizler, torunlar olarak, dedelerimizin, nenelerimizin neler yaşadığını biliyoruz. Bir kısmımız akrabalarını bile buldu. Akademik çalışmalar yapanlar da var. Bizler artık susmuyoruz. Çok yüksek sesle “hala buradayız” diye bağırıyoruz. Bağırmaya çalışıyoruz.
Bunun karşılığında, tehdit ediliyoruz, vatan hainliğiyle suçlanıyoruz, işimizden oluyoruz, bazı bazı hapse atılıyoruz. O toplumsal baskı hala var ve olmaya devam edecek. Üzerimizdeki baskılar artacak. Türkiye siyaseti bizi boğmaya devam edecek. Dolayısıyla kimi genç nesil, susmayı tercih ediyor. Gerçeği bile bile, acısını yüreğine gömerek susuyor. Başka türlü yaşam izni verilmiyor bu topraklarda. Biz hala 1922’deyiz. Biz hala mübadeledeyiz. Türkler Topal Osman’ı yaşatmayı sürdürürken, bizler Rumca türkülerimizi gizli gizli dinlemeye devam ediyoruz. Peki siz bizim için ne yapıyorsunuz?
Kiliseler süreci uzatıyor. Vaftiz sayısı artarsa üzerlerine baskı geleceğini düşünüyorlar, belki haklılar ama bunun günahını kim çekiyor? Hiç mi üzülmüyorsunuz? Yunanca dersler alıyor, Yunan kültürel mirasını Anadolu topraklarında korumayı sürdürüyoruz. Sürdüreceğiz ama nereye kadar? Bu baskılara daha ne kadar dayanabiliriz?
Bizler, sizin akrabalarınız, arada kalmışlarız. Biz yaşamak için susmak zorunda olanlarız. Vatandaşlık için yaptığımız başvurular kabul edilmiyor, peki biz böyle arada, nereye kadar yaşayacağız? Türkiye Devleti Müslüman diyor diye öyle yazıyor kimliklerimizde, dedelerimizin nenelerimizin adını çocuklarımıza veremiyoruz, toplumsal baskı nedeniyle. Peki nasıl anlatacağız hikayelerimizi? Bir iki kitap dışında derdimizi anlatan kimse yok. Sesimizi duyan kimse yok. Siz rahat uyuyabiliyor musunuz? Biz rahat uyuyamıyoruz. Dedelerimiz, nenelerimiz de yattıkları mezarda huzurlu değiller. Bu toprakların çocukları, sizlerin akrabasıyız ama terk edilmiş hissediyoruz. Kimsemiz yok. Bizim için politika üretilmiyor. Bizler Mübadele’nin hiç anlatılmayan acı hikayeleriyiz. Gizli kalanlarız, kaybolanlarız. Unutulanlarız. Bizi kimsesiz bırakmayın.
Gizli gizli Rumca türküleri dinleyeceğiz, gizli gizli ağlayacağız. Pontus’ta, Karaman’da, Bitinya’da, İonia’dayız. Hepimiz Yunanlılığımızı biliyoruz ama anlamasınlar, baskı yapmasınlar diye Türkiye’nin bayramlarını da kutlamaya devam ediyoruz. Çünkü yaşamak istiyoruz. Çünkü kimsemiz yok. Biz burada, topraklarımızın asil bekçisiyiz. Biz burada unutulanlarız. Biz size hasretiz. Bizim için sesinizi yükseltin. Bizim için bir şeyler yapın.
Hepinize hasretle sarılıyoruz
( Η φωτογραφία είναι από λήψη των ορφανών της Αρμενικής Γενοκτονίας)
πατέρα του .... (και τα δυο υπάρχουν σε ένα χωριό στη Ρόδο και γίνεται λιτανεία κάθε χρόνο του Άι Γιώργη )... κατεβήκαμε προς το λιμάνι είχαμε και το μικρό μου αδελφο μωρό ακόμα τρέχαμε μέσα στα αίματα και τις φωνές στο λιμανι πέσαμε στη θάλασσα πηγαίνοντας προς τα πλοία των ξένων ... αλλά μόλις πηγαίναμε να ανέβουμε άλλους τους χτυπάγανε τα χέρια άλλους τους ρίχνανε ζεστό λάδι για να ξαναπέσουμε στη θαλασσσα το μωρό το πήραν από τα χέρια της μάνας μου και το έριξαν στη θάλασσα και πνίγηκε, τον πατέρα μου τον έσφαξαν πριν προλάβει να πέσει στη θάλασσα .... ήρθε ένα ελληνικό πολεμικό μας πήρε και πήγαμε πρώτα Βόλο μετά Μυτιλήνη και μετά καταληξαμε Ρόδο .... στους καταυλισμους πέθαναν χιλιάδες από την πείνα και το κρύο .... Σουλα η Σμυρνιά η γιαγιά μου..... στον τάφο της υπάρχει χώμα από την Πατρίδα μας όπως της το είχα υποσχεθεί .....
