Η Τζένη Καρέζη και Νίκος Ξυλούρης στην θεατρική παράσταση
της Σοφίας Ντρέκου
Την άνοιξη του 1972, το ζεύγος Καρέζη-Καζάκου σκέφτηκε να ανεβάσει ένα έργο, που θα έβριθε από ποιότητα καλλιτεχνική και πατριωτισμό.
Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 22 Ιουνίου 1973 στο θέατρο «Αθήναιον» της οδού Πατησίων και Μάρνη, απέναντι από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλη. Ήταν θεατρική παράσταση και η μουσική ήταν του Σταύρου Ξαρχάκου. Tα τραγούδια της παράστασης απέδιδαν ο Νίκος Ξυλούρης και τα μέλη του θιάσου. Η θεατρική απόδοση της σκηνής του Καραγκιόζη διδάχτηκε από τον μεγάλο λαϊκό καλλιτέχνη θεάτρου σκιών, καραγκιοζοπαίχτη και ζωγράφο Ευγένιο Σπαθάρη, ο οποίος διακόσμησε το χώρο της εισόδου.
Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος από την
παράσταση «Μεγάλο μας τσίρκο» Βιντεο / αφιέρωμα
Το έργο, αν και πολιτογραφήθηκε ως κωμωδία, είναι κατ' ουσίαν αλληγορία, σάτιρα και, σε πολλά σημεία, δράμα. Μέσα από σατιρικά και δραματικά νούμερα και τραγούδια γινόταν μια αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας από την Τουρκοκρατία και τα χρόνια του Όθωνα και τους υπόλοιπους κυβερνήτες της ανεξάρτητης Ελλάδας έως τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη γερμανική Κατοχή.
Είχε μεγάλη απήχηση στο αθηναϊκό κοινό (περίπου 400.000 εισιτήρια), και λόγω της μεγάλης προσέλευσης των θεατών οι παραστάσεις στο «Αθήναιον» χαρακτηρίστηκαν εκ των υστέρων ως οι «μαζικότερες - μέχρι το Πολυτεχνείο - πολιτικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας». Αλλά συγχρόνως στάθηκε και μία βασική αφορμή επανάστασης. Συνθήματα όπως «ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και «ΦΩΝΗ ΛΑΟΥ - ΟΡΓΗ ΘΕΟΥ», γνωστά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, είχαν πρωτοεμφανιστεί στην παράσταση.
Σύντομα οι λογοκριτές της χούντας κατάλαβαν ότι το έργο δεν ήταν μια απλή κωμωδία αλλά περνούσε στον κόσμο αντιδικτατορικά μηνύματα και με το -αποφασίζωμεν και διατάσσωμεν- σταμάτησαν τις παραστάσεις. Οι πρωταγωνιστές του έργου συνελήφθησαν και η Τζένη Καρέζη κλείστηκε στη φυλακή για τρεις μήνες. Το έργο ανεβαίνει ξανά από τον ίδιο θίασο μετά την πτώση της χούντας σε Αθήνα και επαρχία και γνωρίζει και πάλι τεράστια επιτυχία.
Όπως έλεγε η Τζένη Καρέζη: «Έπρεπε να είναι κάτι σαν λαϊκό πανηγύρι, να κλείνει μέσα του πολλή ρωμιοσύνη… και μέσα από τη σάτιρα, τον αυτοσαρκασμό, το γέλιο και το δάκρυ, να μιλήσουμε για τους καημούς και τα όνειρα της φυλής μας, για προδομένους αγώνες, για προδομένες ελπίδες… και πάνω απ’ όλα για ομορφιά. Για την ομορφιά αυτού του λαού, που δεν παύει ποτέ να αγωνίζεται, να προδίδεται, να πιστεύει και να συνεχίζει τον αγώνα του, διατηρώντας τις ρίζες του αναλλοίωτες αιώνες τώρα. Όλα αυτά όμως θά 'πρεπε να ειπωθούν ρωμέικα, ζεστά. Καθόλου φιλολογικά. Καθόλου εγκεφαλικά. Θά' πρεπε, δηλαδή, να γραφτεί ένα έργο που να έχει μέσα του τους σπόρους της λαϊκής μας τέχνης. Εγχείρημα δύσκολο, άπιαστο σχεδόν».
Ο ξεριζωμός - Μαρμαρωμένε Βασιλιά
από το «Μεγάλο μας τσίρκο».
Η Τζένη Καρέζη και ο Νίκος Ξυλούρης
Μουσική Ξαρχάκος Σταύρος, Στίχοι: Καμπανέλλης Ιάκωβος
Η Τζένη Καρέζη και Νίκος Ξυλούρης μετά
την παράσταση «Μεγάλο μας τσίρκο»
Μαρμαρωμένε βασιλιά, τι όνειρο, τι παγανιά
ο τάφος σου άδειος και σε μια γωνιά
μια χούφτα λόγια, αδιάβαστα χαρτιά.
Μαρμαρωμένε βασιλιά τι όνειρο, τι παγανιά
αντί για σε αναστήθηκε η Τουρκιά, η Πόλη πάει
και η Σμύρνη στη φωτιά, διπλοχαμένη Αγιά Σοφιά
Στερνή φωνή στην ερημιά την Προύσα καίνε
και στο Αϊβαλί σταυρός αγκάθι ξύδι και χολή.
Χαμένη γη και προσφυγιά τα πόδια εδώ, αλλού η καρδιά
Κομμάτια μου ψάχνω να βρω, να κάνω ρίζα να ξανασταθώ
και να φωνάξω με φωνή που να ματώσουν οι ουρανοί
όλοι μας σφάζαν και μας πνίγανε μαζί
Εγγλέζοι, Γάλλοι κι Αμερικανοί.
Μαρμαρωμένε βασιλιά, τι όνειρο τι παγανιά
μες του πετρέλαιου τη δροσοσπηλιά
να σ' αναστήσω ήρθα μ' όνειρα παλιά
πέτρινε, πεθαμένε βασιλιά.
Κατακαημένο Αϊβαλί και παινεμένο Αϊδίνι
χαροκαμένο Εσκή Σεχήρ αρχοντοπούλα Σμύρνη
Κλάψτε για το Καραχισάρ και για τα Μοσχονήσια
Δουλεύει ο Χάρος στα Βουρλά κι ο θάνατος στην Προύσα
Από πού παν στο Κασαμπά στην Πάρσα και στ' Αξάρι
δεν πάνε πια στην Αμισσό στο Ακχισάρ ή στο Αξάρι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου