Ο πνευματικός πατέρας ως οδηγός προς τη νοερά προσευχή

+π.Ιωάννης Ρωμανίδης

Προκειμένου να αποκτήσει κανείς τον φωτισμό του νου και την αδιάλειπτη νοερά προσευχή, που είναι επίσκεψη του Αγίου Πνεύματος, είναι απαραίτητη η παρουσία Πνευματικού Πατρός, που γνωρίζει τα θέματα αυτά εμπειρικώς και μπορεί να καθοδηγήσει πνευματικά τον άνθρωπο.

«Εκείνο που χρειάζεται ο άνθρωπος για να αποκτήσει νοερά προσευχή είναι να έχει Πνευματικό Πατέρα που έχει νοερά προσευχή. Αυτό είναι το πιο βασικό. Διότι είναι αδύνατο ή τουλάχιστον σχεδόν αδύνατον να μάθει κανείς την νοερά προσευχή, διαβάζοντας περί νοεράς προσευχής. Με την ανάγνωση δεν βγαίνει τίποτε. Πρέπει να έχει Πνευματικό Πατέρα. Αυτό είναι σαφές».

Ο Πνευματικός Πατέρας λέγεται Κατηχητής, που καθοδηγεί τον άνθρωπο, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, να περάσει από την κάθαρση στον φωτισμό, και ακόμη λέγεται διδάσκαλος.

Με αυτήν την έννοια μπορεί να είναι κανείς Πνευματικός καθοδηγός έστω και αν δεν είναι Κληρικός. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για το Μυστήριο της Εξομολογήσεως, αλλά για την πνευματική καθοδήγηση, προκειμένου να φθάσει ο άνθρωπος στην νοερά προσευχή.

«Και όταν είναι κάποιος στην φώτιση, είναι Πνευματικός Πατέρας και ας μην έχει χειροτονηθεί. Μπορεί να έχει σκοτώσει ανθρώπους, άμα καθαρισθεί όμως στην καρδιά του και φωτισθεί, αυτός ο φωτισμός τον κάνει ίσον με όλους τους άλλους.

Και το ότι είναι πνευματικά ίσος, δεν σημαίνει ότι εξάπαντος θα χειροτονηθεί. Μπορεί να μη χειροτονηθεί ποτέ, διότι έχει κωλύματα, δεν μπορεί να χειροτονηθεί. Παρά ταύτα όμως, μπορεί να είναι μέγας άγιος της Εκκλησίας. Δεν είναι μονοπώλιο των Κληρικών αυτή η θεραπεία. Η θεραπεία μπορεί να γίνει από τον οποιονδήποτε που έχει την νοερά προσευχή, ενώ ο Κληρικός είναι ο ιερουργός των Μυστηρίων. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Γι’ αυτό, πάντα στην Ορθοδοξία διαχωρίζονταν αυτά τα πράγματα. Τελετουργικά είναι ο λειτουργός. Αλλά Πνευματικός Πατέρας θα είναι αυτός που έφτασε στον φωτισμό».

Αυτή είναι μια ζωντανή παράδοση στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πάντοτε υπάρχουν ζωντανοί πνευματικοί οργανισμοί, τους οποίους ο άνθρωπος, που επιδιώκει αυτήν την ζωή. Πρέπει να αναζητήσει.

«Ένας, όμως, που δεν καταλαβαίνει περί φωτισμού και Θεώσεως και ας είναι ένας θεολόγος, καθηγητής Πανεπιστημίου, και διαβάζει, θα πει: «Τώρα άστα, με αυτά ασχολείσαι, είναι δεισιδαιμονίες, μυθιστορήματα» κλπ. Αν είναι έτσι, τότε πάει και η Αγία Γραφή περίπατο και ο Μωυσής δεν έχει καμιά αξία κ.ο.κ.

Αλλά έχουμε τους ίδιους τους ζωντανούς όμοιους ανθρώπους. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι που είναι ζωντανοί, με νοερά προσευχή, που φθάνουν στην θεοπτία και αυτές οι εμπειρίες είναι πραγματικότητες. Αλλά για να ξέρει κανείς ότι είναι πραγματικότητες, πρέπει να πάει να ψάξει να βρει αυτούς τους ανθρώπους. Αν δεν υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι και εκλείψει αυτή η παράδοση, αυτό σημαίνει ότι εξέλιπε μια επιστήμη.

Δηλαδή, εάν σήμερα εκλείψουν οι γιατροί και μείνουν μόνο τα βιβλία τους και τα διαβάζουμε και δεν έχουμε την ζωντανή παράδοση της ιατρικής, δεν είναι δυνατόν να αναστήσουμε πάλι την ιατρική όπως είναι σήμερα. Το ίδιο και για όλες τις επιστήμες, αν εκλείψει η ζωντανή παράδοση. Γι’ αυτό και για την Ορθοδοξία, αν εκλείψει η ζωντανή παράδοση, θα ξεχασθεί. Όπως στην Δύση εξέλιπε, ξεχάστηκε».

Τα περί νοερός προσευχής περιγράφονται θαυμάσια στο βιβλίο «Περιπέτειες ενός προσκυνητού».

«Αν θέλετε να έχετε έτσι μια συνοπτική και πολύ γρήγορη αντίληψη περί αυτού του πράγματος, σας παρακαλώ πολύ να διαβάσετε, μπορώ να σας το επιβάλω κιόλας, ως μέρος του μαθήματος, αν θέλω δηλαδή, απειλώντας ότι θα σας δώσω κανένα ερώτημα, δηλαδή, επάνω στο βιβλίο, είναι μικρούτσικο βιβλίο και λέγεται: «Περιπέτειες ενός προσκυνητού».

Λοιπόν αυτό το βιβλίο, «Περιπέτειες ενός προσκυνητού», παρακαλώ, τουλάχιστον το πρώτο βιβλίο, δεν ξέρω εάν στα Ελληνικά είναι και τα δύο, διότι είναι δύο βιβλία που έχουν μεταφρασθεί και δεν είναι βέβαιο εάν είναι από τον ίδιο συγγραφέα. Και ήταν ένας Ρώσος περιηγητής, ένας αυτό που θα λέγαμε σήμερα αγροίκος και αγράμματος, σήμερα έτσι θα λέγαμε ότι ήταν αγράμματος, ενώ πολλές φορές οι αγράμματοι είναι πιο γραμματισμένοι από τους εγγράμματους. Και βρήκε αυτός έναν Πνευματικό Πατέρα και έμαθε την νοερά προσευχή, και περιγράφει πώς την απέκτησε».

Αυτός ο απλοϊκός άνθρωπος είχε τέτοια παράδοση, που διάβαζε την «Φιλοκαλία», η οποία κυκλοφόρησε προ της επαναστάσεως του 1821 στην περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και διαδόθηκε και έξω από την Ελλάδα «στα άλλα μέρη της Ρωμηοσύνης, Ήπειρο, Μακεδονία, Θεσσαλία, Θράκη, Πόντο, Καππαδοκία, Μικρά Ασία, στα νησιά, στην Κρήτη, σ’ όλη την Μέση Ανατολή, μέχρι τον Δούναβη, μέχρι την Βεσσαραβία της Ρωσίας».

«Και μετά υπάρχει και ένα άλλο βιβλίο, το οποίο δημοσιεύθηκε στα Ελληνικά, του πατρός Σιλουανού. Και αυτό είναι πάρα πολύ σπουδαίο, διότι είναι γεμάτο από πατερική θεολογία, είναι όλο πατερικό, δηλαδή, έχει τα πιο βαθειά γνωσιολογικά προβλήματα εκεί μέσα, χωρίς ο ίδιος να το καταλάβει. Ο ίδιος, επειδή δεν ήξερε φιλοσοφία και ιστορία φιλοσοφίας και ψυχολογία, ψυχιατρική κ ο κ. δεν τα ξέρει αυτά τα πράγματα, γι’ αυτό και ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει αυτά που είπε. Αλλά αυτά που λέει και γράφει έχουν καταπληκτική σημασία για την ιστορία της φιλοσοφίας και της γνωσιολογίας κ ο κ. Καταπληκτική σημασία.

Και φοβάμαι πολύ ότι εδώ στην Ελλάδα, όσοι διαβάζουν τις «Περιπέτειες ενός προσκυνητού», τον π. Σιλουανό, τα διαβάζουν ευσεβιστικά και συναισθηματικά. Το μεγαλύτερο λάθος είναι αυτά τα βιβλία να διαβάζονται συναισθηματικά και ευσεβιστικά, διότι ούτε για συναισθήματα είναι αυτά τα βιβλία ούτε για ευσεβισμό. Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είναι πάρα πολύ σοβαρά βιβλία εξ επόψεως ψυχιατρικής, ψυχολογίας και φιλοσοφίας κ.ο.κ., που πρέπει με σοβαρότητα να διαβάζονται και όχι να διασκεδάζεται η φαντασία των ευσεβών.

Αυτό γίνεται εδώ στην Ελλάδα. Διαβάζουν ευσεβείς και μπορούν να διαβάσουν και κανένα Κίργκεγκαρ, ή κανένα Φραντσέζο, ύστερα διαβάζουν έναν Εγγλέζο, διαβάζουν έναν Γερμανό περί προσευχής, μπορεί να διαβάσουν την ζωή του Χριστού ενός Ιταλού και να διαβάζουν και τις «Περιπέτειες ενός προσκυνητού» και τον π. Σιλουανό και να μην καταλαβαίνουν ότι υπάρχει διαφορά και τα κάνουν όλα ένα.

Όλα τα ανακατεύουν. Όλα μαζί. Μπορεί να πάρουν και ένα βιβλίο που γράφτηκε περί ευσεβείας από τον ίδιο τον διάβολο και να μην το έχουν καταλάβει. Γι’ αυτό χρειάζεται πάρα πολλή προσοχή, προσοχή και πάρα πολλή προσευχή. Λοιπόν, η ακρίβεια της προσευχής έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία».

«Εμπειρική Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας

κατά τις προφορικές παραδόσεις τού π. Ι. Ρωμανίδη»