Η εθνεγερσία το 1821 ξεκίνησε με αμάδες και κουτσό!

Σε λίγες μέρες γιορτάζουμε την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, για την οποία αναφέρεται ότι ξεκίνησε στα Καλάβρυτα και οι επαναστάτες ευλογήθηκαν στο μοναστήρι από τον επίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό. Με μια σημαία λευκή, που έφερε στη μέση γαλάζιο σταυρό. Είναι άραγε αλήθεια αυτό το γεγονός;

Αν πάτε στο μοναστήρι στα Καλάβρυτα, θα δείτε κειμήλια που επιβεβαιώνουν την ημερομηνία της έναρξης. Παρά ταύτα, οι μελετητές της Ιστορίας διαφωνούν ριζικά. Ας ξεκινήσουμε όμως από τον αρχικό εορτασμό της Επανάστασης, που ορίστηκε από τον μικρό βασιλιά Οθωνα όταν ενθρονίστηκε στην Αθήνα. Η επέτειος τότε γιορταζόταν την Πρωτοχρονιά. Μια λογική, αν θέλετε, ημερομηνία, μια και την πρώτη μέρα κάθε χρόνο ήθελαν να δοξάζουν τον Θεό για την ελευθερία τους.

Την εποχή εκείνη η λειτουργία του κράτους υποβοηθούνταν από την Εκκλησία. Ετσι αποφάσισαν να συνδέσουν την έναρξη της Επανάστασης με την ευλογία της Εκκλησίας και σε έναν ιερό τόπο, όπως το μοναστήρι των Καλαβρύτων. Γι' αυτό λοιπόν γιορτάζεται από τότε στις 25 Μαρτίου και συμπίπτει με την εορτή του Ευαγγελισμού, ενώ παράλληλα την ευλογεί ο Παλαιών Πατρών Γερμανός σε ιερό χώρο, που είναι η Μονή Μεγίστης Λαύρας.

Ποια είναι όμως τα πραγματικά γεγονότα; Εως τις αρχές Ιανουαρίου του 1821 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης βρισκόταν στη Ζάκυνθο. Πίστεψε λοιπόν ότι ήρθε η ώρα να ξεκινήσει το επαναστατικό κίνημα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Ο θάνατος του Αλή Φαρμάκη δεν ευνόησε τα σχέδιά του για τη δημιουργία ελληνικού κράτους κι έτσι, μόνος του πια, με ένα καϊκάκι, αποβιβάστηκε στην Καρδαμύλη για να αρχίσει να διερευνά ποιοι ήταν οι φίλοι και ποιοι οι εχθροί της Επανάστασης. Φιλοξενήθηκε από την οικογένεια Τρουπάκη, μία από τις μεγαλύτερες οικογένειες της Μάνης, που συντηρούσε στρατό. Οι Τούρκοι ανησύχησαν. Οι Τρουπάκηδες το πληροφορήθηκαν και ο Κολοκοτρώνης, για να καθησυχάσει τους Τούρκους, έπαιζε αμάδες στην αυλή του σπιτιού ενώ οι Τούρκοι κατάσκοποι καθησύχασαν τον μπέη της Τρίπολης: «Ενας γέρος είναι, που παίζει κουτσό και αμάδες. Μην ανησυχείτε».
Ομως ο Γέρος του Μοριά συναντούσε κρυφά τους οπλαρχηγούς και οργάνωναν μικρές ομάδες πολεμιστών. Αυτός που ήταν αρνητικός για την έναρξη της Επανάστασης ήταν ο Πετρόμπεης της Μάνης. Σιγά σιγά όμως άρχισε να υποχωρεί. Η πρώτη ευλογία της Επανάστασης έγινε στην οικογενειακή εκκλησία των Τρουπάκηδων, τον Αγιο Σπυρίδωνα. Ηδη στην ομάδα είναι ο Παπαφλέσσας, ο Αναγνωσταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και ο Νικηταράς. Διαβουλεύσεις γίνονταν με τον Μπέη της Καλαμάτας Σουλεϊμάν Αρναούτογλου.

Στα μέσα Μαρτίου στο λιμάνι του Αλμυρού έρχεται ένα καράβι γεμάτο πολεμοφόδια από τους Ελληνες της Σμύρνης. Φορτώνονται στα ζώα και το καραβάνι οδηγείται προς τη μεριά της Καλαμάτας. Παραπλανούν τον αγά της Καλαμάτας ότι μεταφέρουν λάδι και αλάτι. Το φρουρούν ένοπλοι στρατιώτες. Από την άλλη φτάνει στην Καλαμάτα άγημα με 150 Μανιάτες, με αρχηγό τον Ηλία Μαυρομιχάλη, γιο του Πετρόμπεη. Είχε προηγηθεί της 21ης Μαρτίου στην Καρδαμύλη και άλλη δοξολογία, στις 17 Μαρτίου, στον Ναό των Ταξιαρχών στην Αρεόπολη.

Με όλες τις συνεννοήσεις του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στις 22 Μαρτίου τα χαράματα η Καλαμάτα ήταν περικυκλωμένη με 2.000 ένοπλους Ελληνες, που τους διοικούσαν ο Κολοκοτρώνης, ο Μούρτζινος, οι οικογένειες Κουμουντουράκη, Κυβέλου, Χριστέα και Βενετσανάκου. Μαζί τους ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Κεφάλας και ο Αναγνωσταράς. Χωρίς να γίνει μάχη, στις 23 Μαρτίου ο Ηλίας Μαυρομιχάλης έπεισε τον Αρναούτογλου να παραδώσει την πόλη, υποσχόμενος να σεβαστεί τα γυναικόπαιδα των Τούρκων. Ακολούθησε δοξολογία για τη νίκη και την έναρξη της Επανάστασης στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων. Ορίστηκε αρχηγός ο Πετρόμπεης και εκδόθηκε επαναστατική προκήρυξη που την έστειλαν στους βασιλιάδες της Ευρώπης για βοήθεια.

Θέλω να σταματήσω την αφήγηση των ιστορικών γεγονότων και να σκεφτώ τις εσωτερικές ψυχικές δυνάμεις που είχαν αυτοί οι άνθρωποι που τους ώθησε να ριψοκινδυνέψουν τη ζωή τους. Αυτοί οι άνθρωποι, χωρίς μόρφωση, από μικρά παιδιά αισθάνθηκαν την καταπίεση της ξένης εξουσίας και με κρυφά λόγια που αντάλλαξαν μεταξύ τους και με μια στοιχειώδη μόρφωση που τους έδωσαν περιπλανώμενοι παπάδες έμαθαν για τα χώματα όπου ζούσαν, σήκωσαν το ανάστημά τους, βρήκαν ένα παλιό σπαθί, ένα σκουριασμένο καριοφίλι και, έχοντας τους στίχους του Ρήγα στο στόμα, κοίταξαν στα μάτια τον εχθρό και επιτέθηκαν.

Τούτος ο αγώνας κράτησε οκτώ ολόκληρα χρόνια. Αγώνας ενάντια στους Τούρκους, αλλά και εμφύλιος πόλεμος. Η αποστολή του Ιμπραήμ κατακρεούργησε την Πελοπόννησο και η Επανάσταση πήγαινε για πλήρη αποτυχία. Η νίκη των μεγάλων δυνάμεων στο Ναβαρίνο ενάντια στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο έφερε ένα κύμα αλλαγής και, χωρίς πολλά λόγια, υπαγόρευσε στις Μεγάλες Δυνάμεις τη δημιουργία ενός ημιανεξάρτητου κράτους, τα σύνορα του οποίου ήταν από τον Παγασητικό έως τον Αμβρακικό. Με βάση αυτό το μικρό κράτος δημιουργήθηκε η Ελλάδα τού σήμερα. Η έχθρα μας με την Τουρκία κρατά έως σήμερα παρότι η βάση των δύο λαών θα μπορούσε να συνεργαστεί και να κάνει την ανατολική Μεσόγειο να λάμψει. Οι πολιτικές και οι στρατιωτικές εξουσίες όμως έχουν διαφορετική άποψη.

Από τον
Ηλία Μαμαλάκη