Αρχαιολογία που φέρνει στο φως και το... σκοτάδι

Οσα διαμείβονται από το καλοκαίρι κι εδώ σχετικά με την πορεία των ανασκαφών στην Αμφίπολη δεν μπορεί παρά να προκαλούν μεγάλη θλίψη σε κάθε λογικό άνθρωπο. Συναίσθημα που προφανώς δεν έχει να κάνει με το μνημείο αυτό καθαυτό, κι ας είναι... τάφος, έστω και πολυτελής.
Είναι μια θλίψη πολυεπίπεδη, κατά τρόπο συμβολικό, όπως και το εσωτερικό του τύμβου στον λόφο Καστά. Γιατί το πένθος που τη γεννά μας αφορά δυστυχώς συνολικά ως κράτος, κοινωνία, επιστημονική κοινότητα και πολίτες. Πένθος για την τόση αγραμματοσύνη μας, την τόση επιπολαιότητά μας, το απύθμενο θράσος μας, την απροκάλυπτη μιζέρια μας. Πένθος για τη δυσθεώρητη ηθική απόσταση που έχουμε πλέον από τους κατασκευαστές αλλά και τους ενοίκους του μνημείου. Προγόνους μας έτσι κι αλλιώς, όπως αξεπέραστα το εξηγεί ο Κ. Π. Καβάφης στο ποίημά του «Στα 200 π.Χ.».
Τι δουλειά έχει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού να παρεμβαίνει με δηλώσεις επί καθημερινής βάσεως σε μια υπό εξέλιξη ανασκαφή; Είναι σύνηθες η εξουσία να θέλει να εκμεταλλευτεί, για τους δικούς της λόγους, τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που προκαλεί στο κοινό ένα τέτοιο εύρημα, αλλά υπάρχουν και όρια σοβαρότητας. Ορια που έχουν προ πολλού ξεπεραστεί, καθώς το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας παραμένει κλειστό και αυτό της Νικόπολης στην Πρέβεζα έκλεισε προσφάτως. Κι ένας Θεός ξέρει πόσα θα ακολουθήσουν...
Και καλά, οι πολιτικοί δεν μπορούν να κρατηθούν. Οι επιστήμονες; Να υποφέρουν από... ακράτεια και οι αρχαιολόγοι; Το συνώνυμο της υπομονής και της εγκαρτέρησης; Αυτοί που υποτίθεται ότι αφιερώνουν τη ζωή τους ολόκληρη σε μια υπόθεση; Αυτοί που διασταυρώνουν από σαράντα μπάντες την αξιοπιστία κάθε πηγής και πληροφορίας;
Από τα ΜΜΕ, στην κατάσταση που έχουν περιέλθει, δεν περίμενα τίποτα διαφορετικό. Αχταρμάς και φτηνοί εντυπωσιασμοί διά στόματος απιθανο-απιθάνων, όπως πάντα και για τα πάντα. Ο σκοπός να εξυπηρετείται. Και ο σκοπός τους είναι ένας: ούτε ενημέρωση και κυρίως ούτε επιμόρφωση!
Αποδεδειγμένα εξυπηρετείται η πλήρης αποβλάκωσή μας. Αυτό προκύπτει σαφώς από τις αντιδράσεις του κοινού, όπως καταγράφονται ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ιδεοληψίες, υστερίες, ύβρεις. Οσα γράφονται τρόμαξαν μέχρι και... τους νεκρούς της Αμφίπολης, που δεν λένε να βγούνε και χώνονται ολοένα και πιο βαθιά στη γη, από θάλαμο σε θάλαμο πάνε! Πού να πάμε και ποιους να βρούμε, σου λένε με αυτά που ακούνε και βλέπουνε!
Ανεξαρτήτως από την τελική έκβαση της ανασκαφής με την αποκάλυψη των μυστικών της, δεν χωρά αμφιβολία ότι αυτή συνιστά ένα γεγονός που κάθε Ελληνας εύχεται να αποδειχθεί με ιδιαίτερη σημασία για τον παγκόσμιο πολιτισμό, στον οποίο και ανήκει. Εμείς, αν θέλουμε να εξακολουθήσουμε να είμαστε τουλάχιστον άξιοι θεματοφύλακες των μνημείων μας, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Αρχής γενομένης από την παιδεία μας.
Και στην περίπτωση της Αμφίπολης η αρχαιολογική σκαπάνη μάς προσέφερε ακόμη μία υπηρεσία. Εδειξε πόσο έχουμε οπισθοχωρήσει. Αποκάλυψε με τρόπο πανηγυρικό το σκοτάδι που κυριαρχεί στην επιφάνεια της δικής μας ζωής. Και την άκρα του τάφου σιωπή που βασιλεύει για τα σοβαρά ζητήματά μας παρά τους αλαλαγμούς ένθεν κακείθεν.
Γιώργος Κ. Στράτος