Το Πνεύμα της παρακμής και πώς η «αριστερή» διανόηση έγινε Το «πνεύμα» της Νέας Εποχής

Γραμμένο  στο Ρεσάλτο τον Ιούλιο του 2007 

 Ένα από τα πιο κτυπητά χαρακτηριστικά της εποχής μας είναι ότι οι «οργανικοί διανοούμενοι» του καπιταλισμού στη σημερινή φάση της παγκοσμιοποίησης και του χρηματιστηριακού «διεθνισμού» είναι πρώην αριστεροί, καλλιτέχνες και γενικά πνευματικοί άνθρωποι.
 Φυσικά όλοι αυτοί συνεχίζουν να λένε ότι είναι αριστεροί παρά το γεγονός ότι αποτελούν την ιδεολογική αστυνομία του συστήματος, τους ακριβοπληρωμένους καθεστωτικούς λακέδες.

Πού οφείλεται, πώς εξηγείται και τι νόημα έχει αυτή η πλήρης ενσωμάτωση και μετάλλαξη της «αριστερής» διανόησης η οποία αποτελεί σήμερα τον ιδεολογικό τρομοκράτη της Νέας Τάξης, το άλλοθι και το τεκμήριό της;
Το φαινόμενο της αποστασίας αριστερών διανοουμένων δεν είναι καινούργιο. Πάντα στις δύσκολες καμπές της ιστορίας πολλοί από αυτούς γονάτιζαν αξιολύπητα και μετατρεπόντουσαν σε γενίτσαρους του κεφαλαίου. Αυτό, όμως που γινόταν χθες αποσπασματικά σήμερα έχει πάρει επιδημική, σχεδόν καθολική μορφή. Πάντα αυτά τα φαινόμενα της λιποταξίας και μετάλλαξης του αριστερού πνεύματος αποτελούν την έκφραση και το σύμπτωμα δύο βασικών παραγόντων: Από τη μια είναι η κατάσταση του διεθνούς εργατικού και επαναστατικού κινήματος και από την άλλη οι απαιτήσεις του συστήματος της καπιταλιστικής παρακμής, η θέση και ο ρόλος της διανόησης, καθώς η πνευματική κατάσταση, οι αξίες και η ιδεολογία που ηγεμονεύουν.
Η ήττα και η μακρόχρονη ακινησία των λαϊκών κινημάτων, η ήττα του γραφειοκρατικού Σοβιετικού μοντέλου και η κατασυκοφάντηση στο πρόσωπο αυτού του εκτρώματος των σοσιαλιστικών ιδεών άφησαν ελεύθερο και γόνιμο το έδαφος για την πλήρη κυριαρχία του πνεύματος της καπιταλιστικής παρακμής και γονάτισαν το «αριστερό» πνεύμα. Σε τέτοιες οπισθοδρομικές εποχές, εποχές που η σήψη και οι «αξίες» της αυθαδιάζουν τρομοκρατικά, είναι άθλος να στηθείς στα πόδια σου, ιδιαίτερα η μικροαστική αριστερή διανόηση, η οποία ήταν ραχιτική από την γέννησή της, θεωρητικά ανεπαρκής, πολιτικά και ηθικά απροετοίμαστη.
Η διαλεκτική μετάλλαξη
Δεν πρέπει να φανταστούμε ότι το σημερινό άθλιο κατάντημα των πρώην αριστερών καλλιτεχνών και διανοουμένων έγινε με μιας, ότι μεταμορφώθηκαν σε σύγχρονους γενίτσαρους σαν ξαφνικά να τους κτύπησε το ραβδάκι της Κίρκης. Υπάρχει μια διαλεκτικά εξελικτική πορεία που τους ενσωμάτωσε και που καθορίστηκε αποφασιστικά από τους λόγους που προανέφερα.
Το θεμελιακό στοιχείο για να κατανοήσουμε αυτή την εξέλιξη είναι το σύστημα μέσα στο οποίον ζούνε, σε συνδυασμό με τις πολιτικές ήττες και προδοσίες του σοσιαλιστικού κινήματος. Όταν λείπουν οι επαναστατικές κοινωνικές εντάσεις και τα μαζικά μαχητικά κινήματα, δηλαδή τα «κοινωνικά κίνητρα» που βελονιάζουν το συναίσθημα, αφυπνίζουν τη σκέψη και ενεργοποιούν τη συνείδηση του συλλογικού κοινωνικού είναι, τότε η καλλιτεχνική και διανοητική παραγωγή υποτάσσεται καταλυτικά στο «πνεύμα» και τις «αξίες» του συστήματος.
Και ποιο είναι αυτό το σύστημα; Ο καπιταλισμός σε σήψη και παρακμή. Στις σύγχρονες κοινωνίες η αστική τάξη όχι μόνο δεν έχει κανέναν προοδευτικό ρόλο να εκπληρώσει, αλλά έχει καταντήσει απολύτως αντιδραστική.
Στον εικοστό αιώνα, εκτός από τους δύο ιμπεριαλιστικούς πολέμους (ασύλληπτης φρίκης και καταστροφών) που η αστική κοινωνία εξεκόλαψε και εξαπέλυσε πάνω στην υδρόγειο, έβγαλε (φυσιολογικό της «άνθος») το φασισμό, και επεξεργάστηκε εν ψυχρώ, και εφάρμοσε με μεθοδικότητα τις πιο φρικαλέες πρακτικές, για να διατηρεί την κυριαρχία και να εξασφαλίζει την υποταγή: Βασανιστήρια, στρατόπεδα συγκεντρώσεων, ομαδικά εγκλήματα, συλλογική ευθύνη, παρακολούθηση και έλεγχος των συνειδήσεων κ.λπ.
Η ύπαρξη της αστικής τάξης όλο σχεδόν τον 20ο αιώνα και σήμερα όσο ποτέ άλλοτε αποτελεί την ιστορική άρση κάθε ανθρώπινης αξίας, την έσχατη κατάπτωση του ανθρώπινου στοιχείου.
Ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα ο αστικός κόσμος δεν έχει να προβάλλει καμιά δικαιολογία της ύπαρξής του. Όλες οι αστικές αξίες έχουν ανεπανόρθωτα χρεοκοπήσει και διαλυθεί: Η φιλοπατρία, η εθνική κυριαρχία, η αστική οικογένεια, η θρησκεία, ο κοινοβουλευτισμός, οι ατομικές ελευθερίες. Η ισχύς τους έγινε ασυμβίβαστη πλέον με την ύπαρξη της αστικής τάξης.
Οι πιο συνειδητοί και κυνικοί υπερασπιστές του καπιταλισμού δεν δίστασαν να διακηρύξουν δημόσια την χρεοκοπία των αστικών αξιών. Και τα ριζοσπαστικά κινήματα της νεολαίας τροφοδοτήθηκαν από αυτή τη χρεοκοπία των αξιών και τη βάθαιναν. Γιατί όταν χτυπάς τις παραδοσιακές αξίες που ο αστικός κόσμος τις έχει οδηγήσει σε χρεοκοπία, χωρίς να τις αναστυλώνεις, να τις αναγεννάς και να δημιουργείς ένα νέο σύστημα αξιών συμβάλλεις στη γενική αποσύνθεση.
Ο επαναστατικός, λοιπόν, μικροαστικός ριζοσπαστισμός της νεολαίας «χτύπησε» τις αστικές αξίες που είχαν γίνει βάρος και για τον ίδιο αστικό κόσμο. Ο κόσμος αυτός είχε πάψει προ πολλού να πιστεύει σε αυτές στις αξίες που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Δεν στηριζόταν σε αυτές και ήταν ανίκανος να παράγει ένα νέο σύστημα αξιών.
Μέσα σε αυτό το γενικό πνεύμα γαλουχήθηκε και η αριστερή διανόηση. Μικροαστική από τη φύση της δεν κατανόησε ότι χτυπά τις αστικές αξίες που το ίδιο το κεφάλαιο δεν τις ήθελε πια. Το κεφάλαιο στο πρόσωπο αυτής της διανόησης βρήκε την ιδεολογική του εμπροσθοφυλακή. Έτσι στο πρόσωπο της αριστερής μικροαστικής ιντελιγκέντσιας το κεφάλαιο βρήκε το «προοδευτικό» του άλλοθι.
Η τέχνη της παρακμής
 
Η τέχνη ως το πιο ευαίσθητο κομμάτι της κουλτούρας αποτύπωσε πρώτη αυτή το αδιέξοδο της αστικής παρακμής, αλλά και της ενσωμάτωσης της ιντελιγκέντσιας.

Μια τάξη που η ύπαρξή της αντιπροσωπεύει την άρνηση του ανθρωπισμού και του Λόγου δεν είναι δυνατόν να δει στην τέχνη ένα υψηλό ιδεώδες, να συσχετίσει τη λειτουργία της με τους μεγάλους σκοπούς της ανθρωπότητας. Μια καλλιτεχνική αναπαράσταση της ζωής των κυρίαρχων τάξεων, των κοινωνικών της θεμελίων, των ωμών τάσεών της, του αληθινού βάθους της αγχώδους ψυχολογίας της θα ήταν κάτι πολύ σκληρό και ανυπόφορο για τους κυρίαρχους. Η ίδια λοιπόν η κοινωνική υπόσταση της κυρίαρχης τάξης αποκλείει την ανάπτυξη μιας μεγάλης και δυνατής ρεαλιστικής, ανθρωπιστικής τέχνης μέσα στους κύκλους των διανοουμένων.

Η τυπική αστική τέχνη της παρακμής, μοιραία, καταντάει αντιρεαλιστική, αντιουμανιστική, αδειανή, ασήμαντη, αφηρημένη, ασυνάρτητη, εγωκεντρική, παραληρηματική, του «ονείρου» και του «ενστίκτου».

Η ασάφεια και η σκοτεινότητα, φαινόμενο τόσο συχνό στην τέχνη της παρακμής, δεν οφείλεται σε κάποιο δήθεν βαρυσήμαντο βάθος, σε μια σύλληψη ή ιδέα πλούσια και βαθιά. Το βάθος αυτής της ερμητικής τέχνης δεν είναι καθόλου σκοτεινό. Απεναντίας πρόκειται για πράγματα πολύ κοινά, μα ανάξια και επονείδιστα: για την ηθική και ιδεολογική γύμνια ενός κόσμου που η υπόστασή του προϋποθέτει την πιο βαθιά ανηθικότητα, την εκμετάλλευση. Πώς να μιλήσει κανείς γι’ αυτό απροκάλυπτα και φανερά, αν δεν είναι για να αντιταχθεί;

Η πνευματική αυτή κατάσταση αντιστοιχεί όχι μόνο στην πραγματικότητα της υπόστασης του καπιταλισμού, αλλά εκφράζει και την ιδιαίτερη πραγματικότητα της υπόστασης της μικροαστικής διανόησης και την ψυχολογία της που γεννιέται από τους ιδιαίτερους όρους ύπαρξής της.

Είναι μια ψυχολογία της πολλαπλά ταλαιπωρημένης και απαθλιωμένης συνείδησης. Είναι η ψυχολογία του κενού. Δηλαδή του μετέωρου, εξωτερικού και απομονωμένου παρατηρητή. Και από μια τέτοια θέση έχει κανείς την εικόνα ενός κόσμου χαώδους, χωρίς ειρμό, παράλογου, αυθαίρετου, ασυνάρτητου, ζοφερού και αδιέξοδου.

Επίσης από μια τέτοια θέση η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα προσλαμβάνουν στη μικροαστική διανόηση νοσηρές μορφές. Τέτοιες τυραγνημένες και ακρωτηριασμένες συνειδήσεις δεν παράγουν και δεν ανακυκλώνουν απλώς την παρακμή, αλλά γλιστράνε εύκολα στην ηθική κατάπτωση και στη διανοητική αθλιότητα, σε κάθε είδος προστυχιά…

Η «καταστροφή του λογικού», συνεπώς, η Κρίση του Πνεύματος και το αδιέξοδο της τέχνης, είναι ειδικές μορφές και συστατικό τμήμα της γενικής κρίσης ενός κόσμου σε αποσύνθεση.

Στο αγκίστρι των υπερεθνικών ελίτ



Μέσα σε αυτή την καθολική «κρίση του πνεύματος» και στα αποσυνθετικά αδιέξοδα δεν ήταν δύσκολο (μια και η σοσιαλιστική σοβιετική καρικατούρα είχε καταρρεύσει, δημιουργώντας έτσι χείμαρρους κατασυκοφάντησης του σοσιαλισμού και του μαρξισμού) να ενσωματωθεί πλήρως και να υποταχθεί σχεδόν καθολικά η αριστερή διανόηση.

Στη «ψυχή» της ταξικά αποχρωματισμένης αριστερής διανόησης τα πάντα ήταν στάχτη, τα πάντα συντελεσμένα. Το σύμπαν είναι πεθαμένο, το ρολόι της ιστορίας σταματημένο. Τα υπερεθνικά μονοπώλια της προσέφεραν μια «δικαίωση» και ένα ρόλο.

Τη «δικαίωση» των αγώνων του μικροαστικού ριζοσπαστισμού της. Το υπερεθνικό κεφάλαιο και οι πλανητικοί μηχανισμοί του όχι μόνο επεδίωκαν την ολοκληρωτική ισοπέδωση των αστικών αξιών (ο ρηχός πάντα στόχος της αριστερής μικροαστικής κριτικής), αλλά και προχωρούσαν σε δομικές και θεσμικές κατοχυρώσεις αυτών των επιδιώξεων (Εκπαίδευση, ΜΜΕ, νομικά πλαίσια κ.λπ). Η σιδερένια, συνεπώς λογική της παγκοσμιοποίησης βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με τη «δικαίωση» των νεολαιίστικων αγώνων του μικροαστικού, αριστερού ριζοσπαστιμού και τα παλιά, δογματικά ιδεολογήματα της αποστεωμένης Αριστεράς.

Τα πλανητικά κέντρα εξουσίας προφέρουν και ένα ρόλο σε αυτή τη διανόηση. Το ρόλο της παραγωγής και αναπαραγωγής των νέων ιμπεριαλιστικών μύθων στο όνομα μιας «προοδευτικής» πάλης ενάντια στους παλιούς αστικούς μύθους (τωρινό παράδειγμα ο Λιάκος και η παρέα του). Και η αριστερή διανόηση είχε επεξεργαστεί καλύτερα από τον κάθε ένα την ΚΡΙΤΙΚΗ κατά των αστικών μύθων. Μόνο που δεν κατάλαβε ότι χτυπώντας το αστικό, εθνικό χθες, οικοδομούσε την πλανητική, νεοταξική ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ του σήμερα.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ, λοιπόν και ΡΟΛΟΣ οργανικού διανοούμενου της παγκοσμιοποίησης. Ολοκληρωτική υποταγή στο Πνεύμα, τις Ιδέες και την Ψυχολογία της Νέας Εποχής, της πλανητικής ιμπεριαλιστικής εποχής.

Οι διαδικασίες (το προτσές) αυτής της ολοκληρωτικής ενσωμάτωσης και υποταγής απόκτησαν πυρετικούς ρυθμούς εξέλιξης μέσω των κεντρικών ιδεολογικών δομών της καπιταλιστικής εξουσίας: Εκπαίδευση, ΜΜΕ.

Μέσα από αυτές τις ιδεολογικές χοάνες του συστήματος (εδώ συμπεριλαμβάνονται και τα κόμματα και η πληθώρα των ΜΜΟ και άλλων δομών) έγινε η πλήρης ΕΞΑΓΟΡΑ της μικροαστικής αριστερής διανόησης. Και φυσικά η εξαγορά δε σημαίνει μόνο τα οικονομικά προνόμια. Απείρως πιο ελκυστικά είναι τα κοινωνικά προνόμια, τα προνόμια φήμης, προβολής και πρόσβασης στους μηχανισμούς εξουσίας. Τα προνόμια της κοινωνικής και εξουσιαστικής αναρρίχησης. Και το χαρακτηριστικότερο ιδίωμα της μικροαστικής κάστας και ψυχολογίας, σε εποχές ιδιαίτερα σήψης και ανασφάλειας είναι η ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ…

Ετσι τα ισχυρά υπερεθνικά κέντρα εξουσίας βρήκαν τη νέα ιδεολογική τους αστυνομία, τους νέους γενίτσαρους στο πρόσωπο της καλοαναθρεμμένης μικροαστικής «αριστερής» διανόησης. Και ταυτόχρονα κατάφεραν ένα θανάσιμο πλήγμα κατά των σοσιαλιστικών ιδεών και του μαρξισμού. Μετέτρεψαν δηλαδή την έννοια «αριστερά» σε νομισματική μονάδα, σε γραμμάτιο πληρωτέο επί τη εμφανίσει. Και έτσι ακριβώς συμπεριφέρεται σήμερα η νεοταξική αριστερά.

Και αυτή η μεγάλη ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ επιτεύχθηκε στην Ευρώπη με τη σοσιαλδημοκρατία και στην Ελλάδα με το «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ. Επί των ημερών του αυτή η ενσωμάτωση πήρε εκρηκτικά αποκρουστικές μορφές. Αυτή η «αριστερή» διανόηση κυριαρχεί παντού, σε όλες τις ιδεολογικές δομές του «εκσυγχρονιστικού» ελληνικού κράτους, προτεκτοράτου της νέας αυτοκρατορίας.

Το κείμενο και η συζήτηση βρίσκονται ΕΔΩ