Στις 18 Ιουλίου συμπληρώθηκαν δώδεκα χρόνια από τον θάνατο της Φλέρυς Νταντωνάκη (1937-1998)
Το 1972, την πιο άγρια χρονιά της χούντας, το ελληνικό τραγούδι έμελλε να σφραγιστεί από τον Μεγάλο Ερωτικό του Μάνου Χατζιδάκι, από τον μελοποιημένο λόγο της Σαπφούς, του Καβάφη, του Σαραντάρη ή του Ελύτη και φυσικά, από τις ερμηνείες δύο νέων τραγουδιστών, του Δημήτρη Ψαριανού και της Φλέρυς Νταντωνάκη. Την ίδια χρονιά, όμως, πλάι σ' αυτόν τον μυθικό δίσκο, με τον Λαχειοπώλη τ' Ουρανού του Μόραλη στο εξώφυλλο, κυκλοφόρησε ακόμη ένας, με ερμηνεύτρια τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Το εξώφυλλό του δεν κοσμούσε κανένα εικαστικό έργο, αλλά μια τουριστική φωτογραφία κοριτσιών με σορτσάκια και παπούτσια-πλατφόρμες που χόρευαν συρτάκι. Αργότερα, στην επανέκδοσή του, μπήκε ένας πίνακας του Βασιλείου.
Επρόκειτο για το άλμπουμ Φλέρυ, με υπότιτλο Δώδεκα τραγούδια Γιώργου Ποταμιάνου, το οποίο ηχογραφήθηκε αμέσως μόλις η Νταντωνάκη επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, σχεδόν ταυτόχρονα με τον Μεγάλο Ερωτικό του Χατζιδάκι.
Ουσιαστικά ήταν το αποτέλεσμα της στενής φιλίας της σπουδαίας ερμηνεύτριας με τον εφοπλιστή και συνθέτη Γιώργο Ποταμιάνο, τραγούδια του οποίου είχαν παρουσιαστεί και διακριθεί σε διάφορα φεστιβάλ με άλλους ερμηνευτές: Το εναρκτήριο Στον Πειραιά, στο Πασαλιμάνι είχε αποσπάσει το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Πειραιώς, μα πιθανώς ακόμη και με τη θεία φωνή της Φλέρυς αδυνατούσε να γίνει «σουξέ», οπότε και την επόμενη χρονιά, το 1973, το ηχογράφησε σε δίσκο 45 στροφών και ο Γιάννης Καλατζής. Παρομοίως, το Τραγούδι του Μπαρμπαλιά και το Πλάι στη θάλασσα είχαν ηχογραφηθεί στη δεκαετία του '60 με τη φωνή της τραγουδίστριας και ηθοποιού Ζωής Φυτούση και με μια πιο λαϊκότροπη ενορχήστρωση. Επίσης, το Είν' η νύχτα στα νερά της (το ένα από τα δύο συνολικά τραγούδια του δίσκου της Φλέρυς, σε στίχους του Θάνου Σοφού και όχι του ίδιου του Ποταμιάνου) είχε εκπροσωπήσει παλαιότερα την Ελλάδα στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Βαρκελώνης.
Από την ηχητική μπάντα του ντοκιμαντέρ Φλέρυ - Τρελή του φεγγαριού ακούω ύστερα από χρόνια τη μαρτυρία του Γιώργου Ποταμιάνου: «Γνώρισα τη Φλέρυ Νταντωνάκη σε σπίτι αμερικανών φίλων της, εδώ στην Αθήνα. Είχε μαζί της την κιθάρα, άρχισε να τραγουδάει κι έμεινα κατάπληκτος με τη φωνή της. Επί τόπου της πρότεινα να γυρίσουμε έναν δίσκο και πολύ γρήγορα πήγαμε στον Μάκη τον Μάτσα. Ενθουσιάστηκε κι αυτός αμέσως κι έτσι κάναμε τον δίσκο που ονομάστηκε Φλέρυ».
Φλέρυ, βέβαια, ονομαζόταν και ο παρθενικός δίσκος της Fleury d' Antonakis, εν έτει 1965, από την προοδευτική και διεθνιστική Vanguard της Joan Baez. Στην περίπτωση του Ποταμιάνου, όμως, δεν είχαμε ένα πολυσυλλεκτικό απ' την άποψη του ρεπερτορίου άλμπουμ της Νταντωνάκη, αλλά μια σειρά επανεκτελέσεων τραγουδιών του με τη φωνή της. Το μοναδικό ίσως τραγούδι που γράφτηκε αποκλειστικά για τη Φλέρυ ήταν το ομότιτλο του δίσκου.
Ο Γιώργος Ποταμιάνος θυμάται: «Το πρωί της πρώτης ηχογράφησης είχα ορισμένα τραγούδια έτοιμα, αλλά σ' ένα απ' αυτά, ενώ υπήρχε η μελωδία, δεν είχα τα λόγια. Ηθελα ένα δισύλλαβο γυναικείο όνομα κι έτσι σκέφτηκα την ίδια τη Φλέρυ. Εκατσα κι έγραψα μέσα σε πολύ λίγα λεπτά τους υπόλοιπους στίχους, τελείως αυθόρμητα, ώστε το τραγούδι τελικά να περιγράφει τη Φλέρυ και τη ζωή της». Προσωπικά θεώρησα ότι δεν ήταν σωστό ν' ακουστεί κάτι τέτοιο και αφαίρεσα τη συγκεκριμένη σύντομη αφήγηση του συνθέτη από το ντοκιμαντέρ. Πίστεψα, εν ολίγοις, ότι η μοιραία σύγκριση του τρόπου εργασίας του μ' αυτόν του Μάνου Χατζιδάκι στον Μεγάλο Ερωτικό, την ίδια εποχή, μπορούσε να αποβεί μάλλον... καταστροφική για τον ίδιο. Φημολογείται, μάλιστα, ότι ο Χατζιδάκις απαγόρευσε τη μαζική έκδοση του δίσκου και γι' αυτό πωλούνταν αποκλειστικά κατά τη διάρκεια των θαλασσινών ταξιδιών των πλοίων ιδιοκτησίας Ποταμιάνου! Υπάρχουν, βέβαια, ενστάσεις γι' αυτή τη φήμη, αφού ο Μεγάλος Ερωτικός και τα Δώδεκα τραγούδια Γιώργου Ποταμιάνου κυκλοφόρησαν από τις αντίπαλες εταιρείες «Lyra» και «Minos», αντίστοιχα, γεγονός που δεν θα επέτρεπε στον Χατζιδάκι να περάσει τη δική του βούληση για την πορεία ενός ξένου καλλιτεχνικού έργου.
Γεγονός είναι, πάντως, πως τα περισσότερα από τα τραγούδια του Ποταμιάνου ήταν συμπαθέστατα. Εξαιρουμένης της μάλλον κακόγουστης ενορχήστρωσης με τα μπουζούκια και υπερτονισμένη τη χρήση της farfisa (άμεση σύνδεση με την Κυρα-Γιώργαινα και τα χουντοκρατούμενα εν Ελλάδι early '70s), υπήρχαν μέσα καθαρόαιμες μπόσα-νόβες, σαν τα Κατάρτια στον ήλιο ή το Τι τα θέλεις τα λόγια, που ήταν και το έτερο τραγούδι σε στίχους Θάνου Σοφού. Ακόμη, όμορφες μπαλάντες (Φλέρυ, Η πόρτα) και αμιγώς λαϊκά τραγούδια (Πρωί-πρωί, Είν' η νύχτα στα νερά της). Συνοπτικά, ενώ δεν στερούνταν καθόλου συνθετικών ιδεών, ο Ποταμιάνος φανερά επιχείρησε να φρεσκάρει παλαιότερα τραγούδια του με τη φωνή της Φλέρυς Νταντωνάκη, δανειζόμενος τα προαναφερθέντα στοιχεία του «λαϊκού» Γιώργου Κατσαρού, αλλά κι αυτά των κινηματογραφικών «lounge» Γιάννη Σπανού και Γιώργου Χατζηνάσιου - σαν κλίμα τουλάχιστον. Και στο κέντρο τους δεν θα μπορούσε παρά να λάμπει με την ερμηνεία της η Φλέρυ! Στα τραγούδια αυτά του Ποταμιάνου, η Φλέρυ Νταντωνάκη δεν ήταν η Αν Λόνμπεργκ του Γεωργιάδη και του Ξαρχάκου, ούτε καν Κορίτσι στον Ηλιο.
Ηταν ο Ηλιος αυτοπροσώπως, νεοφερμένος από τη Νέα Υόρκη των γκουρού, των χίπις, των ταβερνών της Αστόρια, του αντεργκράουντ και των μεταφυσικών αναζητήσεων. Πώς το κατάφερε όλο αυτό, μόνον εκείνη το ήξερε, με την απαράμιλλη τέχνη/τεχνική της.
πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου