Φρίντα Κάλο

Η Φρίντα Κάλο γεννήθηκε με το πλήρες όνομα Μαγκνταλένα Κάρμεν Φρίντα Κάλο ι Καλντερόν στις 6 Ιουλίου του 1907 και αποτελεί μια πασίγνωστη Μεξικανή προσωπικότητα της Μεξικανικής και όχι μόνο τέχνης. Τα έργα της έχουν ζωηρά χρώματα, με στυλ που επηρεάστηκαν από τους πολιτισμούς των ιθαγενών του Μεξικού αλλά και από τα Ευρωπαϊκά ρεύματα, όπως τον Ρεαλισμό, τον Συμβολισμό και τον Σουρεαλισμό. Πολλά από τα έργα της είναι αυτοπροσωπογραφίες αρθρώνοντας συμβολικά τον δικό της πόνο και τη δική της σεξουαλικότητα.

Παιδικά χρόνια

Η Φρίντα γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου του 1907 στο πατρικό της, γνωστό ως La Casa Azul (The Blue House), στο Coyoacán μια μικρή πόλη στα περίχωρα της πόλης του Μεξικού.

Ο πατέρας της, Γκιγιέρμο Κάλο, γεννήθηκε στην Γερμανία σε μια Λουθηρανική γερμανική οικογένεια και έφτασε στο Μεξικό το 1891, σε ηλικία δεκαεννέα αλλάζοντας μαζί και το γερμανικό του όνομα, Wilhelm, στο ισπανικό του ισοδύναμο, «Guillermo».

Η μητέρα της Φρίντα, Matilde Calderón y Gonzalez, ήταν Καθολική και ισπανικής καταγωγής. Οι γονείς της Φρίντα παντρεύτηκαν λίγο μετά το θάνατο της πρώτης συζύγου του Γκιγιέρμο. Αν και ο γάμος τους δεν ήταν και ο καλύτερος δυνατός, ο Guillermo και η Matilde είχαν τέσσερις κόρες, με τη Φρίντα να είναι η Τρίτη κατά σειρά. Είχε δύο μεγαλύτερες αδελφές από τον πρώτο γάμο του πατέρα της. Αν και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου οι γυναίκες ήταν περισσότερες, εκείνη παρέμεινε ιδιαίτερα κοντά στον πατέρα της.

Η μεξικανική επανάσταση άρχισε το 1910 όταν η Κάλο ήταν τριών ισχυριζόταν όμως ότι γεννήθηκε το 1910, προκειμένου οι πολίτες να συνδέουν το όνομά της άμεσα με την επανάσταση.

Η Κάλο προσεβλήθει από πολιομυελίτιδα σε ηλικία έξι ετών, η οποία και άφησε το δεξί πόδι της λεπτότερο από τα αριστερά, όμως η Κάλο δεν το έβαλε κάτω και το κάλυπτε φορώντας μακριές και πολύχρωμες φούστες. Ενώ συμμετείχε στην πυγμαχία και σε άλλα αθλήματα. Το 1922, η Κάλο ήταν μαθήτρια στο Preparatória, ένα από τα πρότυπα σχολεία του Μεξικού και ήταν ένα από τα μόλις τριάντα πέντε κορίτσια που υπήρχαν στο σχολείο.

Στις 17 Σεπτέμβρη του 1925 η Κάλο όντας επιβάτης σε ένα λεωφορείο, είχε ένα φοβερό ατύχημα που σημάδεψε τη ζωή της και δημιούργησε την καλλιτεχνική της ταυτότητα. Το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με μία άμαξα. Υπέστη σοβαρά τραύματα στο ατύχημα, συμπεριλαμβανομένων μια σπασμένη σπονδυλική στήλη, μια σπασμένη κλείδα, σπασμένα πλευρά, μια σπασμένη λεκάνη, έντεκα κατάγματα στο δεξί πόδι και εξάρθρωση ώμου. Επιπλέον μια σιδερένια χειρολαβή διαπέρασε την κοιλιά και την μήτρα της, οι οποίες έπληξαν σοβαρά την αναπαραγωγική της ικανότητα.

Αν και κατάφερε να συνέλθει από τους τραυματισμούς της και τελικά να ανακτήσει την ικανότητά της να περπατάει, οι συχνές υποτροπές με ακραίους πόνους για το υπόλοιπο της ζωής της ήταν γεγονός, ενώ παράλληλα είχε υποβληθεί σε πάνω από τριάντα πέντε εγχειρήσεις στην πλάτη και το δεξί της πόδι.

Καριέρα

Μετά το ατύχημα, η ζωή και οι προτεραιότητες της Φρίντας πήραν νέα πορεία. Αν και σκόπευε να σπουδάσει ιατρική έκανε στροφή 180 μοιρών στον τρόπο που έβλεπε τη ζωή. Η προσοχή της στράφηκε στην σταδιοδρομία της στην ζωγραφική. Το ατύχημα που την καθήλωσε για μεγάλο μέρος της ζωής της ήταν η έμπνευσή της.
Ζωγράφιζε την κατάσταση ακινησίας στην οποία βρισκόταν και τα επακόλουθα συναισθήματα της με τον δικό της μοναδικό τρόπο. Οι αυτοπροσωπογραφίες έγιναν κυρίαρχο μέρος της ζωγραφικής της καριέρας. Η Κάλο είχε απαντήσει κάποτε για το λόγο που είναι το κυρίαρχο θέμα στους πίνακές της ότι, ¨απεικονίζομαι εγώ στους πίνακές μου γιατί είμαι και το μόνο θέμα που γνωρίζω καλύτερα από όλα¨.

Από τα 143 έργα ζωγραφικής που φέρουν την υπογραφή της, τα 55 είναι αυτοπροσωπογραφίες που ενσωματώνουν συχνά συμβολικές απεικονίσεις των σωματικών και ψυχολογικών της τραυμάτων, αλλά και σημαντικά γεγονότα της ζωής της. Ο γάμος της, η αποβολή της και οι αναρίθμητές επεμβάσεις της είναι μεγάλο μέρος του έργου της. Η ίδια επέμενε ότι ποτέ δεν απεικόνιζε όνειρα αλλά τη δική της πραγματικότητα.

Η Κάλο επηρεάστηκε από την κουλτούρα των αυτόχθονων ιθαγενών του Μεξικού, η οποία είναι εμφανής στη χρήση των φωτεινών χρωμάτων και στον δραματικό συμβολισμό. Η χρήση σε πολλούς πίνακές της πιθήκων έχει τη σημασία του. Στη Μεξικανική μυθολογία, οι πίθηκοι αποτελούν σύμβολα της σφοδρής επιθυμίας, αλλά η Κάλο τους χρησιμοποιούσε ως σύμβολα τρυφερότητας και προστασίας. Επίσης σημαντικά είναι και τα έργα της που έχουν θέματα Χριστιανικά και Εβραϊκά.

Συνδύασε στοιχεία της κλασικής θρησκευτικής μεξικανικής παράδοσης με σουρεαλιστικά στοιχεία. Σχεδίασε μερικά "πορτρέτα," αλλά σε αντίθεση με τα ολοκληρωμένα έργα ζωγραφικής της, ήταν πιο αφηρημένα. Έκανε ένα για το σύζυγό της, Ντιέγκο Ριβέρα και τον εαυτό της. Μετά από πρόσκληση του Αντρέ Μπρετόν, πήγε στη Γαλλία το 1939 κάνοντας μία έκθεση ζωγραφικής στο Παρίσι. Το Λούβρο αγόρασε ένα από τα έργα της, το Πλαίσιο, το οποίο εμφανιζόταν ως έκθεμα. Το έργο της αποτελεί το πρώτο έργο Μεξικανού καλλιτέχνη του 20^ου αιώνα που αγοράστηκε από διεθνούς φήμης μουσείο.

Γάμος

Ως νέα καλλιτέχνης, η Κάλο προσέγγισε τον μεξικανό και ιδιαίτερα διάσημο ήδη ζωγράφο, Ντιέγκο Ριβέρα, του οποίου το έργο θαύμαζε, ζητώντας του συμβουλές σχετικά με την επιδίωξη της να ασχοληθεί επαγγελματικά με την τέχνη της ζωγραφικής. Ο Ριβέρα αναγνώρισε το ταλέντο της και την μοναδική της έκφραση ως γνήσια και μοναδική Μεξικανή καλλιτέχνιδα ενθαρρύνοντας την καλλιτεχνική της ανάπτυξη. Η σχέση που δημιουργήθηκε μεταξύ τους ήταν ξεχωριστή, κάτι που το γνώριζαν και οι δύο και ο γάμος τους το 1929, παρά την αποδοκιμασία της μητέρας της Φρίντα ήταν γεγονός.

Συχνά η σχέση τους και ο γάμος τους ήταν ταραχώδης. Η Φρίντα και ο Ριβέρα είχαν και οι δύο ιδιαίτερα εκρηκτικές προσωπικότητες και οι εξωσυζυγικές σχέσεις εκατέρωθεν δεν αποτελούσαν έκπληξη ανάμεσά τους. Ο Ριβέρα γνώριζε τις ομοφυλοφιλικές τάσεις της Κάλο αλλά ήταν κάτι που δεν τον ενοχλούσε σε αντίθεση με τις σχέσεις τις με άνδρες που τον εξόργιζαν. Από την πλευρά της, η Κάλο έδειχνε και εκείνη ανοχή για τα εξωσυζυγικά παραστρατήματα του συζύγου της αλλά η βραχυχρόνια σχέση που δημιούργησε με τη μικρότερή της αδελφή Κριστίνα την εξόργισε φτάνοντας στο διαζύγιο.

το ζευγάρι όμως δεν είχε τελειώσει, και ξαναπαντρεύτηκαν το 1940. Ο δεύτερος γάμος τους ήταν και εκείνος το ίδιο ταραγμένος όπως και ο πρώτος, ενώ υπήρχαν διαστήματα όπου έμεναν χωριστά ενώ και πάλι οι εξωσυζυγικές σχέσεις δεν έλειψαν. Ο Λέων Τρότσκι και η Ντόροθι Χέιλ αποτέλεσαν από τις γνωστές τους σχέσεις ο πρώτος για την Φρίντα και η δεύτερη για τον Ριβέρα.

Τελευταία χρόνια

Η συμπάθεια που είχαν η Φρίντα και ο Ριβέρα για τον κομμουνισμό, ήταν εκείνη που στάθηκε αφορμή για την γνωριμία και την φιλία που δημιουργήθηκε ανάμεσα στο ζευγάρι και τον Λέων Τρότσκι, ο οποίος είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο εγκαταλείποντας την Σοβιετική Ένωση. Αρχικά, ο Τρότσκι έμεινε με τον Ριβέρα και στη συνέχεια στο σπίτι της Κάλο όπου αναπτύχθηκε και η διαπροσωπική τους σχέση. Μετά την μετακόμιση μαζί με τη σύζυγό του σε άλλο σπίτι στη Coyoacán ο Τρότσκι δολοφονήθηκε.

Η Φρίντα τα τελευταία χρόνια της ζωής της ήταν καθηλωμένη και πάλι. Πέθανε στις 13 Ιουλίου του 1954, και λίγες μέρες πριν έγραψε στο ημερολόγιό της: "Ελπίζω ότι η έξοδος είναι χαρούμενη - και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ". Η επίσημη αιτία του θανάτου ήταν πνευμονική εμβολή, αν και μερικοί εικάζουν ότι πέθανε από υπερβολική δοσολογία κάποιου φαρμάκου που μπορεί να ήταν ή και όχι τυχαία, αλλά αυτοψία δεν διενεργήθηκε ποτέ.

Εξάλλου η κατάσταση της υγείας της είχε επιδεινωθεί πάρα πολύ το τελευταίο διάστημα πριν το θάνατό της. Σημαντικό ήταν το γεγονός ότι το δεξί πόδι της είχε ακρωτηριαστεί στο γόνατο, λόγω γάγγραινας, κάτι το οποίο επιδείνωνε την ήδη άσχημη κατάστασή της, ενώ είχε περάσει και μια βρογχοπνευμονία εκείνη την περίοδο, η οποία την άφησε ιδιαίτερα αδύναμη.

Αργότερα, στην αυτοβιογραφία του, ο Ντιέγκο Ριβέρα έγραψε ότι η ημέρα που έχασε την Κάλο ήταν η πιο τραγική ημέρα της ζωής του, προσθέτοντας ότι, είχε συνειδητοποιήσει πολύ αργά, ότι το καλύτερο κομμάτι της ζωής του ήταν η αγάπη του για εκείνη.

Οι στάχτες της Κάλο βρίσκονται στο πρώην σπίτι της, La Casa Azul (The Blue House), στο Coyoacán, το οποίο σήμερα είναι μουσείο που στεγάζει μια σειρά από έργα τέχνης της και πολλά κειμήλια από την προσωπική της ζωή.

H αναγνώριση

Τα έργα της Φρίντας αναγνωρίστηκαν ευρέως δεκαετίες μετά το θάνατό της, μέχρι τότε όσοι ήξεραν για εκείνη την ανέφεραν ως τη σύζυγο του διάσημου καλλιτέχνη Ντιέγκο Ριβέρα. Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν το καλλιτεχνικό κίνημα στο Μεξικό γνωστό ως Neomexicanismo άρχισε, όπου η Κάλο έγινε πολύ γνωστή και αναγνωρίστικε η καλλιτεχνική της αξία. Η κίνηση αυτή αναγνώριζε τις αξίες της σύγχρονης κουλτούρας του Μεξικού και αποτέλεσε τη στιγμή όπου καλλιτέχνες, όπως η Κάλο, ο Αβραάμ Έιντζελ, ο Έιντζελ Ζάρραγκα, και άλλοι έγιναν γνωστά ονόματα της ζωγραφικής.

Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου όπου η φήμη της Φρίντας είχε πάρει την ανιούσα η ταραχώδης και ενδιαφέρουσα σε όλες τις πλευρές της ζωή της έκανε και την έβδομη τέχνη να ασχοληθεί μαζί της. Η ταινία Frida, naturaleza viva (1983), σε σκηνοθεσία του Paul Leduc με την Ofelia Medina ως Φρίντα και τον ζωγράφο Juan José Gurrola ως Ντιέγκο Ριβέρα, έκανε τεράστια επιτυχία. Επίπλέον, η Hayden Herrera δημοσίευσε μία εξαιρετική βιογραφία της καλλιτέχνιδας με τίτλο «Φρίντα: Η βιογραφία της Φρίντα Κάλο», η οποία έγινε μπεστ-σέλερ σε όλο τον κόσμο, ενώ ουκ ολίγες φορές έχει συμπεριληφθεί σε δημοσιεύσεις και βιβλία με εξαιρετική επιτυχία.

Στις 21 Ιουνίου του 2001, έγινε μάλιστα και η πρώτη ισπανόφωνη γυναίκα που η μορφή της τιμήθηκε όντας το πρόσωπο σε γραμματόσημο των ΗΠΑ.

Το 2002, η αμερικανική βιογραφική ταινία Φρίντα, σε σκηνοθεσία Julie Taymor, στην οποία η Σάλμα Χάγιεκ υποδήθηκε την ζωγράφο βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες χαρίζοντας μάλιστα στην ηθοποιό μία υποψηφιότητα για τον καλύτερο γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο στα Όσκαρ του 2003. Η ταινία βασίστηκε στην βιογραφία που είχε γράψει η Herrera και απέφερε συνολικά $58 εκατομμύρια δολάρια σε όλο τον κόσμο.

Τα έργα της έχουν πια αναγνωριστεί διεθνώς και το 2006, ο πίνακας που φιλοτέχνησε το 1943 η Κάλο με τίτλο Roots και πουλήθηκε $5,6 εκατομμύρια δολάρια αποτελεί ρεκόρ δημοπρασίας για έργα από την Λατινική Αμερική.

Η μεγαλύτερη έκθεση που δόθηκε με τα έργα της ειναι η έκθεση στο Μουσείο Fine Arts Palace στο Μεξικό, όπου συγκεντρώθηκε το 1/3 της δουλειάς της, και περιελήφθηκαν πίνακές της από το Ντητρόϊτ, την Μινεάπολι, το Μαϊάμι, το Λος Άντζελες, το Σαν Φρανσίσκο, και την Ναγκόγια της Ιαπωνία. Η έκθεση έκανε εγκαίνια το καλοκαίρι του 2007 και έσπασε όλα τα ρεκόρ επισκέψεων στα μουσεία.

Το 2008, η έκθεση για την Φρίντα Κάλο ταξίδεψε και στις Ηνωμένες Πολιτείες, με πάνω από σαράντα δικά της πορτραίτα, νεκρή φύση και προσωπογραφίες στο Walker Art Center στη Μινεάπολη, το Philadelphia Museum of Art, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο και σε άλλους χώρους.

Μια γυναίκα με δυνατή προσωπικότητα που κατάφερε να εμπνεύσει τους γύρω της και ολόκληρη την υφήλιο με τα έργα της. Δεν παραιτήθηκε ακόμα και μπροστά στον σωματικό και ψυχικό πόνο και μετέφρασε όλες τις εμπειρίες της ζωής της σε τέχνη μέσα από τους μοναδικούς της πίνακες.