Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι τήν γην κρεμάσας.

Το βράδυ στους ναούς ψάλλεται η «ακολουθία των Αγίων Παθών» ή αλλιώς «τα Δώδεκα Ευαγγέλια». Είναι ο Όρθρος της Μεγ. Παρασκευής, αφιερωμένος στα συγκλονιστικά και σωτήρια γεγονότα της Σύλληψης, των Παθών και της Σταύρωσης του Χριστού. Οι ιερείς διαβάζουν τα έντεκα Ευαγγέλια και το δωδέκατο το διαβάζει ο ιερέας με στόμφο και αργά από τον άμβωνα.

Μετά το πέμπτο Ευαγγέλιο γίνεται η συγκλονιστική λιτάνευση του Εσταυρωμένου μέσα στην εκκλησία. Ο ιερέας κρατάει τον Εσταυρωμένο και απαγγέλλει αργά και με ύφος Αποστόλου τον εξής ύμνο:

«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι τήν γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται ο των αγγέλων Βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται ο περιβάλλων τόν ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τόν Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν καί τήν ένδοξόν σου ανάστασιν».

Νεκρική σιγή απλώνεται στο ναό. Η καμπάνα χτυπάει πένθιμα. Γονατιστοί οι πιστοί, κρατώντας κεριά αναμμένα, παρακολουθούν τον Ιησού στην πορεία Του προς τον Γολγοθά, «προς το εκούσιον Πάθος».

Σε κάποιους ναούς στολίζουν αποβραδίς τον Επιτάφιο, για να ‘ναι έτοιμος στην Αποκαθήλωση να δεχτεί το Σώμα του Χριστού.



Ο Χριστός, αφού εμπαίχθηκε και βασανίσθηκε από τον ιουδαϊκό όχλο και τους Πραιτωριανούς του Πιλάτου, πορεύεται την «Οδό του Μαρτυρίου». Στον Γολγοθά σταυρώνεται σαν κακούργος, μαζί με τους δύο ληστές. «Γολγοθά» σημαίνει «κρανίου τόπος», κατά την παράδοση του κρανίου του Πρωτοπλάστου Αδάμ, που απεικονίζεται στη βάση του Σταυρού. Και στον Σταυρό ακόμη δέχεται τον ονειδισμό των στρατιωτών. Όταν θα πει «Διψώ», θα γευτεί χολή και ξίδι. Παρακαλεί τον Ουράνιο Πατέρα Του να συγχωρήσει τους σταυρωτές Του. Συγχωρεί τον Ευγνώμονα και μετανιωμένο Ληστή, ανοίγοντάς του τις πύλες του Παραδείσου.
Την ενάτη ώρα της ημέρας λέει το «Τετέλεσται». Η θεία ψυχή Του κατεβαίνει στον Άδη. Το «πρωτευαγγέλιο», η πρώτη χαρμόσυνη υπόσχεση του Θεού στους πεσμένους Προπάτορες, αρχίζει να εκπληρώνεται. Είχε πει στον όφη ο Θεός: «Έχθραν θήσω αναμέσον σου και αναμέσον του σπέρματός σου και αναμέσον του σπέρματος αυτής (της γυναίκας). Αυτός σου τηρήσει την κεφαλήν, συ δε τηρήσεις αυτού πτέρναν». Τώρα ο διάβολος «πληγώνει την πτέρνα» του Υιού του Ανθρώπου, που θα βρεθεί στα βασίλεια του Άδη για τρεις μέρες. Κατόπιν όμως θα δεχτεί το θανάσιμο χτύπημα στην κεφαλή Του από τον Θεάνθρωπο που θα αναστηθεί. Η Εκκλησία βιώνει διαρκώς αυτήν την σταυροαναστάσιμη ατμόσφαιρα, το κλίμα της χαρμολύπης. Απ’ τη ζωηφόρο πλευρά Του ρέει αίμα και ύδωρ.