Χθὲς ὁ ἡγούμενος μας εἶπε σὲ κάποιον επισκέπτη ὅτι γιὰ μᾶς τοὺς μοναχοὺς ἡ θεολογία εἶναι ζωή· ζωή χωρίς «ἐκφορά» λόγων· ζωὴ σὲ σιωπὴ καὶ ἐσωτερικὴ αὐτοσυγκέντρωση. Ἂν εἶναι ἔτσι, τότε είναι πάντοτε δύσκολο να βρίσκουμε τις λέξεις γιὰ νὰ μιλοῦμε γιὰ τὴν ὁδὸ τοῦ Χριστοῦ ποὺ ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία· ὁδὸ ἀπὸ τὴν ὁποία ὁδηγεῖται κάποιος στὸν οὐράνιο Πατέρα.
Χθές, στὸν μικρὸ αὐτὸ ναὸ τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ, ζήσαμε την πρόγευση τῆς οὐράνιας ζωῆς. Ήταν, ἂν θέλετε, ἕνας θρίαμβος τῆς πίστεώς μας. Καὶ ἴσως ἀκριβῶς γιὰ τὸν λόγο αυτό, πρέπει νὰ θυμηθοῦμε σήμερα ὅτι, σύμφωνα μὲ τὸν λόγο τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁδός μας εἶναι, νὰ πάρουμε τὸν σταυρό μας καὶ νὰ Τὸν ἀκολουθήσουμε στὸν Γολγοθᾶ.
Στὸν νοῦ καὶ στὴν καρδιὰ πολλῶν ἀνθρώπων ὑπάρχει δίψα γιὰ δικαιοσύνη καὶ ἀλήθεια. Ἄνοιξα, λοιπόν, τυχαῖα ένα μικρὸ βιβλίο μὲ τίτλο Ἡ ἐλπίδα, που κυκλοφόρησε ὑπὸ μορφὴ φυλλαδίου κατὰ τὸν διωγμό στη Ρωσία. Μιὰ ἡγουμένη γράφει ἐκεῖ γι’ αὐτοὺς ποὺ ἀκολουθοῦν ἕναν μόνο σκοπὸ ὅτι, ἂν δοῦν τὴ δικαιοσύνη νὰ ἐφαρμόζεται στὴ γή, δὲν θὰ καταλάβουν ποτέ τί εἶναι ἡ Θεία δικαιοσύνη.
Θὰ τὸ ἀκούσετε σὲ μετάφραση ἀπὸ τὰ ρωσικά: «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ δὲν ψάχνει παρά μόνο τὴν ὀρθοκρισία ἤ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη θὰ βρεῖ σύντομα τὸ τέλος τῆς ὁδοῦ του, ἐνῶ ἡ ἀνάταση τῆς ψυχῆς γιὰ νὰ κατανοήσει καὶ νὰ γνωρίσει τὴ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει τέλος, ὅπως καὶ ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ σκοπὸς αὐτῆς τῆς ἀνύψωσης τῆς ψυχῆς, δὲν ἔχει τέλος. Ἂν ὁ ἄνθρωπος ἐνεργεῖ σύμφωνα μὲ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη, σημαίνει ὅτι δὲν ἀναγνωρίζει τὴν οὐράνια δικαιοσύνη, διότι διαφέρουν μεταξύ τους. Πάνω στὴ γῆ, ἡ Θεία δικαιοσύνη εἶναι καρφωμένη στὸ σταυρό». […]
Κατά τό παρελθόν, ὅταν τὸ ἐπίπεδο τῆς μορφώσεως δὲν ἦταν πολὺ ὑψηλό, ὁ λαὸς ἐμποτιζόταν μὲ τὴν πίστη καὶ ζοῦσε μὲ τὴν πίστη. Στὶς ἡμέρες μας, ποὺ οἱ σπουδὲς γενικεύθηκαν καὶ αὐτὸ ποὺ διδάσκεται θεωρεῖται ὡς ἔκφραση τῆς ἀλήθειας, ὡς ἡ μόνη ἀλήθεια, αὐτοὶ ποὺ τὶς ἀκολουθοῦν γίνονται ἀνίκανοι, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, νὰ ἐννοήσουν τὴν ὁδὸ τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ὁδὸς τοῦ Χριστοῦ εἶναι τελείως ἀντίθετη ἀπὸ αὐτὴν τοῦ κόσμου. Ὁ Χριστός, ποὺ εἶναι ὁ Ἴδιος Θεός, ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου εἶναι, ἔλαβε τὴ μορφὴ τῆς δικῆς μας ὑπάρξεως καὶ μίλησε στὴ γλώσσα μας, ἀλλὰ ὑπὸ μία «ἀντεστραμμένη προοπτική».
Στὸ Ἅγιον Ὄρος, πρίν ἀπὸ μισὸ αιώνα, συνάντησα ἀσκητὲς στοὺς ὁποίους δόθηκε νὰ ζήσουν τὴ Θεία δικαιοσύνη. Ἔλεγαν: «Ἂν ἐλπίζουμε νὰ γίνουμε δεκτοὶ στὴν αἰώνια Βασιλεία τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, θὰ ὑποφέρουμε πάνω στὴ γῆ. Αὐτὸ εἶναι τὸ “σημεῖο τῆς δικαίας ὁδοῦ». Οἱ διωγμοί που βιώσαμε στὸ τέλος αὐτοῦ τοῦ αἰώνα εἶναι τελείως φυσικοί. Οἱ θλίψεις ποὺ συνδέονται μὲ τοὺς διωγμούς ἀσκοῦν διαφορετικὴ ἐπίδραση στὸν νοῦ μας, στὸ πνεῦμα μας, ἀπὸ τὶς ἀντίστοιχες ποὺ ὑπομένουμε ὅταν δεχόμαστε τὴν ἀδικία. Ἡ βαθειά μας ἐπιθυμία να κάνουμε μόνο τὸ καλὸ στοὺς ἄλλους φαίνεται παράξενη στοὺς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου. Περιφρονοῦν ὅποιον βαδίζει αὐτὴ τὴν ὁδό, τὸν διώκουν, τὸν μισοῦν. Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ὑφίσταται τὶς ἀρνητικές συνέπειες μιᾶς τέτοιας στάσεως. Διότι, ὅποιον ἀκολουθεῖ τὸ παράδειγμα τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, τὴν αἰώνια ἀγάπη, τὸν ἀπεχθάνονται, τὸν σταυρώνουν, τὸν περιφρονοῦν, τοῦ στεροῦν τὰ δικαιώματά του πάνω στὴ γῆ.
Πῶς νὰ τὸ καταλάβουμε αὐτό; Ὅσον ἀφορᾶ ἐμένα, ἔχοντας ἀκούσει αὐτοὺς τοὺς ἀσκητές, διαπιστώνω πως ἔζησα τὸ ἴδιο πράγμα μὲ αὐτοὺς καὶ τὸ γνωρίζω ἐκ πείρας. Ἂν ἔχω ὅλη τὴ δυνατὴ εὐτυχία πάνω σὲ αὐτὴ τὴ γῆ, δὲν μπορῶ νὰ τολμήσω νὰ ἐλπίζω ὅτι θὰ ἔχω θριαμβευτικὴ εἴσοδο στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ… Εἶναι παράξενο, ἀλλὰ μόνο μὲ τὶς θλίψεις, μὲ τὴν κένωση, μὲ τὴν περιφρόνηση ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὸν κόσμο λαμβάνουμε τὸ κουράγιο, τὸ θάρρος νὰ ἀνεβοῦμε πρὸς τὴν αἰώνια Βασιλεία.
Μιλήσαμε ἀρκετές φορές γι ̓ αὐτό, ἀλλὰ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ τὸ ἐπαναλαμβάνουμε. Ὀφείλουμε νὰ τὸ φυλάξουμε στὴ συνείδησή μας, στὸν νοῦ καὶ στὴν καρδιά μας. Ὁ μοναχισμὸς δὲν εἶναι πορεία θριάμβου πάνω στὴ γῆ. Καὶ ἐπειδὴ ἔχουμε ἐπιλέξει τὴν ὁδὸ αὐτὴ τῆς σταυρώσεως, γίνεται χαρὰ στὸν οὐρανὸ μεταξὺ τῶν ἀγγέλων. Πρέπει νὰ ἔχουμε βαθειὰ συνείδηση τοῦ γεγονότος ὅτι ὁ μοναχισμὸς εἶναι σχεδόν πάντοτε μιὰ κατάσταση ζωῆς μέσα στὴ θλίψη, διότι ἐμεῖς οἱ μοναχοὶ εἴμαστε σταυρωμένοι δίπλα στὸν ἐσταυρωμένο Χριστό.
Τί παράξενο ὑπάρχει σὲ αὐτό; Ὅταν ὁ νοῦς μας εἶναι βυθισμένος στὴ θεωρία τῶν αἰώνιων πραγματικοτήτων, γιὰ τὶς ὁποῖες μᾶς μίλησε ὁ Χριστός, βρισκόμαστε, μὲ τὴ χάρη, στὴν κατάσταση κατὰ τὴν ὁποία δὲν ἔχουμε συνείδηση ὅτι ὑποφέρουμε. Διαβάζοντας τὶς διηγήσεις γιὰ τὰ βάσανα τῶν μαρτύρων, πολὺ συχνὰ βλέπουμε ὅτι δὲν αἱσθάνονταν τὰ μαρτύρια στὰ ὁποῖα ὑποβάλλονταν. Ἐμεῖς εἶναι ἀπαραίτητο νὰ εἴμαστε πάντα προσηλωμένοι στὸν Κύριο. Μὲ τὸν τρόπο αὐτό, δὲν θὰ μποροῦμε νὰ συνειδητοποιήσουμε τὸν τραγικό χαρακτήρα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Σὲ σύγκριση μὲ αὐτὸ ποὺ ἔγραψε ἐκείνη ἡ ἡγουμένη – ὅτι ἡ Θεία δικαιοσύνη ἦρθε καὶ ὅτι ἡ μοίρα της ἦταν νὰ φονευθεῖ καὶ νὰ σταυρωθεῖ-, ὅλο αὐτὸ ποὺ βρίσκουμε στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος, στοὺς μεγάλους ποιητές, στὶς τραγωδίες, καταντᾶ ὠχρὸ καὶ ἄγευστο. Ἐδῶ καὶ σαράντα μόνο χρόνια*, ἕνας Ρώσος θεολόγος μιλώντας γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ Σιλουανοῦ εἶπε τὸ ἀκόλουθο: «Ἡ ἁγιότητα βρίσκεται πέρα ἀπό τήν ἀνθρώπινη τραγωδία· ὡς ἐκ τούτου, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ χρησιμοποιεῖ τὸν ὅρο “τραγωδία” μιλώντας γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Ἡ τραγωδία συνδέεται μὲ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη, τὴ δικαιοσύνη τῆς γῆς, καὶ ὄχι μὲ τὴν οὐράνια δικαιοσύνη».
Ἄκουσα σήμερα τὴν ἱστορία ἑνὸς Ρώσου ἱερέως, ὁ ὁποῖος βασανίστηκε ἀπὸ τὴν TCHEKA καὶ τὴν VETCHEKA**. Επεσα καὶ ἐγὼ ὁ ἴδιος στὰ χέρια τους γιὰ ἕνα μήνα. Ὅπως τὸν Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή, τὸν εἶχαν ξαπλωμένο στὴ γῆ καὶ τὸν κλωτσοῦσαν. Αὐτὸς ὅμως προσευχόταν γι’ αὐτοὺς ποὺ τὸν κλωτσοῦσαν καὶ δὲν αἰσθάνθηκε κανέναν πόνο.
Σᾶς μιλῶ με τρόπο ἀκατάστατο, ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ σᾶς λέω εἶναι πολύ σοβαρό. Ἂν δεχθοῦμε τὸν πόθο τοῦ Θεοῦ, ἕναν πόθο βαθὺ ποὺ κατέχει ὅλο τὸ εἶναι μας, ἡ ζωή μας γίνεται σὰν πανηγύρι, σὲ σημεῖο ποὺ νὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε, ὅπως ὁ Ἀπόστολος, «χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε»2. Το γεγονὸς ὅτι ὁ κόσμος δὲν μᾶς καταλαβαίνει, δὲν σημαίνει ὅτι εἴμαστε ἔξω ἀπό τήν ἀλήθεια. Αντιθέτως, αὐτὸς ποὺ πιστεύει στὸν Χριστὸ βλέπει ὅτι οἱ ἄλλοι ἀπατῶνται. Αὐτοὶ ποὺ ἀγνοοῦν τὴ Θεία δικαιοσύνη, εἶναι αὐτοὶ ποὺ προκαλοῦν κάθε είδους θλίψεις στοὺς πιστούς.
Μιλώντας σήμερα γι’ αὐτὸ ποὺ εἶναι θαυμάσιο στὴ χριστιανικὴ ζωή, ἂς ξαναθυμηθοῦμε τὴν προσευχὴ ποὺ μᾶς ἔδωσε ὁ Σιλουανός: «Φιλάνθρωπε Κύριε, Σὲ ἱκετεύω, δῶσε σὲ ὅλο τὸν κόσμο, σὲ ὅλους τοὺς λαούς, στὸν κάθε ἄνθρωπο νὰ Σὲ γνωρίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ». Εμπνεύστηκε αὐτὴ τὴν προσευχὴ ἀπὸ μιὰ διπλὴ θεωρία: αὐτοὶ ποὺ δὲν γνώρισαν τὸν Χριστὸ μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δὲν μποροῦν νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν. Ἡ ἄγνοια εἶναι ποὺ κάνει τὸν κόσμο ἐχθρικὸ πρὸς τὴ μοναχική μας ζωή. […]
Δεν παύω νὰ προσεύχομαι ἔτσι, ὥστε νὰ ριζωθοῦν ὅλα αὐτὰ στὶς καρδιὲς καὶ στὸν νοῦ σας, ὥστε νὰ μπορεῖτε νὰ προοδεύετε με ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ ὡς τὸν θάνατο. […]…».
πηγή:Οικοδομώντας τὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ μέσα μας, τόμος Α’, ὁμιλία 39. Πάνω στὴ γῆ, ἡ οὐράνια δικαιοσύνη εἶναι καρφωμένη, σελ. 428 – 434
Ἐκφωνήθηκε στὰ γαλλικά, στις 20 Αυγούστου 1990. [148]
1. Ἡγουμένη Αρσενία (1833-1905), «Memoires», στὸ Nadiejda, Possev-Verlag, Frankfurt, No. 6 (1981), σ. 133.
* ἦταν μετὰ τὴν α ́ ἔκδοση τοῦ βιβλίου Ὁ Γέροντας Σιλουανός.
** Ὀνομασίες τῆς σταλινικῆς μυστικῆς ἀστυνομίας.
2. Φιλιπ. 4,4.
