❝απόκρυφος❞

Υπάρχουν λέξεις που μοιάζουν να ανήκουν στη σκιά. Μια τέτοια λέξη είναι αυτή που εξετάζουμε…

Η ΑΡΧΑΙΑ λέξη ‘ απόκρυφος ’ σήμαινε αρχικά απλώς τον κρυφό, τον κρυμμένο. Προέρχεται από το ρήμα ‘ αποκρύπτω ’ «κρατώ κάτι κρυφό, κρύβω από τα μάτια των άλλων». Ήδη, όμως, στην αρχαιότητα συναντούμε χρήσεις όπως

‘ γράμματα δ’ οὐχ εἴλισσεν ἀπόκρυφα ’

όπου η σημασία είναι «δυσνόητος», «δυσερμήνευτος», «σκοτεινός (ως προς τη σημασία)».

 

◆ Από τα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια η λέξη συνδέθηκε με τη δραστηριότητα διαφόρων ομάδων που αναζητούσαν την κρυμμένη, τη μη φανερή ή αντιληπτή με τις αισθήσεις γνώση. Έτσι, ο όρος χαρακτήρισε σταδιακά την ενασχόληση με το γνωστικισμό, τον ερμητισμό, την αλχημεία, την καββάλα ή καμπάλα και στα πολύ νεότερα χρόνια με τον νεοπαγανισμό, τη θεοσοφία, διάφορες πρακτικές μαγείας κ.ά., συνδεόμενος γενικότερα με την έρευνα του υπερφυσικού.

Γι’ αυτό ο όρος ‘ αποκρυφισμός ’ προσέλαβε στις δυτικές κοινωνίες, υπό την απαξιωτική κριτική της επιστήμης αλλά και των επίσημων χριστιανικών Εκκλησιών, μειωτικό περιεχόμενο.

◆ Ο όρος ‘ απόκρυφος ’, ειδικότερα, απέκτησε αρνητικό περιεχόμενο στον χριστιανικό κόσμο και επειδή με αυτόν ονομάστηκαν διάφορα βιβλία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, π.χ. Ευαγγέλια («Απόκρυφα Ευαγγέλια»), τα οποία η επίσημη Εκκλησία δεν συμπεριέλαβε στα κανονικά ή απέρριψε ως μη γνήσια και αιρετικά (π.χ. το ‘ Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου ’, το ‘ Ευαγγέλιο του Ιούδα ’ κ.ά.).

◆ Στην Ευρώπη, ο σύγχρονος όρος ‘ occult ’ «απόκρυφος» προέρχεται από τον λατινικό ‘ occultus ’, παθητική μετοχή του ρήματος ‘ occulere ’ «αποκρύπτω», από την πρόθεση ‘ ob ’ και το ρήμα ‘ culere ’ «κρύπτω».

Ωστόσο, προκειμένου για τα μη κανονικά και απορριπτέα βιβλία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, χρησιμοποιείται ο εκλατινισμένος ελληνικός τύπος ‘ Apocrypha ’ (πβ. και γαλλ. ‘ Apocryphes, ’γερμ. ‘ Apokryphe ’).

◆ Κι άλλη μια αρνητική διάσταση της λέξης. Η λέξη ‘ «τα απόκρυφα» ’ χρησιμοποιείται στην κοινή γλώσσα ως ευφημισμός για τα γεννητικά όργανα, επειδή είναι το σημείο του σώματος που δεν επιτρέπεται να εκτίθεται σε κοινή θέα, διότι αυτό θεωρείται ανήθικο και προσβλητικό για τη δημόσια αιδώ.

___________