 |
Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το 1970, μεσούσης δηλαδή της χούντας των Συνταγματαρχών, είχε κυκλοφορήσει ένα δίγλωσσο λεύκωμα (στην ελληνική και την αγγλική) του σκιτσογράφου Φωκίωνος Δημητριάδη με τίτλο «Σκιά πάνω απ’ την Αθήνα».
Το εξαντλημένο αυτό λεύκωμα (μπορεί να το βρει κανείς μόνο σε παλαιοβιβλιοπωλεία), το οποίο περιείχε σκίτσα της κατοχής, προλόγισε ο λογοτέχνης Άγγελος Τερζάκης (παρατίθεται αυτούσιο στο τέλος του παρόντος κειμένου).
Στο σύντομο προλογικό του σημείωμα έγραφε ότι οι εύγλωττες εικόνες αυτού του λευκώματος συμπληρώνονταν από σύντομα σχόλια, τα οποία προορίζονταν να ενημερώσουν όλους εκείνους τους αναγνώστες που ήταν «απαλλαγμένοι από τα βιώματα του μεγάλου ναυαγίου», της «καθαίρεσης του πολιτισμού» από την ναζιστική μπότα που ποδοπάτησε τους Έλληνες κατά την πενταετία 1940-1945.
Ο Τερζάκης εγκωμιάζει τον δημιουργό του λευκώματος, σημειώνοντας ότι τα σκίτσα του λειτουργούν σαν «λεπίδα με κοφτερή διαύγεια που παίρνει την θέση του μολυβιού»:
«Τέτοιο ὄργανο χρειαζόταν γιὰ νὰ μνημειωθεῖ τὸ μαρτύριο τῶν ἀνθρώπων, τὸ αἶσχος τοῦ ἰσχυροῦ, τὸ σθένος τοῦ ἀνίσχυρου, τὸ πρόβλημα τῆς ἀνθρωπιᾶς, τὸ κόκκινο ἀχνιστὸ αὐλάκι πού ἀφήνει πίσω της περνώντας μ’ ἔπαρση βαρβαρική, ἡ Ἱστορία».
Και συνεχίζει ο Τερζάκης:
«᾿Αλλὰ ὁ ἀναγνώστης του Φωκίωνος Δημητριάδη ζεῖ μίαν ἀμφίρροπη περιπέτεια: Αρχικά, ἔχει τὴν ἐντύ πωση πὼς ὁ οἶστρος, τὸ χιοῦμορ τῆς ἐλαστικῆς κοντυλιᾶς τοῦ καλλιτέχνη, τὸν ξαλαφρώνει, τὸν λυτρώνει. Εἶ ναι τὸ πένθος ἰδωμένο μέσα ἀπὸ ἕνα θυμοσοφικό ποί σμα. Ετσι, τὸ ὠμό περιστατικό γίνεται εἰκονισμένη μνήμη, ἡ μνήμη σύνθεση αυτόνομη, δηλαδὴ κάτι ποὺ βάζει στὴ θέση τοῦ ἀνέκδοτου τὴν ἀποπνευματωμένη παράστασή του. Προχωροῦμε ξεθαρραμένοι, μὲ βηματισμὸ ἐλαφρόν. Ὅμως ἀπὸ σελίδα σὲ σελίδα, ἀπὸ σύνθεση σὲ σύνθεση, ἡ καρδιὰ ἀνεπαίσθητα βαραίνει, κάποια ἔγνοια στιβάζεται στὸν ὁρίζοντα. Μιὰ ἐπίγνωση κατασταλάζει λίγο-λίγο μέσα μας πὼς ἐδῶ κρίνεται κάτι ποὺ μᾶς ἀφορᾶ ὅλους. Τότε, πίσω ἀπὸ τὴν μαρτυρία τοῦ σκιτσογράφου, βλέπουμε νὰ ὀρθώνεται τὸ δρᾶμα, ἡ δίκη καὶ ἡ καταδίκη μιᾶς ἐποχῆς ποὺ δὲν ξορκίστηκε, κι ἄς τὸ νομίζουμε, δὲν ἀπομονώθηκε μέσα στὰ χρονικὰ ὅριά της. Ἀπομένει σὰν ἀπειλὴ στὸν ἀέρα: Ὁ ὁλοκληρωτισμὸς εἶναι τέρας ποὺ δὲν ἐξοντώθηκε.
Ἡ συμβολὴ τοῦ καλλιτέχνη δὲν περιορίζεται σ᾽ αὐτή μας τὴν ἐπίγνωση· ξεχωρίζει καὶ στὰ ἐπὶ μέρους, στὸν τρόπο του νὰ χαρακτηρίζει τὰ πρόσωπα, νὰ συναιρεῖ φοβερά γεγονότα, νὰ ὑψώνει τὸ ἰδιωτικό στὴ δύναμη τοῦ δημοσίου, νὰ συνδυάζει τὸν ἀποτροπιασμὸ μὲ τή χάρη. Ἐδῶ-ἐκεῖ, ἡ δροσερὴ κατατομὴ ἑνὸς παιδιοῦ, μιᾶς κοπέλας, ἔρχονται νὰ δώσουν στὸν πίνακα λυρισμὸ κι ἁγνότητα, κι ἔτσι κλητεύονται οἱ πιὸ ἀδυσώπητοι μάρτυρες κατηγορίας. Ὅταν γυρίσουμε καὶ τὸ τελευταῖο φύλλο τοῦ βιβλίου, ἔχουμε κάνει ἄθελὰ μας ἕναν ἔλεγχο συνειδήσεως: Ὅσοι ξεχάσαμε, ἀναρωτιόμαστε ἂν εἶταν σωστὸ νὰ ξεχάσουμε τόσο· ὅσοι ἀπὸ ἐμᾶς δὲν ἔζησαν τὸ δρᾶμα, ἀπομένουν μὲ τὸ ἐρώτημα ἂν ἔχουν γνωρίσει ἀρκετὰ τὸν αἰώνα τους. Ἡ γραμμένη Ἱστορία μνημειώνει πολιτικὲς πράξεις καὶ κινήσεις στρατιῶν, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι σὰ ν᾿ ἀθωώνει τὸ ἔγκλημα: τὸ δείχνει ἀπρόσωπο. Τὸ μολύβι τοῦ Φωκίωνος Δημητριάδη ἀποκαθιστᾶ τὴν ἀλήθεια καὶ τὴ δικαιοσύνη: Βάζει τὸν ἄνθρωπο ἐνώπιον ἐνωπίῳ. Ἂν μᾶς ἀπομένει στὸ τέλος μιὰ μικρὴ ζάρα πίκρας στ’ ἀκρόχειλο, εἶναι γιατί, γυρίζοντας τὰ φύλλα αὐτοῦ τοῦ βιβλίου, καταλάβαμε πὼς, ἂν ἡ λήθη εἶναι κάποτε ἀρετή, ἡ μνήμη εἶναι πάντα χρέος».
ΙΙ. ΟΠΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ
Στις σελίδες 26/27 υπάρχει ένα σκίτσο με τον τάφο του αγνώστου στρατιώτου που αποτέλεσε και την επετειακή πηγή έμπνευσης για την συγγραφή του παρόντος κειμένου:
Μια γυναίκα στέκεται μπροστά στο κενοτάφιο έτοιμη να εναποθέσει το δικό της λουλούδι στον σωρό από τα λουλούδια που σκεπάζουν το ταφικό μνημείο.
Το σκίτσο αυτό συνοδεύεται από ένα δίγλωσσο κείμενο, γραμμένο πρώτα στα ελληνικά και, ακολούθως, στα αγγλικά (ωστόσο, το αγγλικό σχόλιο είναι πλουσιότερο σε σχέση με το ελληνικό):
Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ
Τὴν 25 Μαρτίου 1942, ἐπέτειο τῆς ἑλληνικῆς ἀνεξαρτησίας, ὁ λαὸς τῶν Ἀθηνῶν ἐσκέπασε μὲ λουλούδια τὸν τάφο τοῦ ἀγνώστου στρατιώτη. Ἦταν ἡ πρώτη ἐκδήλωσις τῆς Ἀντιστάσεως.
TOMB OF THE UNKNOWN SOLDIER
On the anniversary of Greek Independence, March 25, 1942, the humble people of Athens, their spirit undefeated, laid flowers on the Tomb of the Unknown Soldier (The Evzone guards at the Tomb were the only Greek soldiers permitted by the enemy to bear arms).
 |
 |
ΙΙΙ. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΑΡΘΡΟ 39 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 5240/2025
Το σκίτσο αυτό είναι προφανές ότι καθίσταται άκρως επίκαιρο σε σχέση με την τραγική διάταξη του άρθρου 39 Νόμου 5240/2025, η οποία υποτίθεται ότι θεσπίσθηκε για την προστασία της ακεραιότητας και της κατά προορισμό χρήσης του Μνημείου του Αγνώστους Στρατιώτη.
Α. ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Η ρύθμιση αυτή είναι κατά πρώτον λόγο προδήλως υποκριτική, αφού ακόμη κι ένα μικρό παιδί αντιλαμβάνεται ότι η αληθινή της στόχευση δεν ήταν η προστασία του μνημείου από τυχόν βανδαλισμούς ή καταλήψεις, αλλά η εκδικητική απάντηση στην κυβερνητική πίεση που άσκησε ο απεργός πείνας Πάνος Ρούτσι, ο οποίος χάλασε την μόστρα του κτηρίου της Βουλής, δηλ. του κάστρου των τυραννίσκων βιοεξουσιαστών μας.
Ο φαρισαϊσμός της παρούσας μεταδημοκρατικής ή, με άλλα λόγια, κρυπτοδικτατορικής κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία έκανε μία ακόμη επίδειξη βουλησιαρχικού αυταρχισμού, μοιάζει να μην έχει ταβάνι:
Αυτοί που συστηματικώς ανασκολοπίζουν το Σύνταγμα «αφοδεύοντας» πάνω στα έδρανα του κοινοβουλίου, ενοχλούνται από την μετατροπή του εξωτερικού χώρου της Βουλής σε… τσαντίρι.
 |
 |
Πέραν τούτου, όμως, η συγκεκριμένη ρύθμιση είναι εν μέρει περιττή και εν μέρει αντισυνταγματική.
Β. ΠΕΡΙΤΤΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Είναι περιττή, διότι, στο μέτρο που προβλέπει το αξιόποινο της «χρήσης ή κατάληψης της επιφάνειας του χώρου για οποιονδήποτε σκοπό πέραν της επίσκεψης του Μνημείου και της ανάδειξης της σημασίας του, καθώς και της οποιαδήποτε αλλοίωσης του χώρου», το αντικείμενό της καλύπτεται, ούτως ή άλλως, από το άρ. 56 Ν. 4858/2021 «για την προστασία των αρχαιοτήτων»¹.
Σε αυτό προβλέπεται το έγκλημα της φθοράς μνημείου με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«Φθορά μνημείου
1. Όποιος καταστρέφει, βλάπτει, ρυπαίνει, καθιστά ανέφικτη ή δυσχερή τη χρήση ή αλλοιώνει τη μορφή μνημείου ή ανήκοντος σε συλλογή μουσείου πολιτιστικού αγαθού ή πολιτιστικού αγαθού που έχει τοποθετηθεί σε ανοικτό ή κλειστό δημόσιο, δημοτικό ή κοινόχρηστο χώρο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Αν το μνημείο ανήκει στον δράστη, επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι τριών (3) ετών.
2. Αν πρόκειται για μνημείο ιδιαίτερα μεγάλης αξίας και η πράξη έγινε στο πλαίσιο οργανωμένης εγκληματικής δραστηριότητας ή από πολλούς ενωμένους για την τέλεσή της, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι (10) δέκα ετών».
Γ. ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ
Η διάταξη, όμως, του ως άνω άρθρου 39 Ν. 5240/2025 είναι και αντισυνταγματική, διότι, εκτός της κλασικής πλέον παραβίασης του άρ. 74 παρ. 5 εδ. γ΄ του Συντάγματος, η οποία δεν συγκινεί κανέναν («προσθήκη ή τροπολογία άσχετη με το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου ή της πρότασης νόμου δεν εισάγεται για συζήτηση»), αντίκειται και στο άρθρο 11 παρ. 2 αυτού, όπου προβλέπεται ότι:
«Mόνο στις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις μπορεί να παρίσταται η αστυνομία. Oι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει [βλ. άρ. 7 Ν. 4703.2020]».
Ενόψει, λοιπόν, της παραγράφου αυτής, δεν είναι δυνατόν να έρχεται ο κοινός νομοθέτης και να παρακάμπτει a priori και in abstracto (δηλ. εκ των προτέρων και σε αφηρημένο επίπεδο), τυφλά και συλλήβδην, την αξιολογική στάθμιση που αξιώνει ο συντακτικός νομοθέτης να κάνει η αστυνομία, προκειμένου να κρίνει αν in concreto (δηλ. στην συγκεκριμένη περίπτωση) η επίμαχη συνάθροιση πρέπει να απαγορευτεί, επειδή επίκειται σοβαρός κίνδυνος για την δημόσια ασφάλεια ή σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοιονομικής ζωής.
Σημειωτέον ότι και το άρ. 11 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προβλέπεται ότι:
«Η άσκησις των δικαιωμάτων τούτων δεν επιτρέπεται να υπαχθή εις ετέρους περιορισμούς πέραν των υπό του νόμου προβλεπομένων και αποτελούντων αναγκαία μέτρα εν δημοκρατική κοινωνία, διά την εθνικήν ασφάλειαν, την δημοσίαν ασφάλειαν, την προάσπισιν της τάξεως και πρόληψιν του εγκλήματος, την προστασίαν της υγείας και της ηθικής, ή την προστασίαν των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρίτων. Το παρόν άρθρον δεν απαγορεύει την επιβολήν νομίμων περιορισμών εις την άσκησιν των δικαιωμάτων τούτων υπό μελών των ενόπλων δυνάμεων, της αστυνομίας ή των διοικητικών υπηρεσιών του Κράτους».
Είναι, λοιπόν, κάτι παραπάνω από προφανές ότι η νέα ρύθμιση που τόλμησε να θεσπίσει το μητσοτακικό καθεστώς, γράφοντας, για μία ακόμη φορά, στα παλιά του τα παπούτσια το Σύνταγμα, καθιστά κουρελόχαρτο την αρχή της αναλογικότητας², η οποία υποκρύπτεται στην αναγκαία στάθμιση των αλληλοσυγκρουόμενων εννόμων συμφερόντων, δηλ. από την μία πλευρά για την συνάθροιση των πολιτών προκειμένου να εκφράσουν την διαμαρτυρία τους ιδίως έναντι της κυβερνητικής πολιτικής και, από την άλλη πλευρά, για την διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας και της αδιατάρακτης συνέχισης της κοινωνικοοικονομικής ζωής.
Δ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Το σκίτσο του 1942 και το συνοδευτικό κείμενο που φιλοξενούνται στο λεύκωμα του σκιτσογράφου Φωκ. Δημητριάδη αναδεικνύουν μια πρόσθετη πτυχή της συνάθροισης που λαμβάνει χώρα μπροστά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου:
Το κενοτάφιο για τους ηρωικώς πεσόντες αποτελεί σύμβολο αντίστασης κατά οιασδήποτε απόπειρας αμφισβήτησης είτε της εδαφικής κυριαρχίας της χώρας μας είτε της κατίσχυσης των δημοκρατικών θεσμών της.
Το 1941 ήταν ο χιτλερικός κατακτητής που έθεσε υπό την κατοχή του την Ελλάδα.
Το 2025 είναι ο μητσοτακικός κατακτητής που από το 2019 έχει θέσει, επί μία εξαετία και πλέον, υπό την κατοχή του την Ελλάδα, καταλύοντας το Σύνταγμα και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Η μουσολινική και χιτλερική μπότα του παρανοϊκού κατακτητή ποδοπάτησε τους Έλληνες επί μία πενταετία.
Η οργουελική μπότα του ψυχοπαθούς Κυρ-Φύρερ ποδοπατεί τους Έλληνες πάνω από μία εξαετία.
IV. ΤΟ ΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΥ ΥΠΟ ΤΟΝ ΜΑΝΔΥΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ
Πόσο δίκιο είχε ο Άγγελος Τερζάκης, όταν στο προπαρατεθέν σημείωμά του διεπίστωνε ότι πίσω από την μαρτυρία του σκιτσογράφου βλέπουμε να ορθώνεται το δράμα, η δίκη και η καταδίκη μιας εποχής που δεν ξορκίστηκε […] δεν απομονώθηκε μέσα στα χρονικά όριά της», αλλά «απομένει σαν απειλή στον αέρα».
Κοντολογίς:
«Ο ολοκληρωτισμός είναι τέρας που δεν εξοντώθηκε».
Και τώρα, αυτόν τον ολοκληρωτισμό υπό τον μανδύα του κοινοβουλευτισμού τον ζούμε καθημερινά στο πετσί μας εξαιτίας όλων εκείνων των πνευματικών ανθρώπων της χώρας που, παρότι βλέπουν πεντακάθαρα πόσο έκνομα νομοθετεί και συμπεριφέρεται ο Κυρ. Μητσοτάκης και τα γιουσουφάκια του, εκείνοι προτιμούν να σιωπούν ή να αντιδρούν πολύ χλιαρά.
Μακάρι να βρεθεί κάποιος τολμηρός και να μιμηθεί τον Φωκίωνα Δημητριάδη, δημιουργώντας ένα αντίστοιχο λεύκωμα με σκίτσα της μητσοτακικής κατοχής.
Ελπίζω να είναι η τελευταία χρονιά που θα εορτάσουμε την 28η Οκτωβρίου ποδοπατημένοι από την αυταρχική μπότα του τυραννίσκου πατερ-Κούλη.
Βλ. και Καλφέλη, Μη εφαρμόσιμη η ρύθμιση για το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, https://www.tovima.gr/2025/10/
Βλ. και Λίνα Παπαδοπούλου, Επιστρατεύοντας τον Άγνωστο Στρατιώτη, εφημ. «Το Βήμα», 26/10/2025, σελ. Β2, σελ. 6/6 (δεν πρέπει να ξεχνάμε, βεβαίως, ότι η εν λόγω καθηγήτρια ήταν η βασική εμπνεύστρια του νόμου για τον γάμο των ομοφυλοφίλων). Αντίθετος ο γ.γ. του Πρωθυπουργού Στ. Κουτνατζής, επίκ. Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στην Νομική Σχολή Δ.Π.Θ., ο οποίος ευλογεί την νέα διάταξη του άρ. 39 Ν. 5240/2025, χωρίς να εξετάζει καμία από τις παραμέτρους που θίγονται στο εδώ αναρτώμενο κείμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου