Όταν όλα καίγονται, το πιο επικίνδυνο είναι να μην αλλάζει τίποτα.

 

Οι πυρκαγιές στην Κύπρο έχουν γίνει πια σαν ένα καλοκαιρινό τελετουργικό τρόμου. Η μυρωδιά του καμένου περνά από τα χωριά, οι εικόνες από τις οθόνες, τα αεροπλάνα χαμηλώνουν πάνω από τα κεφάλια μας, και για λίγο όλοι στεκόμαστε αποσβολωμένοι. Μετά συνεχίζουμε.

Αυτό το "μετά" είναι το πρόβλημα. Το πώς επιστρέφουμε στην καθημερινότητα σαν να μη συνέβη τίποτα. Το πώς αποδεχτήκαμε, βαθιά μέσα μας, ότι «έτσι είναι τα καλοκαίρια». Αυτή η συναισθηματική παραίτηση είναι ίσως πιο επικίνδυνη από τις ίδιες τις φλόγες.

Δεν είναι μόνο το έδαφος που καίγεται. Είναι η μνήμη, η σύνδεση, η αίσθηση ότι ανήκουμε σε κάτι ζωντανό. Είναι το χώμα που μεγαλώσαμε, οι ρίζες μας, τα παιδιά που ρωτούν αν θα φτάσει η φωτιά ως εδώ. Είναι ο παππούς που λέει «τα ίδια και φέτος », και πίσω από τα λόγια του κρύβεται μια ήττα που κρατά δεκαετίες.

Αν το κράτος αποτυγχάνει να προστατεύσει, αυτό δεν είναι απλώς πολιτική ανεπάρκεια. Είναι τραύμα. Είναι η βαθιά ψυχική εμπειρία του «δεν μετράμε». Όταν οι άνθρωποι βλέπουν τη φωτιά να πλησιάζει και ξέρουν ότι κανείς δεν θα έρθει εγκαίρως, δεν χάνουν μόνο την περιουσία τους, χάνουν την εμπιστοσύνη στον κόσμο. Και αυτό δεν αποκαθίσταται εύκολα.

Ζούμε σε έναν τόπο με τόσο λίγο πράσινο, και το λίγο αυτό το αφήνουμε να γίνει στάχτη. Και κάθε φορά λέμε «να αποδοθούν ευθύνες», «να φτιαχτεί ένας μηχανισμός», αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι ξέρουμε: δεν φταίνε μόνο οι άλλοι. Είναι και η δική μας αποστασιοποίηση. Η δική μας συνήθεια στο φρικτό.

Όταν βλέπεις τη φύση να πεθαίνει και μέσα σου δεν κινείται τίποτα, τότε έχει καεί ήδη κάτι μέσα σου. Η ψυχική υγεία ενός τόπου δεν φαίνεται μόνο στα νοσοκομεία ή στις στατιστικές. Φαίνεται στον τρόπο που θρηνεί. Στο αν μπορεί να πενθήσει, να θυμώσει, να αντισταθεί. Ή στο αν κουκουλώνει τα πάντα με σιωπή και ειρωνεία.

Χρειαζόμαστε κάτι βαθύτερο από αναδασώσεις και επιδοτήσεις. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτισμική σχέση με τη γη μας, με την ευθύνη, με τον άλλον. Έναν ψυχικό επαναπροσδιορισμό του αν ανήκουμε εδώ και τι σημαίνει αυτό.

Αλλιώς, κάθε καλοκαίρι θα βλέπουμε τις φλόγες, και κάθε φθινόπωρο θα τις ξεχνάμε. Μέχρι να μην μείνει τίποτα για να θυμόμαστε.

 

 Δρ. Γεώργιος Μικελλίδης