Ποιήματα Κοσμά και Δαμασκηνού
Απόδοση στα νέα ελληνικά όσο δυνατόν.
Ωδή α' - Ήχος Βαρύς
Χριστέ, όπως κάποτε υποσχέθηκες στους Μαθητές Σου, στέλνοντας το Πνεύμα το Παράκλητο, έλαμψες ως φως στον κόσμο, φιλάνθρωπε.
Αυτό που ο Νόμος και οι Προφήτες προανήγγειλαν, εκπληρώθηκε σήμερα, με το θείο Πνεύμα. Γιατί η χάρη έχει εκχυθεί σε όλους τους πιστούς.
Κανών β' - Ωδή α' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
Ο βραδύγλωσσος, καλυμμένος από θείο γνόφο, ρητόρευσε το θεόγραφο Νόμο.
Γιατί, αποτινάζοντας την λασπη από το μάτι του νου,
Βλέπει τον Όντα και μυείται στη γνώση του Πνεύματος,
Δοξάζοντας με ένθεους ύμνους.
Είπε το σεπτό και σεβάσμιο στόμα:
«Δεν θα σας εγκαταλείψω φίλοι μου.
Γιατί εγώ, καθισμένος στον πατρικό ύψιστο θρόνο,
Θα εκχύσω το Πνεύμα,
Για όσους επιθυμούν να λάμψουν, την άφθονη χάρη».
Ο Λόγος, ανεβασμένος στο όρος, αληθέστατος,
Κάνει την καρδιά γαλήνια.
Γιατί ολοκληρώνοντας το έργο Του, ευφράνθη τους φίλους,
Με πνοή βίαιη και γλώσσες πυρός,
Ο Χριστός έδωσε το Πνεύμα, όπως υποσχέθηκε.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Τον Φαραώ με άρματα έπνιξε στην θαλασσα , ο συντρίβων πολέμους με υψωμένο βραχίονα, ας ψάλουμε σ' Αυτόν, γιατί έχει δοξαστεί».
Ήχος δ': «Ο βραδύγλωσσος, καλυμμένος από θείο γνόφο, ρητόρευσε το θεόγραφο Νόμο. Γιατί, αποτινάζοντας την ιλύ από το μάτι του νου, βλέπει τον Όντα και μυείται στη γνώση του Πνεύματος, δοξάζοντας με ένθεους ύμνους».
Κανών α' - Ωδή γ' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Την εξ ύψους δύναμη στους Μαθητές, Χριστέ, είπες να ενδυθείτε, καθίστε στην Ιερουσαλήμ, εγώ δε ως άλλον Παράκλητο, το Πνεύμα το δικό μου και του Πατρός, θα αποστείλω, με το οποίο θα στερεωθείτε».
Η δύναμη του θείου Πνεύματος που επεδημήσε, τη φωνή που παλιά είχε διαιρεθεί, όταν κακώς ομονοούσαν, σε μια αρμονία θεϊκά συνέδεσε, δίνοντας γνώση στους πιστούς της Τριάδος, εν τη οποία στερεωθήκαμε.
Κανών β' - Ωδή γ' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Έσπασε τα δεσμά άτεκνης κοιλιάς,
Και την ατίθαση ύβρη της τεκνοποιοῦσας,
Μόνη η προσευχή της Προφήτιδας Άννας κάποτε,
Που έφερε πνεύμα συντετριμμένο,
Προς τον Παντοκράτορα, και Θεό των γνώσεων».
Άληπτη είναι η θεαρχικότατη:
Γιατί φανέρωσε ρήσεις τους αγράμματους,
Αρκετούς σοφιστές συστομίζοντας με λόγο,
Και λαούς άπειρους, βγάζοντάς τους από τη βαθιά νύχτα,
Με την αστραπή του Πνεύματος.
Ήταν εκπορευτό από το αγέννητο φως,
Το παντοδύναμο, άφθαρτο σέλας,
Του οποίου την πατρική εξουσία δια του Υιού,
Τώρα φανερώνει τη σύμφυτη λαμπρότητα,
Ως πύρινος ήχος στη Σιών για τα έθνη.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Την εξ ύψους δύναμη στους Μαθητές, Χριστέ, είπες να ενδυθείτε, καθίστε στην Ιερουσαλήμ, εγώ δε ως άλλον Παράκλητο, το Πνεύμα το δικό μου και του Πατρός, θα αποστείλω, εν ω θα στερεωθείτε».
Ήχος δ': «Έσπασε τα δεσμά άτεκνης κοιλιάς, και την ατίθαση ύβρη της τεκνοποιοῦσας, μόνη η προσευχή της Προφήτιδας Άννας κάποτε, που έφερε πνεύμα συντετριμμένο, προς τον Παντοκράτορα, και Θεό των γνώσεων».
Κάθισμα - Ήχος πλ. δ'
Οι εραστές του Σωτήρα γέμισαν χαρά, και θάρρος έλαβαν, οι πρώην δειλοί, καθώς το Άγιο Πνεύμα σήμερα από ύψους, κατήλθε επί τον οίκο των Μαθητών, και άλλος άλλα μιλούσε στους λαούς. Γιατί γλώσσες διασκορπίστηκαν, φαινόμενες σαν πυρός, και αυτούς δεν τους κατέκαψαν, αλλά μάλλον τους δρόσισαν.
Κανών α' - Ωδή δ' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Ο Προφήτης, κατανοώντας τη δική σου έλευση, Χριστέ, στους έσχατους καιρούς, αναβόησε: "Άκουσα την εξουσία σου, Κύριε, ότι ήρθες να σώσεις όλους τους χρισμένους σου"».
Αυτός που λάλησε στους Προφήτες, και κηρύχθηκε δια του Νόμου, πρώην στους ατελείς, ο αληθινός Θεός ο Παράκλητος, γνωρίζεται σήμερα στους υπηρέτες και μάρτυρες του Λόγου.
Σημάδι Θεότητας φέρνοντας, στους Αποστόλους εν πυρί, το Πνεύμα κατεμερίσθη, και εν ξέναις γλώσσαις εφανερώθηκε, ως θεία δύναμη από τον Πατέρα, ερχόμενη αυτοκίνητη.
Κανών β' - Ωδή δ' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Βασιλιάς των βασιλιάδων, μόνος εκ μόνου,
Ο Λόγος που προήλθε, από τον άναρχο Πατέρα.
Την ισοδύναμή σου Πνεύμα στους Αποστόλους,
Αληθινά έστειλες ως ευεργέτης,
Ψάλλουν: "Δόξα στο κράτος σου, Κύριε"».
Το θείο λουτρό της αναγέννησης,
Αναμιγνύοντας το Λόγο με τη σύνθετη φύση,
Βρέχεις σε μένα ρεύμα από την ακηλίδωτη
Πλευρά σου, ω Λόγε του Θεού,
Επισφραγίζοντας με τη φλόγα του Πνεύματος.
Τα πάντα κάμπτουν το γόνατο στον Παράκλητο,
Στον Γόνο του Πατρός, στον Πατέρα τον συμφυέστατο.
Γιατί σε τρία πρόσωπα γνωρίζει την ουσία,
Αληθινή, απρόσιτη, άχρονη, μία.
Έλαμψε φως η χάρη του Πνεύματος.
Τελειωθείτε όλοι στη θεαρχικότατη,
Όσοι λατρεύετε την τριφώτιστη ουσία.
Υπερφυσικά τελεί ως ευεργέτης,
Και πυρσολαμπεί ο Χριστός για σωτηρία,
Παρέχοντας όλη τη χάρη του Πνεύματος.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Ο Προφήτης, κατανοώντας τη δική σου έλευση, Χριστέ, στους έσχατους καιρούς, αναβόησε: "Άκουσα την εξουσία σου, Κύριε, ότι ήρθες να σώσεις όλους τους χρισμένους σου"».
Ήχος δ': «Βασιλιάς των βασιλιάδων, μόνος εκ μόνου, ο Λόγος που προήλθε, από τον άναρχο Πατέρα. Την ισοδύναμή σου Πνεύμα στους Αποστόλους, αληθινά έστειλες ως ευεργέτης, ψάλλουν: "Δόξα στο κράτος σου, Κύριε"».
Κανών α' - Ωδή ε' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Το δια τον φόβον σου ληφθέν, Κύριε, στο νου των Προφητών, και κυηθέν επί της γης πνεύμα σωτηρίας, αποστολικές καρδιές δημιουργεί καθαρές, και εν τοις πιστοίς ευθύς εγκαινίζεται γιατί φως και ειρήνη, είναι οι εντολές Σου.».
Η ισχύς που επήλθε σήμερα, αυτή είναι Πνεύμα αγαθό, Πνεύμα σοφίας Θεού, Πνεύμα εκπορευτό εκ Πατρός, και δια του Υιού φανερωθέν σε μας τους πιστούς, μεταδοτικό, σε όσους κατοικεί φύσει, της αγιότητος εν τη οποία θεωρείται.
Κανών β' - Ωδή ε' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Λυτρωτική κάθαρση αμαρτημάτων,
Πυρίπνοη δεχτείτε Πνεύματος δρόσο,
Ω τέκνα φωτόμορφα της Εκκλησίας,
Τώρα από τη Σιών έχει εξέλθει νόμος,
Η γλωσσοπυρόμορφη χάρη του Πνεύματος».
Όπως Αυτός ευδόκησε αυτοτελώς,
Αδέσποτο κατέρχεται το Πνεύμα από τον Πατέρα,
Σοφίζοντας με γλώσσες τους Αποστόλους,
Επισφραγίζοντας τον ζωοδότη Λόγο,
Πατρικής δυνάμεως, ομοιόμορφο, τον οποίο ο Σωτήρας είπε.
Θεράπευσε τις φρένες από την αμαρτία,
Και Αυτός ετοίμασε στους Αποστόλους,
Ο πανάρχαιος Θεός Λόγος, άχραντο δώμα.
Και τώρα κατοικεί το φως του Πνεύματος,
Το ομοούσιο και συνουσιούμενο.
Καταβασία
Ήχος δ': «Λυτρωτική κάθαρση αμαρτημάτων, Πυρίπνοη δεχτείτε Πνεύματος δρόσο, Ω τέκνα φωτόμορφα της Εκκλησίας. Τώρα από τη Σιών έχει εξέλθει νόμος, Η γλωσσοπυρόμορφη χάρη του Πνεύματος».
Κανών α' - Ωδή ς' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Ναυτιώντας στο σάλο των βιοτικών μελημάτων, παρασυρόμενος από αμαρτίες, και ριπτόμενος σε ψυχοφθόρο θηρίο, όπως ο Ιωνάς, Χριστέ, φωνάζω σε σένα: "Ανάγαγέ με από τον θανατηφόρο βυθό"».
Από το Πνεύμα σου, σε κάθε σάρκα, όπως είπες, πλουσίως εξέχεες, και επληρώθη η πάσα γνώση σου, Κύριε. Γιατί από τον Πατέρα, Υιός αΐδια γεννήθηκες, και το Πνεύμα αμερίστω προέρχεται.
Κανών β' - Ωδή ς' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Εξιλέωση σε μας, Χριστέ και σωτηρία,
Ο Δεσπότης έλαμψες από την Παρθένο,
Για να μας αρπάξεις από τη φθορά, όπως τον Προφήτη Ιωνά
Από τα σπλάχνα του θαλάσσιου θηρίου,
Όλο τον Αδάμ, ολόκληρο πεσμένο».
Επιθυμητό σε μας, ευθύ στα ενδόμυχα,
Αιώνια θα έχουμε το Πνεύμα ανακαινισμένο,
Προβαλλόμενο πατρικά, πάντοτε ενωμένο,
Καυστικό των μολυσμάτων της απεχθούς ύλης,
Και ρυπτικό των φρενών, Παντοκράτορ.
Επιθυμητή αξία στους Αποστόλους,
Στους Σιωνίτες που περιμένουν την παρουσία σου,
Το Πνεύμα γνώρισμα του πατρογεννημένου Λόγου,
Την απηνή λεσχή των εθνών,
Ταχύτερα δείχνεις, πυρπνόως εγκαθιδρύεις.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Ναυτιώντας στο σάλο των βιοτικών μελημάτων, παρασυρόμενος από αμαρτίες, και ριπτόμενος σε ψυχοφθόρο θηρίο, όπως ο Ιωνάς, Χριστέ, φωνάζω σε σένα: "Ανάγαγέ με από τον θανατηφόρο βυθό"».
Ήχος δ': «Εξιλέωση σε μας, Χριστέ και σωτηρία, ο Δεσπότης έλαμψες από την Παρθένο, για να μας αρπάξεις από τη φθορά, όπως τον Προφήτη Ιωνά από τα σπλάχνα του θαλάσσιου θηρίου, όλο τον Αδάμ, ολόκληρο πεσμένο».
Κοντάκιον - Ήχος πλ. δ'
Όταν κατέβηκε ο Ύψιστος και συνέχεε τις γλώσσες, διεμέριζε τα έθνη. Όταν διένειμε τις γλώσσες του πυρός, σε ενότητα όλους κάλεσε, και συμφώνως δοξάζουμε το πανάγιο Πνεύμα.
Ο Οίκος
Γρήγορη και σταθερή παρηγοριά δώσε στους δούλους σου, Ιησού, όταν απελπίζονται τα πνεύματά μας. Μη χωρίζεσαι από τις ψυχές μας σε θλίψεις, μη μακρύνεσαι από τις φρένες μας σε περιστάσεις, αλλά πάντα πρόφθασέ μας. Πλησίασέ μας, πλησίασε ο πανταχού παρών, όπως πάντα συνυπήρχες με τους Αποστόλους σου, έτσι και σ' αυτούς που σε ποθούν ένωσε τον εαυτό σου, οικτίρμων, για να σε υμνούμε ενωμένοι, και να δοξολογούμε το πανάγιο Πνεύμα σου.
ΣΥΝΑΞΑΡΙΟΝ
Την αυτή ημέρα, Κυριακή ογδόη από του Πάσχα, την αγία Πεντηκοστή εορτάζουμε.
Στίχοι:
Με βίαιη πνοή, με γλώσσες πυρός διανέμει,
Ο Χριστός το θείο Πνεύμα στους Αποστόλους.
Εκχύθηκε σε μια μεγάλη ημέρα το Πνεύμα στους αλιείς.
Κανών α' - Ωδή ζ' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Οι όσιοι Παίδες που ρίχτηκαν στη φωτιά του καμινιού, μετέτρεψαν τη φωτιά σε δρόσο, δια της υμνωδίας, φωνάζοντας έτσι: "Ευλογητός είσαι, Κύριε, ο Θεός των Πατέρων ημών"».
Όταν οι Απόστολοι ρητόρευαν τα θεία μεγαλεία, η ενέργεια του Πνεύματος, νομιζόταν μέθη από τους απίστους, δι' αυτής η Τριάς γνωρίζεται, ως ένας Θεός των Πατέρων ημών.
Την αδιαίρετη φύση ορθοδόξως θεολογούμε: Θεό Πατέρα τον άναρχο, του οποίου ο Λόγος και το Πνεύμα έχουν την ίδια εξουσία. Ευλογητός είσαι, κραυγάζουμε, ο Θεός των Πατέρων ημών.
Κανών β' - Ωδή ζ' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Σύμφωνο ηχούσε το μέλος των οργάνων,
Για να λατρεύουν το χρυσόπλεκτο άψυχο είδωλο.
Η δε φωσφόρος χάρις του Παρακλήτου,
Θεολογεί να βοά: "Τριάς μόνη,
Ισοδύναμη, άναρχη, ευλογητός είσαι"».
Αγνοώντας τη φωνή που προφήτευε,
Έλεγαν οι άφρονες ότι ήταν μέθη από κρασί.
Ρήσεις ακούστηκαν ξένες από τους Αποστόλους.
Οι ευσεβείς δε, σε σένα βοούμε ενθουσιασμένοι:
«Ανακαινιστής του σύμπαντος, ευλογητός είσαι».
Η θέσπιση κατακεραύνωσε τον βλέποντα με φωνή
Τον ένθεο Ιωήλ που είπε ως Λόγος:
«Σε όσους θα εκχύσω το Πνεύμα μου, θα βοήσουν: "Φύση,
Η τρισσοφεγγόφωτος, ευλογητός είσαι"».
Τριπλή ευδοκίμησε την χάρη των ωρών,
Για να υποδηλώσει τρεις υποστάσεις,
Να λατρεύουν στην απλότητα της εξουσίας,
Αλλά σε μία τώρα ημέρα, την Κυριακή,
Υιός, Πατέρας, και Πνεύμα, ευλογητός είσαι.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Οι όσιοι Παίδες που ρίχτηκαν στη φωτιά του καμινιού, μετέτρεψαν τη φωτιά σε δρόσο, δια της υμνωδίας, φωνάζοντας έτσι: "Ευλογητός είσαι, Κύριε, ο Θεός των Πατέρων ημών"».
Ήχος δ': «Σύμφωνο ηχούσε το μέλος των οργάνων, για να λατρεύουν το χρυσόπλεκτο άψυχο είδωλο. Η δε φωσφόρος χάρις του Παρακλήτου, θεολογεί να βοά: "Τριάς μόνη, Ισοδύναμη, άναρχη, ευλογητός είσαι"».
Κανών α' - Ωδή η' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Άφλεκτος η βάτος, συνομιλώντας με πυρ στο Σινά, Θεό γνώρισε, στον δυσκοίλιωτο και δυσήχητο Μωυσή. Και ο ζήλος του Θεού, τρεις αναλώτους Παίδες στο πυρ υμνοδούς έδειξε: "Όλα τα έργα, τον Κύριο υμνείτε, και υπερυψώνετε σε όλους τους αιώνες"».
Ζωογόνος από ύψους, βίαια φερόμενη, ηχητικά του Παναγίου Πνεύματος, στους αλιείς με τη μορφή πύρινων γλωσσών, τα μεγαλεία του Θεού ρητορεύονταν. «Όλα τα έργα τον Κύριο υμνείτε, και υπερυψώνετε σε όλους τους αιώνες».
Όσοι δεν πλησίαζαν στο όρος, μη φοβούμενοι τη φωτιά, ελάτε και σταθείτε στο όρος Σιών, στην πόλη του ζώντος Θεού, συγχορεύοντας τώρα με τους πνευματοφόρους Μαθητές. «Όλα τα έργα τον Κύριο υμνείτε, και υπερυψώνετε σε όλους τους αιώνες».
Κανών β' - Ωδή η' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Λύνει τα δεσμά και δροσίζει τη φλόγα,
Ο τριφώτιμος τύπος της θεαρχίας,
Υμνούν οι Παίδες, ευλογεί δε τον μόνον,
Σωτήρα και παντουργό, ως ευεργέτη,
Όλη η δημιουργημένη κτίση».
Ο Χριστός τη μνήμη των ζωοποιών λόγων,
Που άκουσε από τον Πατέρα και είπε στους Αποστόλους,
Το Πνεύμα τα κάνει πραγματικότητα με πύρινη εμφάνιση,
Ερχόμενο. Ευλογημένο, όταν γίνεται δικό μας,
Η αλλοτριωμένη κτίση σε ψάλλει.
Σωτήριο, αυτοτελώς ερχόμενο,
Φως αυτολαμπές, και παρέχον φως,
Υπάρχον, ήρθες γεμίζοντας τους Αποστόλους,
Τίμιο σαν πνοή. Στους δούλους σου,
Το Πνεύμα που ζητήθηκε, να δώσεις.
Έψαλε το πνευματόπληστο στόμα των Προφητών,
Την ενσωμάτωσή σου, ω άρχοντα,
Και το Πνεύμα που προήλθε από τους πατρικούς κόλπους,
Άκτιστο, ομοούσιο, συνθρονικό με σένα,
Προσφέροντας σέβας στην ενανθρώπηση στους πιστούς.
Καταβασία:
Ήχος Βαρύς: «Άφλεκτος η βάτος, συνομιλώντας με πυρ στο Σινά, Θεό γνώρισε, στον τραυλο και δυσήχητο Μωυσή. Και ο ζήλος του Θεού, τρεις αναλώτους Παίδες στο πυρ υμνωδούς έδειξε: "Όλα τα έργα, τον Κύριο υμνείτε, και υπερυψώνετε σε όλους τους αιώνες"».
Ήχος δ': «Λύνει τα δεσμά και δροσίζει τη φλόγα, ο τριφώτιμος τύπος της θεαρχίας, υμνούν οι Παίδες, ευλογεί δε τον μόνον, Σωτήρα και παντουργό, ως ευεργέτη, όλη η δημιουργημένη κτίση».
Κανών α' - Ωδή θ' - Ήχος Βαρύς
Ο Ειρμός:
«Επειδή δεν κυοφόρησες με πείρα φθοράς, και δάνεισες σάρκα στον Δημιουργό Λόγο, Μητέρα άπειρανδρε, Παρθένε Θεοτόκε, δοχείο του άστεκτου, χώρο του απείρου Πλαστουργού σου, σε μεγαλύνουμε».
Όταν παλιά φλόγιζε το πύρινο άρμα, ο ζηλωτής και πυρίπνοος, χαίρων ανερχόμενος, προμήνυε τη νυν λάμπουσα επιφοίτηση, από ύψους στους Αποστόλους, υπό της οποίας καταλαμπρυνθέντες, την Τριάδα σε όλους γνώρισαν.
Ξένο ακουγόταν, χωρίς τον νόμο των φύσεων. Γιατί, ενώ η μία φωνή των Μαθητών αντηχούσε, με τη χάρη του Πνεύματος, ποικιλοτρόπως ηχούσαν, λαοί, φυλές και γλώσσες, τα θεία μεγαλεία, μυούμενοι τη γνώση της Τριάδος.
Κανών β' - Ωδή θ' - Ήχος δ'
Ο Ειρμός:
«Χαίρε Άνασσα, μητροπανάχραντο κλέος.
Κάθε εύστροφο, εύγλωττο στόμα,
Που ρητορεύει, δεν έχει τη δύναμη να σε ψάλλει αξίως.
Ζαλίζεται δε κάθε νους να συλλάβει τη γέννησή σου.
Όθεν σε συμφώνως δοξάζουμε».
Χαίρε Άνασσα, μητροπανάχραντο κλέος.
Κάθε εύστροφο, εύγλωττο στόμα,
Που ρητορεύει, δεν έχει τη δύναμη να σε ψάλλει αξίως.
Ζαλίζεται δε κάθε νους να συλλάβει τη γέννησή σου.
Όθεν σε συμφώνως δοξάζουμε.
Έμοιαζε να υμνεί την Κόρη, την πηγή ζωής.
Γιατί μόνο αυτή είχε κρύψει τον Λόγο στις δίνες,
Αυτός που θεράπευε την ασθενή φύση των θνητών.
Αυτός, τώρα καθισμένος στα δεξιά
Του Πατρός, έστειλε τη χάρη του Πνεύματος.
Όσοι έπνευσε η θεόρρυτη χάρη,
Λάμποντες, αστράπτοντες, αλλοιωμένοι,
Γνωρίζοντας μια ξένη, ωραιότατη αλλοίωση,
Ισοδύναμη την άτμητη,
Τη σοφή τριφώτιστη ουσία δοξάζουμε.
Καταβασία:
«Επειδή δεν κυοφόρησες με πείρα φθοράς, και δάνεισες σάρκα στον Δημιουργό Λόγο, Μητέρα άπειρανδρε, Παρθένε Θεοτόκε, δοχείο του άστεκτου, χώρο του απείρου Πλαστουργού σου, σε μεγαλύνουμε».
Ήχος δ': «Χαίρε Άνασσα, μητροπανάχραντο κλέος. Κάθε εύστροφο, εύγλωττο στόμα, που ρητορεύει, δεν έχει τη δύναμη να σε ψάλλει αξίως. Ζαλίζεται δε κάθε νους να συλλάβει τη γέννησή σου. Όθεν σε συμφώνως δοξάζουμε».
