ΤΟ ΠΑΠΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ

 

Ἕνα μεγάλο πλεονέκτημα τοῦ παπισμοῦ εἶναι ἡ δυνατότητά του νὰ ἀφομοιώνει τίς «ἀποκλίνουσες» καί «ἐξτρεμιστικές» τάσεις ποὺ ἀναφύονται στὸ ἐσωτερικό του -ἀπὸ τὰ ἀντικοσμικὰ ἐπαιτικὰ τάγματα μέχρι τὴν κοσμικὴ θεολογία τῆς ἀπελευθέρωσης. Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ μὲ τὰ δογματικά, ἐπειδὴ θεωρῶ οὕτως ἤ ἄλλως τὸν παπισμὸ αἵρεση, στὴν μιὰ ἤ στὴν ἄλλη μορφή του.

Σὲ σχέση ὅμως μὲ τὸν παπισμό, ἡ ἑλλαδικὴ ἐκκλησία παρουσιάζει τὸ μεγάλο μειονέκτημα νὰ ἐξοβελίζει ἀπὸ τοὺς κόλπους της τίς «ἀντιεξουσιαστικές» τάσεις ποὺ ἐμφανίζονται στὸ ἐσωτερικό της, μὲ χαρακτηριστικὴ περίπτωση τοὺς λεγόμενους «παλαιοημερολογῖτες», τῶν ὁποίων ἡ ἀπηνὴς δίωξη μὲ τὸ ρόπαλο τοῦ χωροφύλακα ἦταν ἀρκούντως ἐνδεικτικὴ γιὰ τὴν ὑποταγὴ τῆς ἐκκλησίας στὸ κράτος, ποὺ χρονολογεῖται ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ (ρωμαιοκαθολικοῦ) Ὄθωνα καὶ τὶς διώξεις τοῦ Φλαμιάτου.

Ἄν ὑπάρχει στὴν Ἑλλάδα ζήτημα μεταξὺ τῶν σχέσεων κράτους-ἐκκλησίας δὲν εἶναι ὁ λεγόμενος διαχωρισμός, ποὺ ὑποστηρίζουν οἱ χαζοάθεοι -συχνὰ χωρὶς νὰ ξέρουν τί ἀκριβῶς σημαίνει-, ἀλλὰ ἡ ἀποκρατικοποίηση τῆς ἐκκλησίας, ποὺ μὲ τὴν ἀσφυκτικὴ πατρωνεία τοῦ νεοελληνικοῦ αὐταρχικοῦ κράτους ἔχει μετατραπεῖ σὲ ΔΕΚΟ, ποὺ «κάνει ὑπακοή» στὴν βούληση τῶν πολιτικῶν της προϊσταμένων.

Ἡ ἀποπολιτικοποίηση τῆς ἐκκλησίας ἦταν μία φροῦδα ἐλπίδα τῆς νεωτερικότητας. Καὶ ὁ τελικὸς διαχωρισμός-ἐκκλησίας κράτους, ποὺ πραγματοποιήθηκε στὴν Δύση, ἦταν ἀποτέλεσμα τῆς προσπάθειας νὰ κρατηθεῖ ἡ ἐκκλησία μακρυὰ ἀπὸ τὴν πολιτική (ὁλόκληρη ἡ πολιτικὴ φιλοσοφία τοῦ Μεσαίωνα ἀφορᾶ τὸ ζήτημα τῶν σχέσεων μεταξὺ κοσμικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἐξουσίας).

Ὅμως, στὴν περίπτωση τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους τὸ ζήτημα ἦταν νὰ τεθεῖ ἐξαρχῆς ἡ ἐκκλησία ὑπὸ τὴν κηδεμονία καὶ τὴν χειραγώγηση τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας, ποὺ διατηρεῖ ἀπὸ τότε σταθερὰ τὰ χαρακτηριστικὰ ἑνὸς ἀπολυταρχικοῦ κράτους. Ἔτσι, οἱ κατὰ καιροὺς ἀποκλίνουσες ἐκδηλώσεις ἀπὸ τὴν καθεστωτικὴ ἀνώτατη ἱεραρχία περιθωριοποιοῦνται καὶ ἐνίοτε νὰ στιγματίζονται, ἀντὶ νὰ ἀφομοιώνονται καὶ νὰ ἐμπεδώνονται.

Ἔτσι μένεις μὲ τοὺς Ἰερώνυμους καὶ τὰ Κολυμπάρια, ἀλλὰ καὶ τοὺς ταπεινοὺς κληρικοὺς ποὺ προσπαθοῦν νὰ κάνουν ὅ,τι μποροῦν γιὰ νὰ φροντίσουν τὸ ποίμνιο τῆς ἐνορίας τους καὶ νὰ σώσουν τὴν τιμὴ τῆς ἐκκλησίας, προσπαθώντας νὰ ἑλιχθοῦν ἀνάμεσα στὸν κρατικὸ δεσποτισμό (ποὺ φθάνει στὸ σημεῖο νὰ ἀπαγορεύει ἀκόμα καὶ τὸ δικαίωμα στὴν λατρεία) καὶ τό βαθειά «ταξικό» καθεστὼς ποὺ χαρακτηρίζει τὸν ἐκκλησιαστικὸ μηχανισμό.

 

 Τὸ Ἔνζυμο