Οι Ρωμιοί της Συρίας και η Ελληνορθόδοξη Μονή της Παναγίας της Σεντνάγια

-

The Rum of Syria and the Greek Orthodox Monastery of Saidnaya

Για τους περισσότερους από μας τους Έλληνες, η λέξη Ρωμιοί έχει συνδεθεί με όλους τους ελληνόφωνους Ορθόδοξους Χριστιανούς που ζούσαν κατά το διάστημα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ονομαζόταν Ρωμανία και οι κάτοικοι της Ρωμιοί.

Το ίδιο όνομα είχαμε όταν ήμασταν κάτω από την οθωμανική κυριαρχία, δεδομένου ότι μας αποκαλούσαν και μας χαρακτήριζαν οι Μουσουλμάνοι Οθωμανοί κατακτητές μας ως "Ρωμιούς".

Η λέξη Ρωμιοί για τον Ελληνικό λαό έχει γίνει συνώνυμη με τη λέξη Έλληνες. Όμως, όταν οι Οθωμανοί εφάρμοσαν το όνομα "Ρωμιοί", γι' αυτούς όπως και για τους Βυζαντινούς, η λέξη δεν είχε εθνική έννοια, αλλά θρησκευτική, και γι' αυτό το λόγο περιλαμβάνονταν ως Ρωμιοί και όλοι οι λαοί που ανήκαν στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, ανεξάρτητα από την εθνική τους προέλευση, ή τη μητρική τους γλώσσα.

Έτσι, όλα τα άτομα που βρίσκονταν κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ανήκαν στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ονομάζονταν Ρωμιοί, και όχι μόνο οι Έλληνες όπως οι περισσότεροι από εμάς ψευδώς πιστεύομε. Γι' αυτό το λόγο, όλα τα άτομα που μιλούν αραβικά και που ανήκουν στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία είναι επίσης Ρωμιοί και αυτοαποκαλούνται ως Ρωμιοί μέχρι και σήμερα.

Η Συρία, πριν από τις επιδρομές των Αράβων και την εξάπλωση του Ισλάμ, ήταν μια Βυζαντινή επαρχία με ένα ελληνοποιημένο ή Ελληνικό και ελληνόφωνο πληθυσμό, που ανήκε στην Ελληνική Βυζαντινή Εκκλησία. Η Δαμασκός ήταν μία από τις σημαντικότερες Ελληνικές Βυζαντινές πόλεις της περιφέρειας και ήταν μια πόλη υψηλού κοσμικού και θρησκευτικού βίου, Ελληνικής παιδείας, και Ελληνικού πολιτισμού. Ο Βυζαντινός Χριστιανισμός άνθισε στη Συρία, και επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί από τους Αγίους που ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι παιδιά αυτής της χώρας.

Με τον ερχομό των Αράβων και την εξάπλωση του Ισλάμ, η Συρία όπως και άλλες χώρες της περιοχής, κατακτήθηκε και αποκόπηκε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο τοπικός πληθυσμός είτε με τη βία, είτε τη θέλησή του, ασπάστηκε το Ισλάμ και έγινε αραβόφωνος.

Αν και σχεδόν όλος ο πληθυσμός της Συρίας υιοθέτησε σταδιακά την αραβική γλώσσα, δεν έγιναν όμως όλοι Μουσουλμάνοι. Αρκετοί παρέμειναν Χριστιανοί και μέλη της Βυζαντινής Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτοί οι αραβόφωνοι Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί, ονομάζονταν ως Ρουμ (Ρωμιοί) από τους Μουσουλμάνους Άραβες, χρησιμοποιώντας τον ίδιο όρο που χρησιμοποιούσαν και για τους ελληνόφωνους Βυζαντινούς Έλληνες. Όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν τη Συρία, κράτησαν τον εν λόγω όρο, και αποκαλούσαν όλους τους Ελληνορθόδοξους Χριστιανούς ως Ρωμιούς ανεξάρτητα από την εθνικότητα τους.

Σήμερα στη Συρία, υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο αραβόφωνοι Ελληνορθόδοξοι Χριστιανοί, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι γνωστοί ως Ρουμ (Ρωμιοί) και αυτοχαρακτηρίζονται και οι ίδιοι έτσι.

Οι Ελληνορθόδοξοι Ρωμιοί στη Συρία διατηρούν ζωντανό το Βυζαντινό Ελληνικό παρελθόν της χώρας, καθώς και την Ορθόδοξη πίστη ανάμεσα σε Μουσουλμάνους. Οι Ελληνορθόδοξες εκκλησίες και Μοναστήρια είναι κατάσπαρτα σε όλη τη χώρα, και η παρουσία τους στη Δαμασκό είναι πολύ εμφανές.

Αν και οι αραβόφωνοι Ελληνορθόδοξοι Ρωμιοί της Συρίας κρατούν ζωντανό τον Ελληνικό πολιτισμό, ακόμη και την ελληνική γλώσσα κατά τις ακολουθίες τους στην εκκλησία, εμείς οι Έλληνες ως επί το πλείστον αγνοούμε την ύπαρξη τους, και δεν γνωρίζουμε ότι η Ελληνική Ορθοδοξία όχι μόνο υπάρχει αλλά και ότι είναι πολύ ζωντανή στη χώρα.

Όπως και παντού αλλού, οι θεματοφύλακες του ελληνικού πολιτισμού είναι τα Ελληνορθόδοξα Μοναστήρια που βρίσκονται εκεί. Ένα τέτοιο μοναστήρι (γυναικείο) είναι αυτό της Παναγίας της Σεντνάγια, που είναι αφιερωμένο στα γενέθλια της Θεοτόκου- της μητέρα του Θεού. Η ιστορία του είναι η ακόλουθη:

Η ιστορία της εκκλησίας και της Μονής της Παναγίας της Σεντνάγια στη Συρία που χτίστηκε πάνω σε ένα ψηλό βουνό με το ίδιο όνομα, χρονολογείται στο 547 μ.Χ. Λέγεται ότι ο Ιουστινιανός Ι, Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ενώ διέσχιζε από τη Συρία με τις δυνάμεις του είτε για το δρόμο του προς τους Αγίους Τόπους είτε για μια εκστρατεία κατά των Περσών, έφθασε σε αυτή την έρημο, όπου στρατοπέδευσε ο στρατός του και σύντομα υπέστησαν από δίψα αφού υπήρχε έλλειψη νερού.

Ενώ απελπίστηκαν, ο αυτοκράτορας είδε μία όμορφη γαζέλα σε μακρινή απόσταση. Την ακολούθησε με σθένος , κυνηγώντας το ζώο μέχρι που αυτό κουράστηκε και σταμάτησε σε ένα βραχώδες ύψωμα και πλησίασε μία πηγή γλυκού νερού, αλλά χωρίς να δώσει στον αυτοκράτορα την ευκαιρία να την σκοτώσει.

Ξαφνικά, μετατράπηκε σε εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, που έλαμπε με ένα λαμπρό φως. Ένα λευκό χέρι τεντώθηκε προς το μέρος του και μια φωνή είπε: "Οχι, μην με σκοτώσεις, Ιουστινιανέ, αλλά κτίσε μια εκκλησία στο όνομα μου, εδώ σε αυτό το λόφο."Μετά από αυτά τα λόγια, το παράξενο ουράνιο φως και η υπερφυσική εικόνα εξαφανίστηκαν.

Επιστρέφοντας, ο Ιουστινιανός διηγήθηκε αυτό που είχε δει στους υφιστάμενους του και τους διέταξε αμέσως να εκπονήσουν ένα σχέδιο για την υπό ανέγερση εκκλησία. Αφού πέρασε αρκετός καιρός και οι αρχιτέκτονες δεν ήταν σε θέση να επιλύσουν τα προβλήματα του σχεδίου, η Παναγιά - η γαζέλα - επανεμφανίστηκε στον Ιουστινιανό σε ένα όνειρο και του φανέρωσε έναν υπέροχο σχέδιο για ένα Μοναστήρι, του οποίου θα ήταν η προστάτιδα. Λέγεται ότι η βασική δομή του Μοναστηριού ακολουθεί αυτό το σχέδιο μέχρι σήμερα.

Στα τέλη του 8 ου αιώνα, κάποια σεβάσμια με το όνομα Μαρίνα ήταν ηγουμένη του Μοναστηριού, και εκτιμάτο ευρέως για την ευσέβεια που έχει στο Θεό και στους ανθρώπους και για τον άγιο βίο της. Συνέβη ότι ένας μοναχός ερημίτης, ένας Έλληνας προσκυνητής από την Αίγυπτο με όνομα Θεόδωρος, σταμάτησε στο Μοναστήρι στο δρόμο του για στους Αγίους Τόπους.

Όταν ήταν να φύγει, η ηγουμένη Μαρίνα του ζήτησε να αγοράσει από την Ιερουσαλήμ μια πολύτιμη και ωραία εικόνα της Παναγίας. Ενώ ήταν στην Ιερουσαλήμ, ξέχασε εντελώς την αποστολή που του έχει ανατεθεί και ξεκίνησε για το ταξίδι επιστροφής.

Ωστόσο, καθώς πήγαινε και δεν είχε προχωρήσει πολύ μακριά από την πόλη, τον σταμάτησε μια άγνωστη φωνή: "Μήπως έχεις ξεχάσει κάτι στην Ιερουσαλήμ; Τι έκανες σε σχέση με την αποστολή που σου έθεσε η ηγουμένη Μαρίνα;

"Ο Μοναχός Θεόδωρος επέστρεψε αμέσως στην Ιερουσαλήμ και βρήκε μια εικόνα της Θεοτόκου. Κατά το ταξίδι της επιστροφής προς το Μοναστήρι, έμεινε έκπληκτος από τα θαύματα που πραγματοποίησε η εικόνα. Αυτός και όλο του το καραβάνι περικυκλώθηκαν από ληστές και στη συνέχεια έτυχαν επίθεσης από άγρια θηρία.

Μέσα σε αυτούς τους κινδύνους, ο ερημίτης ζητούσε πάντα την βοήθεια της Παναγίας, κρατώντας την εικόνα της, και ο ίδιος και όλο το καραβάνι του σώθηκαν από κάθε κίνδυνο. Όταν ο Θεόδωρος επέστρεψε στο Μοναστήρι, αυτά τα γεγονότα τον έβαλαν σε πειρασμό να κρατήσει την πολύτιμη εικόνα για τον εαυτό του, και αποφάσισε να παρακάμψει τη Σεντνάγια και να πλεύσει πίσω στην Αίγυπτο.

Ωστόσο, το πλοίο δεν ήταν σε θέση να βάλει πλώρη, γιατί προέκυψε μια σφοδρή καταιγίδα και φαινόταν αναπόφευκτο ότι το πλοίο θα βούλιαζε. Η συνείδηση του τον κέντρισε, και γρήγορα εγκατέλειψε το πλοίο και επέστρεψε πίσω στη Σεντνάγια.

Αφού πέρασε τέσσερις μέρες στο Μοναστήρι, τον συνέπαιρνε πάλι μία ακατανίκητη επιθυμία να κάνει την εικόνα της Θεοτόκου δική του. Ζήτησε συγγνώμη από την ηγουμένη, και προσποιείται ότι δεν μπόρεσε να αγοράσει τη απαιτούμενη εικόνα, και στη συνέχεια, αποφάσισε να εγκαταλείψει κρυφά το Μοναστήρι.

Το επόμενο πρωί, καθώς ήταν έτοιμος να ξεκινήσει το ταξίδι της επιστροφής στη χώρα του και πλησίασε την πύλη του Μοναστηριού, έμεινε έκπληκτος όταν βρήκε μια αόρατη δύναμη να εμποδίζει τον δρόμο του, και ήταν σαν ένα πέτρινο τοίχος, να είχε σταθεί μπροστά στην πύλη.

Μετά από πολλές μάταιες απόπειρες, αναγκάστηκε να δώσει την εικόνα στην ηγουμένη, εξομολογώντας την πρόθεση του. Η ηγουμένη, με δάκρυα ευγνωμοσύνης δόξασε το Θεό και την Παρθένα Μητέρα Του. Από εκείνη την ημέρα, η Αγία εικόνα παρέμεινε στο Μοναστήρι και τυγχάνει μεγάλου σεβασμού.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία που συνέβη όταν ο Σαλαντίν πολεμούσε τους Σταυροφόρους το δωδέκατο αιώνα μ.Χ. Τα πεινασμένα του στρατεύματα εισέβαλαν στο Μοναστήρι της Σεντνάγια και πήραν στην κατοχή τους όλα τα αποθέματα τροφίμων και εφόδια που βρέθηκαν εκεί. Ωστόσο, κατά την φόρτωση των εφοδίων πάνω στη πλάτη των αλόγων και καμήλων, τα άλογα και οι καμήλες αρνήθηκαν να κινηθούν ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά προσπάθησε ο Σαλαντίν. Τελικά, αναγκάστηκε να ξεφορτώσει όλα τα αποθέματα τροφίμων και να τα επιστρέψει στους νόμιμους κατόχους προτού να μπορέσει να προχωρήσει.

Σήμερα η Μονή της Παναγίας της Σεντνάγια στη Συρία είναι το δεύτερο πιο σημαντικό Χριστιανικό προσκύνημα στη Μέση Ανατολή μετά την Ιερουσαλήμ, από την άποψη του αριθμού των επισκεπτών. Η αύξηση της σημασίας και της δημοτικότητας του Μοναστηριού οφείλεται στα πλήθος και απεριόριστα θαύματα που συμβαίνουν με τη μεσολάβηση της Θεοτόκου.

Η Μονή της Σεντνάγια περιέχει μια εικόνα της Παναγίας με το βρέφος της τον Ιησού ζωγραφισμένη από τον Απόστολο Λουκά τον Ευαγγελιστή τον 1 ο αιώνα μ.Χ. Η εικόνα αυτή ονομάζεται "Σιαγκούρα" που σημαίνει "Η ξακουστή".

Η εικόνα αυτή φυλάσσεται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο στο πάνω μέρος του Μοναστηριού και πρέπει κάποιος να βγάλει τα παπούτσια του για να εισέλθει. Πολλές γυναίκες, τόσο Χριστιανές όσο και Μουσουλμάνες διανυκτερεύουν σε αυτό το δωμάτιο και όλη νύχτα προσεύχονται στην Παναγία να τους στείλει ένα παιδί.

For most of us Greeks, the word Romioi (Rum) has come to be associated with all the Greek speaking Orthodox Christian people who lived during the time of the Byzantine Empire which was called Romania and its citizens Romioi. This same name was kept under Ottoman rule since we were called and identified as "Rum" by our Muslim Ottoman Rulers. The word "Romioi" for Greek speaking people has come to be Synonymous with being Greek. However, when the Ottomans applied the name "Rum", it did not have an ethnic meaning but a religious meaning and therefore it included all the peoples who belonged to the Greek Orthodox Church, irrespective of their ethnic background or native language. For this reason, all the people who were under the Ottoman Empire and belonged to the Greek Orthodox Church were called Rum and not just the Greeks as most of us falsely believe. Therefore all the Arabic speaking people who belong to the Greek Orthodox Church are also Rum and call themselves Rum to this day.

Syria, before the coming of the Arabs and the spread of Islam, was a Byzantine province with a mainly Hellenized or Hellenic Greek speaking population who belonged to the Byzantine Greek Church. Damascus was one of the most important Greek Byzantine cities in the region and was a city of High secular and religious learning, culture, and civilization. Byzantine Greek Christianity flourished in Syria and it is therefore not a surprise that many of the Saints that belong to the Orthodox Church are children of this country.

With the coming of the Arabs and the spread of Islam, Syria like other countries in the region, was conquered and separated from the Byzantine Empire. The local population either forcibly or willingly adopted Islam and became Arabic speaking. Even thought gradually almost all the people of Syria adopted Arabic as their language, not all became Muslims. Many of them remained Byzantine Greek Orthodox Christians.These Arabic speaking Greek Orthodox Christians were called Rum by the Muslim Arabs using the same term they used for the Greek speaking Byzantine Greeks. When the Ottoman Turks conquered Syria, they adopted this term and they called all Greek Orthodox Christians Rum irrespective of their ethnicity.

Today in Syria, there are over one million Arabic speaking Orthodox Christians who are still known as Rum and call themselves as such. The Greek Orthodox Rum in Syria keep alive the Byzantine Greek past of the country as well as the Orthodox faith among the Muslims.Their Greek Orthodox churches and Monasteries are spread all over the country, and their presence in Damascus is very profound. While the Arabic speaking Greek Orthodox Rum in Syria are keeping alive Greek culture and civilization and even the Greek language in their church services, we Greeks are mostly unaware of their existence, nor do we know that Greek Orthodoxy not only exists but is very much alive in the country. As everywhere else, the guardians of Greek civilization are the Greek Orthodox Monasteries found there. One such monastery( women's) is that of Panagia of Saidnaya, which is dedicated to the Birthday of the Virgin Mary, the mother of God-the Theotokos. Here is it's story.

The story of the church and the Monastery which were built in Saidnaya on top of a high mountain in Syria date back to 547 A.D.It is said that Justinian I, Emperor of Byzantium, while crossing Syria with his troops either on his way to the Holy Land or on a campaign against the Persians, came to this desert, where his army encamped and soon suffered thirst for lack of water. When they despaired, the emperor saw a beautiful gazelle off in the distance. He vigorously gave chase, hunting the animal until it tired and stopped on a rocky knoll and approached a spring of fresh water, but without giving the emperor the opportunity to shoot it. Suddenly, it transformed into an icon of the Most-holy Theotokos, which shone with a brilliant light. A white hand stretched forth from it and a voice said, "No, thou shalt not kill me, Justinian, but thou shalt build a church for me here on this hill." Then the strange heavenly light and majestic figure disappeared. Upon his return, Justinian related what he had seen to his subordinates and ordered them immediately to draw up a plan for the contemplated church. After some time had passed and the architects were unable to resolve the problems of the plan, the Holy Virgin — the gazelle — reappeared to Justinian in a dream and confided a magnificent plan to him for a convent, of which she would be the protectress. It is said that the basic structure of the convent follows this plan to this day.

In the late 8th century, a certain venerable Marina was abbess of the convent, and she was widely revered for her piety and sanctity of life. It happened that a hermit monk, a Greek pilgrim from Egypt named Theodore, stopped at the convent on his way to the Holy Land. When he was leaving, Abbess Marina asked him to buy in Jerusalem a precious and fine icon of the Holy Virgin. While at Jerusalem, he utterly forgot the task entrusted to him and started on his return journey. However, when he had not gone far from the city, he was stopped short by an unfamiliar voice: "Have you not forgotten something in Jerusalem? What have you done in regard to the commission from Abbess Marina?" Monk Theodore returned at once to Jerusalem and found an icon of the Theotokos. During the journey back to the convent, he was astounded by the miracles accomplished through the icon. He and his whole caravan were ambushed by bandits, and then attacked by wild beasts. Amidst these dangers, the hermit always invoked the aid of the Holy Virgin while holding her icon, and he and all the caravan were saved from every peril.

When Theodore returned to the convent, these events tempted him to keep the valuable icon for himself, and he decided to bypass Saidnaya and sail back to Egypt. However, he was unable to set sail, for such a fierce storm arose, it seemed the ship would inevitably sink. His conscience was pricked, and he quickly left the ship and returned by way of Saidnaya. After spending four days in the convent, he was again possessed by an irresistible desire to make the icon of the Mother of God his own. He apologized to the abbess, pretending that he had been unable to buy the required icon, and then he decided to leave the convent secretly. The next morning, as he was about to set out on the journey back to his own country and approached the convent gate, he was amazed to find that an invisible power barred his way, and it was as though a stone wall stood where the gate should have been. After many futile attempts, he was forced to hand the icon over to the abbess, confessing his intention. With tears of gratitude she glorified the Lord and His All-pure Mother. Since that day, the holy Icon has remained in the convent and has been the object of great veneration.

An interesting story happened when Saladin was fighting the Crusaders in the twelfth century A.D. His hungry troops invaded the monastery of Saydnaya and took possession of all food supplies and provisions found there. However, upon loading the provisions on horses' and camels' backs, the horses and camels refused to move no matter how hard Saladin tried. Eventually, he had to unload all food supplies and return them to their rightful owners before he could move on.

Today the Monastery of Saidnaya in Syria is the second most important Christian pilgrimage in the Middle East after Jerusalem, in terms of the number of visitors. The increase in its importance and popularity is due to the numerous and unlimited miracles which occur upon the intercession of theTheotokos. Saydnaya contains an icon of The Virgin Mary and the child Jesus painted by St. Luke the Evangelist in the 1st century A.D. The Icon's name is "Shaghoura" which means "The Famous One". This icon is kept in an upstairs dark room and one must take of his/her shoes in order to enter it. Many women, both Christian and Muslem stay in this room over night praying to the Theotokos to send them a child.

noctoc-noctoc