Ατενίζοντας την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως από μία διαφορετική οπτική γωνία

 

Γράφει ο Ηγούμενος της Μονής Μαχαιρά και Επίσκοπος Λήδρας Επιφάνιος

 

Η Αγία Σοφία, από αρχιτεκτονικής πλευράς, είναι το τελειότερο ανθρώπινο κατασκεύασμα, συνδυάζοντας για πρώτη φορά στην ανθρώπινη παγκοσμιότητα την σφαίρα και το τετράγωνο. Παράλληλα, η λαϊκή παράδοση επένδυσε το τέλειο αυτό κατασκεύασμα με θείο μυστήριο· το αντίδωρο του Βασιλέα Αυτοκράτορα λαμβάνεται από μέλισσα και μεταφέρεται σε κυψέλη όπου τοποθετείται στον εν τη κυψέλη αχειροποίητο ναό, ο οποίος αποτελεί την αρχιτεκτονική έμπνευση της κατασκευής του ναού της Αγίας Σοφίας εν Κωνσταντινουπόλει. Υπάρχει θείος και ανθρώπινος συγκερασμός· θείος, δια του μυστηρίου της λαϊκής παράδοσης, και ανθρώπινος, δια του κατασκευάσματος της ανθρωπίνης χειρός.

Όμως, αυτός ο διφυής συγκερασμός δεν περιορίζεται μόνο στην πιο πάνω αναφορά, αλλά επεκτείνεται και σε άλλα επίπεδα. Η σφαίρα συμβολίζει το θείον και την θεία τελειότητα, και το τετράγωνο το ανθρώπινο, την ανθρώπινη τελειότητα. Το θείον ουσιαστικά αείποτε υπήρχε και θα υπάρχει, το ανθρώπινον κατά χάριν αείποτε υπήρχε στον Θείον Νουν, εισήλθε εν χρόνω στο είναι και υπάρχει και θα υπάρχει αιωνίως σε κοινωνία προσώπων με τον Τριαδικό Θεό. Η σύγκραση της σφαίρας, δηλαδή της Θείας Τελειότητας, με το τετράγωνο, δηλαδή της ανθρώπινης τελειότητας, εκπληρώνεται στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Ο Λόγος σαρξ εγένετο· ο Θεός ενσαρκώνεται εκπληρώνοντας την προαιώνιον θεία βουλή. Τούτο εκφαίνεται στην αρχιτεκτονική με τον μεγαλειώδη ναόν της Αγίας του Θεού Σοφίας, όχι της Αγίας Σοφίας που είχε θυγατέρες και εορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου, αλλά της Σοφίας του Θεού Πατρός, του Υιού και Λόγου του Θεού, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του Θεανθρώπου, γι᾽ αυτό και γιόρταζε πανηγυρικά την Δεσποτική Εορτή της Μεσοπεντηκοστής.