… Γνωρίζετε ότι στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών υπάρχουν δεκάδες
θεολόγοι, διδάκτορες της θεολογίας, και όλοι σκέφτονται διαφορετικά,
όλοι μιλούν διαφορετικά. Ο Μπερντιάγιεφ έλεγε ότι η ζωή είναι πολύ
ενδιαφέρουσα από τον πλούτο του περιεχομένου της όταν συναντούμε ένα
άλλο πρόσωπο, ανακαλύπτουμε άλλες απόψεις, άλλες προσεγγίσεις, άλλες
ιδέες, άλλες πορείες, και αυτή η διαφορά των προσεγγίσεων, των ιδεών,
των θεωριών συνιστά τον πλούτο της ζωής μας. Στην Αγία Τριάδα όμως δεν
ισχύει αυτό. Για τα Τρία Πρόσωπα δεν υπάρχει παρά μόνο μία θέληση, μία
βασιλεία, μία δόξα. Στη Μονή επίσης, δεν ευχόμαστε ο καθένας να έχει
δικές του προσωπικές σκέψεις. Αυτό δεν είναι απόδειξη πλούτου. Ο πλούτος
συνίσταται στην αληθινή γνώση του Θεού Δημιουργού μας. Αν Τον
γνωρίζουμε με την ίδια τη ζωή μας και μέσα στη σάρκα μας, τότε μετά τον
θάνατο θα είμαστε ακόμη πιο πολύ ενωμένοι μαζί Του. Ο άγιος Αρσένιος ο
Μέγας υπέφερε πάνω στη γη, διότι ο καθένας είχε τη δική του θέληση, τις
δικές του ιδέες. Έλεγε ότι στον Ουρανό το πλήθος των σεσωσμένων έχουν
την ιδία σκέψη, την ιδία στάση. (τόμος Α σελ.96-97)
****
…Γιατί
η Εκκλησία διαχωρίστηκε σε τόσο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ομολογιών;
Στη Γενεύη, στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, συμμετέχουν περίπου 200
ομολογίες. Στο οικουμενικό αυτό κίνημα υπάρχει μια εσφαλμένη αντίληψη,
σύμφωνα με την οποία κάθε ομολογία φέρει ένα μέρος της αλήθειας, αλλά
καμιά δεν έχει την αληθινή γνώση του Απολύτου. Όσοι μιλούν με τον τρόπο
αυτό μπορεί να φαίνεται πώς έχουν δίκαιο. Αλλά το λάθος τους είναι ότι,
βλέποντας τους αντιπροσώπους των διαφόρων ομολογιών, παρατηρούν την
παρουσία του σκότους της πτώσεως σε όλους τους αντιπροσώπους της
Εκκλησίας, και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι κανένας δεν γνωρίζει την
αλήθεια, αλλά ότι ο καθένας κατέχει ένα κομμάτι.
Πρέπει να έχουμε
κατά νου ότι υπάρχει μια οδός που είναι αληθινά η πλησιέστερη προς την
οδό του Ίδιου Του Θεού. Όταν είστε στην εκκλησία, ακούτε: «Καταξίωσαν,
Κύριε, εν τη εσπέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάς...». Προσπαθήστε
να δίνετε προσοχή στα λόγια αυτά. (τόμος Β σελ. 144)
****
…
Συνεπώς, το ερώτημα για τη δυνατότητα της ενώσεως των Εκκλησιών το
απέφυγα, λέγοντας μόνο: «Καταλαβαίνω ότι είναι βαρύ για όλους μας».
Γιατί
για μας τους Ορθοδόξους είναι αδύνατον να απορρίψουμε τη θεωρία μας για
την εν Χριστώ ζωή μας και την αντίληψή μας για την αποκάλυψη Του; Διότι
όλοι δεν έχουμε την ιδία γνώση, στον ίδιο βαθμό. Στη Δύση δεν δόθηκε να
συλλάβει το πλήρωμα της αποκαλύψεως σχετικά με την αρχή του
προσώπου-υποστάσεως στο θείο Είναι και στο ανθρώπινο είναι, όπως το
έχουμε εμείς στην Ορθοδοξία.
Οι άλλοι συνήθισαν να δέχονται τον
Χριστό και την αποκάλυψη στο μέτρο που τους δόθηκε. Αγαπούν εκείνο που
γνώρισαν. Και η τραγικότητα βρίσκεται στη διαφορά του βαθμού κατανοήσεως
της αποκαλύψεως που δόθηκε εν Χριστώ και με το Άγιο Πνεύμα, που
επεδήμησε στην Εκκλησία. Η αγγλικανική εκκλησία προτείνει τον δικό της
τύπο ενότητος, όπως δηλαδή παρουσιάζεται η ενότητα της αγγλικανικής
εκκλησίας σε όλο τον κόσμο. Μερικοί την ονόμασαν εκκλησία-γέφυρα για την
ενότητα. Οι ρωμαιοκαθολικοί σκέφτονται την ενότητα μόνο ως υποταγή όλων
στον επίσκοπο της Ρώμης. Στο μέτρο που το θέμα αυτό συνδέεται με το
προσωπικό βίωμα του κάθε ανθρώπου, λογικά δεν μπορούμε να αποδείξουμε
τίποτε. Αυτό είναι θέμα μόνο πίστεως. Και όπως λέει ο απόστολος Παύλος,
«δια πίστεως περιπατούμεν, ου δια είδους».
Πατήρ Ν.: Νόμιζα ότι δεν
ήταν τόσο σπουδαίες οι ερωτήσεις του, όσο η μεθοδολογία της απαντήσεώς
σας. Δεν είναι δυνατόν να προσπαθούμε να απαντήσουμε σε όλες τις
ερωτήσεις, αλλά πρέπει να μεταφερθούμε σε άλλο επίπεδο. Για να πάρουμε
απάντηση, χρειάζεται να καταφύγουμε στο επίπεδο της προσευχής και της
αποκτήσεως του Αγίου Πνεύματος. Τότε όλα γίνονται σαφή. Και εσείς τότε
δείξατε την εικόνα του Γέροντα, στο σημείο όπου είναι γραμμένο: «Δέομαί
Σου, ελεήμον Κύριε, όπως πάντες οι λαοί γνωρίσωσί Σε εν Πνεύματι Αγίω».
Απάντηση:
Όπως παρατήρησε ο πατήρ Ν., είναι καλό για όλους μας να σταματούμε
νοερά στο ότι πολλά δεν μπορούμε να τα εννοήσουμε. Επιπλέον, για ποιό
λόγο οι Θεολογικές Σχολές όλων των επιπέδων δεν μπορούν να ικανοποιήσουν
την ανθρωπότητα; Διότι η βασική τους επιδίωξη κατευθύνεται στο να
περιορίσει την αποκάλυψη σε αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, δηλαδή
της λογικής. Εδώ όμως δεν πρόκειται για θέμα λογικής αλλά πίστεως. Με
την πίστη ζούμε και με την πίστη σωζόμαστε. Διότι δεν μπορούμε να
δώσουμε σε όλα απλή λογική εξήγηση. (τόμος Β σελ. 285-286)
****
…Ζώντας
στον κόσμο αυτό, όπου παραμελείται η οδός της προσευχής και της ζωής
σύμφωνα με τις εντολές, όπου θέλουν να αντικαταστήσουν τη λατρεία του
Θεού και την εν Αυτώ ζωή με διαλόγους γι’ Αυτόν, υποβαλλόμαστε διαρκώς
στην επίδραση των διαθέσεων αυτών των ανθρώπων και κινδυνεύουμε να
χάσουμε την αληθινή οδό προς τη Θεογνωσία και προς τη σωτηρία, πράγμα
που αποτελεί τον μοναδικό σκοπό της μοναχικής ζωής. Ο άνθρωπος δεν
σώζεται με το πλήθος των επιστημονικών πληροφοριών. Με τις πληροφορίες
αυτές δεν μας δίδεται η κατάσταση να «ορώμεν τον Θεόν, καθώς εστί» .
Γιατί, για τους περισσότερους πολυμαθείς ο λόγος αυτός είναι αφόρητος.
Ωστόσο, άλλο είναι εκείνο που βλέπουμε στα Ευαγγέλια: «Μακάριοι οι
καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Είναι εντελώς δίκαιο για
μας να συλλογισθούμε τους λόγους του Χριστού: «Πώς βλέπουν τον Θεό “οι
καθαροί τη καρδία”; Πώς είναι Αυτός; Ή πώς Αυτός δεν είναι;». Ο
πολυμαθής νους τείνει βεβαίως προς τη σκέψη, «πως Αυτός δεν είναι». Ο
Χριστός όμως σκέφτεται διαφορετικά και εμείς προσπαθούμε να Τον
ακολουθήσουμε.
Τί θέλω να πω; Οφείλουμε να επικεντρώσουμε την προσοχή
μας μόνο στον αγώνα να μην αμαρτήσουμε ούτε προς τον Θεό ούτε προς τον
άνθρωπο ούτε προς τα πράγματα. Και από τη ζωή αυτή, την απλή αλλά
συγκεντρωμένη στην εντολή αυτή, γεννιέται η κατάσταση του ανθρώπου κατά
την οποία αυτός «συνδέεται» ήδη υπαρξιακά με τον Θεό. (τόμος Β σελ.
291-292)
****
…Συνεπώς,
όταν σας αφήσω, παρακαλώ να προφυλάσσεσθε από την παρεκτροπή αυτή των
ακαδημαϊκών διπλωμάτων. Κάποτε συνάντησα εδώ, στον δρόμο της Μονής μας,
κάποιον άνθρωπο που μου είπε ότι πήρε τον τίτλο του διδάκτορος της
θεολογίας. Και εγώ του απάντησα: «Ε, λοιπόν; Στον εσκοτισμένο μας κόσμο
αυτό εκτιμάται περισσότερο, παρά η αγιότητα!».
Που όμως μας οδήγησαν
αυτές οι σχολές; Μας οδήγησαν στο να κατασκευάσουμε κάποια τυποποιημένα
όντα, που μιλούν για πράγματα τα οποία ποτέ δεν βίωσαν. Από που λοιπόν
το σκοτάδι αυτό στην Εκκλησία μας; Από που αυτά τα σχίσματα;
Σας έχω
μιλήσει ήδη πολλές φορές, αλλά το Πνεύμα με ωθεί να το επαναλάβω. Πριν
ακόμη φύγω από σας -και το τέλος της ζωής μου είναι βέβαια εγγύς- θα
ήθελα να γλιτώσετε από την πλάνη, από την οποία πάσχει ο σύγχρονος
κόσμος στο επίπεδο της θεολογίας, ώστε κανένας να μη δημιουργεί
λανθασμένες θεωρίες για τον Θεό, που να διαιρούν τον χριστιανικό κόσμο.
Αναλογισθείτε ότι στο Κέντρο της Γενεύης, στο Παγκόσμιο Συμβούλιο
Εκκλησιών, υπάρχουν περισσότεροι από διακόσιους διδάκτορες θεολογίας με
διαφορετικές αντιλήψεις! Από που αυτό; Ο Θεός είναι ένας.
Πώς γίνεται
λοιπόν να υπάρχουν ομολογίες που να μισούν και να καταδιώκουν τις
άλλες; Τώρα παρατηρείται διωγμός των Ορθοδόξων σε όλο τον κόσμο. Και πώς
προκαλούμε το μίσος αυτό; Εμείς φοβόμαστε «και μύγα να προσβάλουμε».
Μας μισούν όμως περισσότερο από ότι τους εγκληματίες. Και αυτό δεν είναι
καθόλου φαντασία, όπως γνωρίζουμε από την πείρα μας. Αλλά «ας μη
ταράσσεται η καρδιά σας˙ πιστεύετε στον Θεό, πιστεύετε στον Χριστό» και
συνεχίστε τη ζωή αυτή. Αυτός είπε: «Όπως μίσησαν εμένα άδικα , έτσι θα
μισήσουν και εσάς για το όνομά μου». Συνεπώς, μη χάνετε τη βασική
θεωρία: της ζωής χωρίς αμαρτία!
Δεν λαμβάνω μέρος στην οικουμενική
κίνηση. Η ιδέα μου όμως ήταν η εξής: να συγκεντρώνεσθε και να εξετάζετε
πως είναι δυνατόν να ζήσουμε χωρίς αμαρτία. Έρχονται διακόσιοι
διδάκτορες θεολογίας και ο καθένας λέει τις θεωρίες του, φανερώνοντας
έτσι την άγνοια και την αμάθειά του. Ας παραθέσουμε ένα από τα λάθη:
Μερικοί μελετούν όλες τις θρησκείες και στη θεωρητική αυτή γνώση της
ιστορίας όλων των θρησκειών και του περιεχομένου των διδασκαλιών βλέπουν
την παγκοσμιότητά τους. Ο Κύριος όμως λέει: «Εις υμών εστίν ο Πατήρ και
εις ο διδάσκαλος, ο Χριστός». Και αυτός ο Διδάσκαλος Χριστός φέρει μέσα
Του ολόκληρη την κτίση. Συνεπώς, θα επακολουθήσουμε τα ίχνη του
Χριστού, που φέρει στη συνείδησή Του όλη την τραγωδία και πεθαίνει για
την πίστη Του αυτή. (τόμος Β σελ. 309-311)
****
…Ένα
από τα τραγικότερα γεγονότα της ανθρώπινης ιστορίας είναι η διαίρεση
του Χριστιανισμού σε διάφορες ομολογίες. Η δική μας Εκκλησία διδάσκει
την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος μόνο από τον Πατέρα, ενώ στη Δύση λένε
«και εκ του Υιού» (Filioque), και για αιώνες μένουμε χωρισμένοι.
Προσωπικά, ασπάζομαι τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας και αφήνω τους
άλλους να σκέφτονται όπως θέλουν. Η σκέψη μας όμως προχωρεί πέρα από τα
όρια του κοσμικού είναι και μιλάει για το πώς ήταν ο Θεός πριν από τη
δημιουργία του κόσμου˙ ότι το Πνεύμα το Άγιο εκπορεύεται από τον Πατέρα,
και ότι ο Πατέρας είναι η μόνη αρχή και του Υιού και του Αγίου
Πνεύματος.
Στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο διαβάζουμε ότι ο Κύριος μετά
την ανάστασή Του ενεφύσησε στους μαθητές Του και είπε: «Λάβετε Πνεύμα
Άγιον». Μπορούμε να πούμε επιπλέον ότι το Πνεύμα το Άγιο ενεργεί όχι
μόνο εν Χριστώ, αλλά αφού σκηνώσει στους αγίους Του, ενεργεί και στους
ανθρώπους. Δημιουργείται η εντύπωση ότι από έναν άνθρωπο, όπως ο
Σεραφείμ του Σάρωφ ή ο Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκπορεύεται ενέργεια, αγάπη
του Αγίου Πνεύματος. Όσον όμως αφορά το υποστατικό του Είναι, το Πνεύμα
το Άγιο εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα. Και αυτό πριν από τη
δημιουργία του κόσμου. (τόμος Β σελ. 316)
****
…
Αν υπήρχε αγάπη, όλος ο χριστιανικός κόσμος θα ήταν ένα πράγμα, κατ’
εικόνα της ενότητας της Αγίας Τριάδος. Αν ο χριστιανικός κόσμος
κατατεμαχίζεται, αυτό γίνεται επειδή οι χριστιανοί δεν τηρούν τις
εντολές του Κυρίου. Από τότε που άρχισαν οι παγκόσμιες κινήσεις των
χριστιανών, τόσοι διάλογοι, τόσες διανοητικές προσπάθειες από κάθε
πλευρά, για να πείσουν ότι η καθεμιά κατέχει το καλύτερο, δεν έφεραν
κανένα αποτέλεσμα στον αιώνα μας.
(τόμος Γ σελ.91)
(πηγή: Οικοδομώντας το ναό του Θεού..., τόμοι Α,Β,Γ).
