Νέον έξ Αδάμ, παιδίον φυράματος, ετέχθη Υιός, και πιστοίς δέδοταν του δε μέλλοντος ούτος έστιν αιώνος, Πατήρ και άρχων και καλείται, της μεγάλης Βουλής Αγγελος· ούτος, ισχυρός Θεός έστι, και κρατών εξουσία της Κτίσεως.

Ερμηνεία

Από τον Προφήτην Ησαΐαν ερανίσθη ο Μελωδός το παρόν Τροπάριον έφη γάρ ο μεγαλοφωνότατος εκείνος εν τω εννάτω κεφαλαίω της αυτού Προφητείας περί του γεννηθέντος Χριστού ταύ­τα, «Παιδίον έγεννήθη ήμιν Υιός, και εδόθη ήμϊν, οϋ η αρχή έγενήθη επί του ώμου αυτού, και καλείται τό δνομα αυτού μεγάλης βουλής "Αγγελος, θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ισχυρός, εξουσιαστής, άρ­χων ειρήνης, Πατήρ του μέλλοντος αιώνος» (Ήσ. θ' 6). Λέγει λοι­πόν ο θεσπέσιος Μουσουργός, ότι ο Χριστός εγεννήθη από το φύρα­μα (την ουσίαν και φύσιν) του Αδάμ ος τις παιδίον μεν ονομάζεται κατά την ανθρωπότητα, Υιός δε, κατά την Θεότητα. Αλλοι δε λέ­γουν, επειδή ανωτέρω είπεν ο Προφήτης τον Χριστόν παιδίον ουδετέρως, διά νά μη νομίση τινάς, ότι είναι παιδίον θηλυκόν, διά τούτο ακολούθως επιφέρει, ότι το παιδίον είναι Υιός: ήτοι παιδίον αρσενικόν, και όχι θηλυκόν.

Επειτα λέγει ο Μελωδός «Και εδόθη ο Υιός ούτος εις ημάς τους Χριστιανούς, τους εμπιστευμένους όντας φίλους αυτού»· τόση γάρ πολλή, εστάθη η του άναρχου Πατρός προς τους ανθρώπους α­γάπη, ώστε εχάρισεν εις ήμας τον αγαπητόν και Μονογενή του Υιόν ίνα πιστεύοντες εις αυτόν απολαύσωμεν ζωήν αιώνιον. Και τούτο βέβαιων ο της βροντής Υιός Ιωάννης εβόησεν «Ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον Κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον Μονογενή εδωκεν ίνα πάς ο πιστεύων εις αυτόν μή άπόληται, άλλ' έχη ζωήν αιώνιον» (Ιωάν. γ' 16). Ορα δε, ότι ο Μελωδός λέγει, ότι το παι­δίον τούτο εδόθη εις ήμας τους πιστεύοντας διότι αυτό δεν εδόθη εις τους απίστους· δι' αυτούς γάρ ο Χριστός δωρεάν εγεννήθη και δωρεάν απέθανεν. Οθεν δικαίως κατηγορεί αυτούς ο Θεολόγος Γρηγόριος λέγων «Προς ταύτα τί φασίν ημίν οι συκοφάνται; οί πι­κροί της Θεότητος λογισταί; (οι άπιστοι και αιρετικοί) οι κατήγοροι των επαινουμένων; οι σκοτεινοί περί το φως; οι περί την σοφίαν απαίδευτοι; υπέρ ών Χριστός δωρεάν απέθανε; τα αχάριστα κτίσμα­τα; τα του πονηρού πλάσματος;» (Λόγ. εις την Χριστού Γέννησιν).

Ο Αυτός δε Υιός (ακολουθεί ο Μελωδός) άν και είναι παιδίον νέον κατά την ανθρωπότητα, ομως κατά την Θεότητα είναι Πατήρ και αρχών του μέλλοντος αιώνος· καθότι ημείς πιστεύομεν, ότι έλα­βε παρά του Πατρός την κρίσιν την εν τω μέλλοντι αιώνι γενησομένην «Ο Πατήρ, φησί, κρίνει ουδένα, αλλά την κρίσιν πασαν δέδωκε τω Υιω» (Ιω. ε' 22). Οθεν και Θεόδωρος ο Στουδίτης εν τινι Τροπαρίω των αναβαθμών ούτω λέγει «Του καρπού της γαστρός τω Πνεύματι υιοποιητοί σοι τω Χριστω ώς Πατρί οι Αγιοι πάντοτε είσί». Διττώς δε είναι Πατήρ ημών ο Δεσπότης Χριστός· Πατήρ μεν ημών κατά την Θεότητα είναι, επειδή εβαπτίσθημεν εις τό ονομα αυτού καθό Θεού λέγει γάρ «Μαθητεύσατε πάντα τα έ­θνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιου και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη' 19)· κατά δε την ανθρωπότητα είναι Πατήρ, καθότι εκ του ύδατος του εκχυθέντος έκ της λογχονύκτου αυτού πλευράς καθό ανθρώπου, ανεγεννήθημεν οι πιστεύσαντες. Ο αυτό δε Υιός εστάθη Αγγελος (Μηνυτής) της προαιώνιου και απόκρυφου βουλής του Πατρός, της περί της ενσάρκου Οικονο­μίας γεγενημένης αυτός είναι και Θεός δυνατός, και πάντας νικών, και παρ' ουδενός νικώμενος· αυτός δε κρατεί και κυριεύει όλην την Κτίσιν, τόσον την αισθητήν, όσον και την νοητήν κυριεύει δε ταύτην με μίαν εξουσίαν υπερτάτην και απόλυτον, την οποίαν δεν έλαβεν άπό άλλον τινά, αλλά έχει ταύτην οίκοθεν από την ιδικήν του θείαν φύσιν και δύναμιν.

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑΣ Α΄ εις την Χριστού Γέννησιν