Όσιος Μάρκος του Σάρωφ ο «Σιωπηλός», συνασκητής του οσίου Σεραφείμ στην έρημο του Σάρωφ (1733-1817)

«Υπέρ πάντα την σιωπήν αγάπησον», Αββάς Ισαάκ ο Σύρος.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο καθηγητής του λόγου και της σιωπής, λέγει: «Φθέγγου μεν, ει τι κρείττον σιωπής έχεις». «Τότε μόνο να μιλάς, όταν έχεις να πεις κάτι καλύτερο από τη σιωπή. Διαφορετικά, «σιωπή, λόγου τιμιωτέρα».

Ο όσιος και δίκαιος Μάρκος του Σάρωφ (+ 4η Νοεμβρίου 1817), ήταν συμπατριώτης και φίλος του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ. Γεννήθηκε το 1733 στο Κουρσκ σε μια οικογένεια εμπόρων. Συχνά ήταν σιωπηλός, και στην οικογένεια. Κάποτε, ένα βράδυ μεταξύ εγρήγορσης και ύπνου, «… είχε ένα πνευματικό όραμα, είδε την φοβερή κρίση του Θεού.» Η επίδραση του οράματος αυτού ήταν τόσο ισχυρή που το παιδί έμεινε ολόκληρη τη μέρα αμίλητο, και ήταν σαν σε μια ζάλη. Από τότε, μοναδικός σκοπός της ζωής του ήταν να αποφύγει τη σκληρή μοίρα των αμαρτωλών που είδε στο όραμα. Στην ηλικία των 24 ετών, το 1757 ο Μιχαήλ άφησε το σπίτι των γονιών του και πήγε στο Σάρωφ όπου με ταπείνωση διακονούσε παντού. Με τον καιρό «ανέλαβε τον μεγάλο ασκητικό αγώνα του διά Χριστόν Σαλού. Για την  παραδοξότητα των λόγων του δέχονταν ταπεινά και σιωπηλά το όνειδος των αδελφών-μοναχών και έπειτα την απομάκρυνση, στο δάσος γύρω από το μοναστήρι. Η αρετή του προσέλκυσε την προσοχή του ηγουμένου της μονής του Σάρωφ Παχωμίου όπου το 1784 τον έκειρε μοναχό και με την ευλογία του πήγε ξανά στο δάσος για να ησυχάσει. Ο μόνος του θησαυρός ήταν μια εικόνα της Παναγίας, την οποία φορούσε στο στήθος του. Ο Ερημίτης μιλούσε σπάνια κι όταν χρειαζόταν να απαντήσει έγραφε με κάρβουνο στον τοίχο ή στο έδαφος με το μπαστούνι του. Για αυτό λέγονταν Μάρκος ο «Σιωπηλός». Μόνο σε λίγους από την αδελφότητα μιλούσε μεταξύ αυτών ήταν ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ.

Προικισμένος με το χάρισμα της διορατικότητας και των ιαμάτων, ζούσε συνέχεια, όπως ο άγιος Σεραφείμ, μέσα στην καρδιά του τη λαμπρότητα της Ανάστασης η οποία πολλές φορές τον κατέκλυζε ενώ περιπλανιόταν μέρα και νύχτα μέσα στα πυκνά δάση του Σάρωφ, μη γνωρίζοντας αν ήταν «εν σώματι ή εκτός του σώματος». Ιδιαίτερα τις νύχτες του καλοκαιριού τις περνούσε στο δάσος προσευχομενος ήσυχα με την προσευχή «Ανάσταση Χριστού θεασαμενοι»… Ο Γέροντας έλεγε ότι ένοιωθε ιδιαίτερη ουράνια χαρά αυτές τις ήσυχες ώρες, που όλη η φύση είναι σιωπηλή, και ότι ποτέ η προσευχή δεν ανεβαίνει στο Θεό τόσο εύκολα όσο αυτή την ώρα της καθολικής ηρεμίας και γαλήνης.

Αναφέρει ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς στο βίο του αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ: «Στο μεταξύ, πολλοί άρχισαν να παραβιάζουν την ησυχία του μακαρίου ερημίτη με το να τον επισκέπτονται χάριν πνευματικών διδαχών και παρηγοριάς. Πολλοί από την αδελφότητα του Σάρωφ έρχονταν σ’ αυτόν για συμβουλές και διδαχές ή μόνο για να τον δουν. Ο όσιος ήταν σε θέση να γνωρίζει και να διακρίνει τους ανθρώπους και γι’ αυτό απέφευγε μερικούς τηρώντας σιγή. Άλλους πάλι που είχαν πράγματι ανάγκη από την πνευματική του βοήθεια, τους δεχόταν πρόθυμα και με αγάπη τους καθοδηγούσε με συμβουλές, παραινέσεις και πνευματική συζήτηση. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν οι τακτικοί του επισκέπτες, ο μεγαλόσχημος μοναχός Μάρκος και ο ιεροδιάκονος Αλέξανδρος17. Αλλά και αυτοί, όταν εύρισκαν τον γέροντα καταβυθισμένο στην θεωρία του Θεού, δεν τολμούσαν να τον ανησυχήσουν, αλλά ή περίμεναν να τελειώσει την προσευχή του ή απομακρύνονταν αθόρυβα.

Ο όσιος είχε και ξένους επισκέπτες. Όσες φορές συναντούσε απροσδόκητα κάποιον μέσα στο δάσος, συνήθως δεν μιλούσε μαζί του αλλά του έβαζε ταπεινά μετάνοια και απομακρυνόταν. Διότι, όπως έλεγε αργότερα στις διδαχές του, ποτέ δεν μεταμελήθηκε για την σιωπή του. Συνήθως όμως οι επισκέπτες του τον δυσκόλευαν, διότι του παραβίαζαν την ησυχία.

17 Ο Μάρκος επισκεπτόταν τον όσιο δύο φορές τον μήνα και ο Αλέξανδρος μία. Μαζί τους αυτός συζητούσε ευχαρίστως πνευματικά θέματα».

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1817 αρρώστησε, κι άφησε το ερημητικο κελλί του και γύρισε στην μονή για να αναχωρήσει από κει για την αιωνιότητα. Κοιμήθηκε το πρωί της Κυριακής, της 4^ης  Νοεμβρίου του 1817, 84 ετών. Και θάφτηκε κοντά στο ιερό στην νοτιο-ανατολική πλευρά του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Μετά από 15 χρόνια τον Ιανουάριο του 1833, αναπαύθηκε στο ίδιο μοναστήρι, ο μεγάλος  Πατέρας Σεραφείμ του Σάρωφ, τόσο τον τιμούσε δε όπου ο ίδιος ζήτησε να ταφεί δίπλα στον φίλο του και συμπατριώτη του Μάρκο τον ερημίτη.

Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ (1759-1833)

Τίποτε δεν συντελεί τόσο στην απόκτησι της εσωτερικής ειρήνης, όσο η σιωπή και το να συζητάς όσο μπορείς περισσότερο με τον εαυτό σου και λιγώτερο με τους άλλους. Γνώρισμα της πνευματικής ζωής είναι η εσωστρέφεια και η μυστική καρδιακή εργασία.

Η πολυλογία είναι αρκετή να διασπάσει την ψυχική ειρήνη ενός πνευματικού ανθρώπου.

Το λυπηρότερο απ’ όλα είναι ότι η πολυλογία μπορεί να σβήσει τη φωτιά, που ήλθε ο Κύριος να ανάψει στη γη της ανθρώπινης καρδιάς. «Τίποτε δεν σβήνει τόσο τη φωτιά που ανάβει το Άγιον Πνεύμα στην καρδιά για τον αγιασμό της ψυχής, γράφει ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, όσο η συναναστροφή, η πολυλογία και η συζήτησις, εκτός αν γίνεται με πνευματικούς αδελφούς και έχει σαν περιεχόμενο την γνώση του Θεού και την προσέγγισή μας σ’ Αυτόν»…

Απομάκρυνε λοιπόν την πολυλογία, για να προφυλάξεις την ψυχή σου. «Ανήρ φρόνιμος ησυχίαν άγει» (Παροιμ. 11, 12). «Όποιος φυλάσσει το στόμα του, φυλάσσει τη ψυχή του» ( Παροιμ. 13, 3).

Όποιος βαδίζει στον δρόμο της πνευματικής εγρηγόρσεως, δεν πρέπει να δίνει προσοχή στις κοσμικές συζητήσεις, γιατί μπορούν να γεμίσουν τον νου με αργούς και ματαίους λογισμούς και ενθυμήσεις. Όποιος βαδίζει στον δρόμο αυτό, δεν πρέπει ν᾽ ασχολήται με τα έργα των άλλων ούτε να σκέπτεται και να συζητή γι᾽ αυτά, σύμφωνα με το ψαλμικό: «Όπως αν μη λαλήση το στόμα μου τα έργα των ανθρώπων» (Ψαλμ. ιστ´ 4). Αντιθέτως πρέπει να δέεται στον Κύριο: «Εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με και από αλλοτρίων φείσαι του δούλου σου» (Ψαλμ. ιη᾽ 13-14).

Εκείνος που βαδίζει τον δρόμο της νήψεως δεν πρέπει να επιδίδεται σε άσχετες και άκαρπες συζητήσεις ούτε να ασχολείται με τις υποθέσεις των άλλων, αλλά θα πρέπει να αποσυρθή στον εαυτό του. Σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου: «μηδένα κατά την οδόν ασπάσησθε» (Λουκά 1’ 4) δηλ. μη μιλάτε χωρίς ανάγκη, εκτός αν τρέξει κανείς κοντά σας για να ακούση κάτι ωφέλιμο.
Η απόλυτη σιωπή είναι ένας σταυρός, πάνω στον οποίο σταυρώνεται ο άνθρωπος με όλα του τα πάθη και τις κακές επιθυμίες. Σκέψου ότι και ο Δεσπότης Χριστός ανέβηκε στον Σταυρό, αφού προηγουμένως υπέφερε συκοφαντίες και θλίψεις…
Η σιωπή γεννά στην ψυχή του αγωνιστή τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Η σιωπή και η μοναξιά (μόνωσις) γεννούν την τρυφερότητα και την γλυκύτητα, αυτή δε η τελευταία και η επίδραση της στην καρδιά του ανθρώπου, μπορεί να συγκριθή με το «ύδωρ του Σιλωάμ του πορευομένου ησυχή» (Ἡσ. 8,6).

Απολυτίκιον Όσιου Μάρκου του Σάρωφ του «Σιωπηλού». Ήχος α’, Της ερήμου πολίτης

Της ερήμου πολίτης και εν σώματι Άγγελος, και θαυματουργός ανεδείχθης, θεοφόρε πατήρ ημών Μάρκε, νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ουράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τους νοσούντας και τας ψυχάς, των πίστει προστρεχόντων σοι. Δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.

Απολυτίκιον Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ. Ήχος α΄.Της ερήμου πολίτης. 

Αρετών συ δοχείον ανεδείχθης, θεόληπτε, και του Παρακλήτου η Χάρις, τη ψυχή σου ενώκησε· απλότητι τρόπων και στοργή, τα πλήθη προσήγες τω Θεώ, και της Χάριτος τους τρόπους, τοις αγνοούσι Πάτερ Σεραφείμ διεσάφησας. Δόξα τω σε δοξάσαντι Θεώ, δόξα τω σε χαριτώσαντι, δόξα τω δωρησαμένω σε ημίν, θείον διδάσκαλον.

 Εορτάζει στις 4 Νοεμβρίου