H επανάσταση στη Μακεδονία και οι Νεομάρτυρες της Νάουσας

Του Κωνσταντίνου Χολέβα

Την Κυριακή του Θωμά το Έθνος τιμά τη μνήμη των ανδρών και γυναικών που σφαγιάσθηκαν το 1822 κατά την Επανάσταση των Μακεδόνων. Επειδή φέτος τα μέτρα για την πανδημία δεν επιτρέπουν πανηγυρικές συναθροίσεις, η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας θα τιμήσει εντός των Ιερών Ναών τους Νεομάρτυρες του Απριλίου 1822, οι οποίοι κατετάγησαν στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η Μεγάλη Επανάσταση του 1821 βρήκε ψυχικά και οργανωτικά έτοιμους τους Έλληνες της πανάρχαιας ελληνικής γης, της Μακεδονίας. Από τις 23 Μαρτίου 1821 μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ο Σερραίος Εμμανουήλ Παππάς ξεσήκωσε την Χαλκιδική και το Άγιον Όρος. Η προσπάθεια κατεπνίγη στο αίμα από τα πολυάριθμα στρατεύματα του Αμπού Λουμπούτ, ο οποίος είχε ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Το επόμενο έτος ήταν η σειρά της Βέροιας, της Νάουσας, της Έδεσσας και του Ολύμπου. Ο Αγγελης Γάτσος, Αναστάσιος Καρατάσος, ο Ζαφειράκης (Θεοδοσίου), ο Νιόπλιος και άλλοι οπλαρχηγοί ξεσηκώθηκαν στις 22 Φεβρουαρίου 1822 και έδωσαν μάχες στη Μονή Δοβράς και στη Νάουσα. Ο αιμοσταγής Αμπού Λουμπούτ οδήγησε ο ίδιος τα στρατεύματά του και περί τα μέσα Μαίου 1822 η επανάσταση είχε κατασταλεί.
Για μία ακόμη φορά η Μακεδονία απεδείχθη Ελλάδος πρόφραγμα, όπως την χαρακτήρισε ο Πολύβιος. Επί δύο χρόνια οι Βόρειοι Έλληνες απασχολούσαν το μεγάλο Οθωμανικό στράτευμα που είχε έδρα τη Θεσσαλονίκη και έτσι έδωσαν μεγαλύτερη άνεση κινήσεων στους Ρουμελιώτες και στους Πελοποννησίους. Ο Ναουσαίος Ζαφειράκης έπεσε μαχόμενος. Ο Καρατάσος και ο Γάτσος κατέβηκαν στη Νότιο Ελλάδα και ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους εκεί αγωνιζόμενους Έλληνες. Όταν αποβιβάσθηκε ο Ιμπραήμ στη Μεσσηνία το 1825, οι Μακεδόνες του Καρατάσου έσπευσαν να τον αντιμετωπίσουν στον Σχοινόλακκα.
Στις 26 Απριλίου 1822, Κυριακή του Θωμά, ο Αμπού Λουμπούτ πέρασε απο υποτυπώδη δίκη τους 1241 άνδρες της Νάουσας που ήσαν άνω των 15 ετών. Στην περιοχή Κιόσκι, όπου σήμερα υπάρχει πάρκο, οι δήμιοι αποκεφάλισαν όλους τους Χριστιανους, οι οποίοι αρνήθηκαν να εξισλαμισθούν. Αν είχαν αλλαξιπιστήσει θα έσωζαν τη ζωή τους. Αλλά έμειναν ακλόνητοι στην Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη τους. Αυτοί τιμώνται σήμερα ως Άγιοι Νεομάρτυρες μαζί με τις γυναίκες που βασανίσθηκαν και εκτελέστηκαν στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσά τους ήσαν οι σύζυγοι του Ζαφειράκη και του Καρατάσου. Άλλες Ναουσαίες έπεσαν στον καταρράκτη της Αράπιτσας για να μην μεταφερθουν στα χαρέμια.
Αρκετοί από τους Μακεδόνες αγωνιστές του 1822 ήσαν δίγλωσσοι. Παράλληλα με τα ελληνικά μιλούσαν το σλαβόφωνο (π.χ. Αγγελής Γάτσος) ή το βλαχόφωνο ιδίωμα. Η συνείδησή τους ήταν ορθόδοξη και ελληνική.
Ας μην λησμονούμε τη συμμετοχή της Μακεδονίας στην Ελληνική Επανάσταση!
Άρθρο στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 26.4.2020