ΦΩΝΗ ΑΥΡΑΣ ΛΕΠΤΗΣ

Από την ενότητα «ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΑ»

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
«Αὔρα πραεῖα ὑπέδειξε, καὶ λεπτοτάτη Κύριον σοὶ Ἠλιού, Θεῷ ζηλοῦντι παντοκράτορι, οὐχὶ πνεῦμα βίαιον, οὐ συσσεισμός, οὐδὲ πῦρ ἐκδειματοῦν· διὸ Ἰησοῦ τῷ πράῳ ψάλλομεν…»
Ἐπειδὴ «οὐδεὶς δύναται θεῖναι ἄλλον θεμέλιον λίθον, παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν ὁ Χριστός», κ᾿ ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι, μὲ τὸ λογικόν των, ἀδυνατοῦσι νὰ βάλωσι θεμελιώδη ἰδέαν εἰς τὸν ἐγκέφαλόν των, ἐπάνω εἰς τὴν ὁποίαν νὰ κτίσωσι τὸ οἰκοδόμημα τῶν σκέψεών των, ὁ Θεὸς ἄρα ἔμελλε νὰ φανερωθῇ εἰς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἐφανερώθη. Ἀλλ᾿ ὡς τί, καὶ ὑπὸ ποῖον σχῆμα θὰ ἐφανερώνετο; Μήπως μὲ ἀνθρώπινα μεγαλεῖα καὶ ματαιότητας, μήπως ὡς ἐγκόσμιος δυνάστης καὶ κατακτητής, ὡς Ταμερλάνος καὶ ὡς Ναπολέων, ἢ ὡς μυριόπλουτος Κροῖσος, ἢ ὡς ἐπιστήμων καὶ σοφὸς Ἀρχιμήδης;
Ὅλα ταῦτα εἶναι ὡς μηδὲν ἐνώπιον τῆς θείας μεγαλειότητος, ὁ δὲ Θεὸς ηὐδόκησε νὰ φανερωθῇ κ᾿ ἐφανερώθη ὡς πρᾶος ταπεινὸς Ἰησοῦς. Τοῦτο προεσήμαινεν ἡ θεοφάνεια ἡ γενομένη εἰς τὸν Θεσβίτην Ἠλίαν ἐπὶ τοῦ ὄρους Χωρήβ. Ὁ Θεὸς ἐφανερώθη εἰς τὸν Προφήτην ὄχι ἐν τῷ πνεύματι τῷ βιαίῳ, ὄχι ἐν τῷ συσσεισμῷ, ὄχι ἐν πυρί, ἀλλ᾿ ἐν φωνῇ αὔρας λεπτῆς. Καὶ ἡ φωνὴ τῆς αὔρας τῆς λεπτῆς εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ πράου Ἰησοῦ, εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ Εὐαγγελίου.
Διὰ τοῦτο, λέγει ὁ μελῳδός, «Ἰησοῦ τῷ πρᾴῳ ψάλλομεν». Καὶ διὰ τοῦτο, θαρρούντως ἐπιφέρομεν ἡμεῖς, ὀφείλομεν νὰ ψάλλωμεν ἐν Ἐκκλησίᾳ μὲ πραείας φωνάς, μὲ φωνὴν αὔρας λεπτῆς, καὶ ὄχι μὲ πολυφωνίας καὶ παραφωνίας, αἵτινες ὁμοιάζουν μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνέμου τὸ βίαιον καὶ μὲ τὸν συσσεισμόν, μέσῳ τῶν ὁποίων δὲν ἐφανερώθη ὁ Θεός.
«Οὐκ ἐν τῷ συσσεισμῷ, Κύριος… οὐκ ἐν τῷ πυρὶ Κύριος· καὶ μετὰ τὸ πῦρ, φωνὴ αὔρας λεπτῆς· καὶ ἐκεῖ Κύριος».
«Ἀναξιφόρμιγγες ὕμνοι,
τίνα Θεόν, τίν᾿ ἥρωα,
τίν᾿ ἄνδρα κελαδήσομεν;»
Τοὺς ὕμνους, τοὺς ἀνάσσοντας τῆς φόρμιγγος, ἐπικαλεῖται ὡς ἀνωτέρω ὁ ὑψιπέτης Πίνδαρος, προσωποποιῶν θεσπεσίως τούτους, καὶ ἐρωτῶν τίνα θεόν, ἥρωα ἢ ἄνδρα πρέπει ὁμοῦ νὰ ψάλωσι.
Ἴσως θὰ ἠδύνατό τις νὰ εἴπῃ ὅτι μέγιστος λυρικὸς τῆς ἀρχαιότητος, διὰ τῆς ἀνωτέρω ἐπικλήσεως, οἱονεὶ προφητεύει. Ἡ δὲ πρόρρησίς του πληροῦται εἰς τοὺς ὕμνους τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας. Διότι τίς ἄλλος εἶναι ἀληθὴς Θεός, τὸν ὁποῖον ἔπρεπε νὰ κελαδῶσιν οἱ ὕμνοι, εἰμὴ ὁ Χριστός; Καὶ τίς ἥρως εἶναι μεγαλύτερος τοῦ Χριστοῦ, τοῦ πατάξαντος τὸν ἀρχέκακον ἐχθρόν, καὶ νικήσαντος διὰ τοῦ Σταυροῦ τὸν θάνατον; Καὶ τίς εἶναι ἀνήρ, τίς ἄνθρωπος, ἀληθέστερος ἀπὸ τὸν Υἱὸν τοῦ Ἀνθρώπου, «ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων… ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος»;
Διὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἄρα μουσικῆς, οἱ ὕμνοι, οἱ ἀναξιφόρμιγγες τοῦ Πινδάρου, ὑμνοῦσι τὸν ἀληθῆ Θεόν, ἥρωα καὶ ἄνδρα, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Θεραπεύεται δὲ καὶ ἡ ἀμηχανία τοῦ Πινδάρου, ὡς καὶ παντὸς ψάλτου ἢ ποιητοῦ, εὑρίσκοντος, εἰς ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπον, ἡνωμένας τὰς τρεῖς ἰδιότητας τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἥρωος καὶ τοῦ ἀνθρώπου. Τοιοῦτος Θεός, ἥρως καὶ ἄνθρωπος οὐδεὶς ἄλλος ὑπάρχει, εἰμὴ ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
(1901)
 ΑΠΑΝΤΑ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ν. Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ