Ο Απόστολος Νικολαΐδης δικαιώνει τον Νικολαϊτισμό και άλλες θέσεις του Χρήστου Γιανναρά!

Τελετή αναγόρευσης του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά σε επίτιμο διδάκτορα Κοινωνικής Θεολογίας

   Ὁ καθηγητὴς Ἀπόστολος Νικολαΐδης, τακτικὸς ὁμιλητὴς τοῦ «Μ. Βασιλείου» τῆς Ἀδελφότητος «Ο ΣΩΤΗΡ», δικαιώνει τὸν Νικολαϊτισμὸ τοῦ Χρήστου Γιανναρᾶ (νὰ τὸν χαίρονται οἱ Σωτηρικοί) καὶ δείχνει νὰ μὴν γνωρίζει τίποτα γιὰ τὴν κριτικὴ ποὺ ἀσκήθηκε γιὰ τὴν χρησιμοποίηση ἀπὸ τὸν Γιανναρᾶ ἀνεπίτρεπτων ἀναλογιῶν μεταξὺ τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τῆς κοινωνίας τῶν ἀνθρωπίνων προσώπων. Εἶπε στὴν ὁμιλία του, κατὰ τὴν ἀναγόρευση τοῦ Γιανναρᾶ σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν  (15:40):

   Ὅσοι κατηγόρησαν (τὸν Χρῆστο Γιανναρᾶ) γιὰ Νικολαϊτισμό, δὲν κατανόησαν τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Χρῆστος Γιανναρᾶς χρησιμοποιεῖ τὸν ἔρωτα μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἀγάπης, δηλαδὴ τῆς αὐθυπέρβασης. Εἶναι προφανὲς ὅτι χωρὶς ἀγάπη, δηλαδὴ χωρὶς τὸν ἔρωτα, εἶναι ἀδύνατον κάποιος νὰ σωθεῖ. Ἡ ἀγάπη δὲν δηλώνει ἰδίωμα συμπεριφορᾶς, ἀλλὰ τρόπο ὑπάρξεως. Ὁ ἐγωκεντρικὸς ἄνθρωπος εἶναι ἀδύνατον νὰ ἐρωτευθεῖ, γιατὶ δὲν μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει. Ὁ ἔρωτας κατὰ τὸν Χρ. Γ. διασώζει τὸν ἐκστατικὸ χαρακτῆρα τῆς ἀγάπης, τὴν ἔξοδο ἀπὸ τὸ ἐγώ, τὴν ἐλευθερία ἀπὸ τὶς ἀναγκαιότητες ποὺ καθορίζουν τὴν  φυσικὴ ἀτομικότητα. Ὁ ἔρωτας δηλώνει, καθὼς γράφει, τὴν ἐλευθερία τοῦ προσώπου ἀπὸ τὴν φυσικὴ ἀναγκαιότητα καὶ τὴν ὑποταγή του σ’ αὐτήν. Εἶναι τρόπος τοῦ ὑπάρχειν, τρόπος ζωῆς, συνδέεται δὲ ἄμεσα μόνο μὲ τὴν ἔννοια τοῦ προσώπου, καθόλου δὲ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ ἀτόμου. Δηλώνει σχέση ἐλευθερίας ἀπὸ κάθε ἰδιοτέλεια.
   Τὸ ἄτομο, ἀντίθετα, συνιστᾶ μιὰ βιολογικὴ μονάδα, χωρὶς τὴν δυνατότητα τῆς διαίρεσης, τῆς τομῆς, τοῦ μερισμοῦ, τῆς σχέσης. Καθὼς γράφει, συνιστᾶ μιὰ ἀδιαφοροποίητη μονάδα ὁμοειδοῦς συνόλου, μιὰ παρὰ φύσιν κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, μιὰ διαστροφὴ τῆς ζωῆς, μιὰ κατάσταση πτώσης, σὲ ἀντίθεση πρὸς τὸ πρόσωπο ποὺ δηλώνει τὴν ἀναφορά, τὴ σχέση, τὴ μετοχὴ στὴ σχέση, τὸ ὑπάρχειν ἔναντι· προσωπικὴ κοινωνία. Ὅλο αὐτὸ δηλώνεται στὸν Τριαδικὸ Θεό -Πατήρ, Υἱὸς καὶ Πνεῦμα- οἱ ὁποῖες δὲν κατανοοῦνται ὡς ἀτομικότητες, ἀλλὰ εἶναι δηλωτικὰ σχέσης -καθὼς γράφει- τῆς αἰτιώδους ἀρχῆς τοῦ ὑπάρχειν, ὡς ἀγαπητικῆς-ἐρωτικῆς ὑπαρκτῆς κοινωνίας τῶν προσώπων.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ «ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ» ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΕΡΓΑΜΟΥ κ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ

 [σ.σ.: καὶ συνεπακόλουθα τοῦ Χρήστου Γιανναρᾶ]

του (ἀείμνηστου) Ιωάννη Κορναράκη, ομότιμου καθηγητή
του Πανεπιστημίου Αθηνών

   Ο καθηγητής Χρήστος Γιανναράς, στο βιβλίο του «Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα» (εκδόσεις «Δόμος», 3η επανατύπωση 1999), ισχυρίζεται ότι το συγγραφικό έργο του Ζηζιούλα και κυρίως οι θεολογικές του διασαφήσεις, σε κύρια θέματα της ορθόδοξης θεολογίας, τον οδήγησαν στο επίτευγμα της επαναδιατυπώσεως της όλης Θεολογίας, «όπως οδήγησε σε ανάλογη επαναδιατύπωση τον Γρηγόριο Παλαμά η διασάφηση της διάκρισης Ουσίας και Ενεργειών, ή τον Μάξιμο τον ομολογητή η διασάφηση των δύο θελημάτων στον Χριστό. Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή να αναγνωρίσει κανείς στον Ζηζιούλα μια θεολογική σύνθεση, ανάλογη με τις καθοριστικές της ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας συνθέσεις της εποχής των Πατέρων. Αυτό το επίτευγμα αναδείχνει τον Ζηζιούλα ως τον σημαντικότερο ορθόδοξο θεολόγο της μετά τον Γρηγόριο Παλαμά εκκλησιαστικής περιόδου» (σ. 461)! [σ.σ.: Αὐτὸν τὸν Γιανναρᾶ τιμήσατε, ποὺ "ἁγιοποίησε" τὸν Ζηζιούλα, τὸν μεγαλύτερο σύγχρονο αἱρετικό!].

   Ο ισχυρισμός αυτός του Χρ. Γιανναρά για το είδος της επαναδιατυπώσεως της όλης ορθόδοξης θεολογίας από τον Περγάμου κ. Ζηζιούλα, δικαιολογείται μόνο ως προσωπική του

εκτίμηση. Καθένας έχει το δικαίωμα ασφαλώς να λέει και να γράφει ό,τι θέλει ή ό,τι νομίζει! Το πρόβλημα, όμως, της αντικειμενικής εγκυρότητος της εκτιμήσεως αυτής του Γιανναρά προβάλλεται αυτούσιο, όταν η εν λόγω επαναδιατύπωση κρίνεται επί τη βάσει της Ορθοδόξου Παραδόσεως, δηλαδή των πατερικών κειμένων, στα οποία έχει αποθησαυρισθεί η αγιοπνευματική ορθόδοξη θεολογία!

   Βέβαια, ο Γιανναράς ισχυρίζεται ότι η επαναδιατύπωση αυτή έγινε «πάντοτε στη βάση της εκκλησιαστικής εμπειρίας και όχι του αφηρημένου στοχασμού» (σ. 461). Εν τούτοις, ο νεόκοπος όρος «εκκλησιαστική εμπειρία» πάει κι έρχεται στα κείμενα της μετανεωτερικότητος των «νεοορθοδόξων», χωρίς να διευκρινίζεται με σαφήνεια. Τι σημαίνει πράγματι «εκκλησιαστική εμπειρία»; Αν «εκκλησιαστική εμπειρία» δεν σημαίνει την κατασταλαγμένη στα πατερικά κείμενα και στους όρους και στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων θεολογική - φωτιστική εμπειρία της Εκκλησίας, τι άλλο μπορεί να σημαίνει αυτός ο μετανεωτερικός όρος της «σύγχρονης» θεολογίας. Μήπως το δικαίωμα να στοχάζεται κάποιος θεολογικώς, εκτός των θεολογικών δεδομένων της ορθοδόξου παραδόσεως; Μήπως «εμπειρία της Εκκλησίας», στη μετανεωτερική γλώσσα, είναι η αυθαίρετη, υποκειμενική έκφραση του κάθε θεολόγου στοχαστού;

Οπωσδήποτε, όμως, το είδος και το πνεύμα της επαναδιατυπώσεως της όλης θεολογίας από τον Περγάμου κ. Ζηζιούλα, έχει ήδη κριθεί επί τη βάσει των πατερικών κειμένων της ορθοδόξου παραδόσεως και δείχνει να εμφανίζει την ίδια μετανεωτερική γραφή κειμένων «νεορθοδόξων», στα οποία γίνεται μεν πληθωρική μνεία των όρων «πατέρες», «πατερική θεολογία», «ορθόδοξη παράδοση», χωρίς εν τούτοις, όσα «πατερικά» λέγονται και γράφονται, να στηρίζονται σε οικεία πατερικά κείμενα, ώστε να αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων η γνησιότητα της πατερικής αυτοσυνειδησίας του γράφοντος ή του λέγοντος!

Μετά την κυκλοφόρηση του προαναφερθέντος βιβλίου του Γιανναρά ο Γεώργιος Καραλής, Διευθυντής του Ορθόδοξου περιοδικού «Italia Orthodossa», δημοσιεύει τον Μάρτιο του 2002 στον «Ορθόδοξο Τύπο», τρία συνεχή εκτενή άρθρα (1η, 8η και 15η Μαρτίου), με γενικό τίτλο, «Το αυγουστινιακό υπόβαθρο της θεολογίας των Παρισίων», στα οποία αποδεικνύεται με επιστημονικό τρόπο, ότι ο Ζηζιούλας εισάγει με τις θεωρίες του και τους θεολογικούς του στοχασμούς «καινοτυπίες» στην ορθόδοξη θεολογία, οι οποίες αλλοιώνουν και διαστρέφουν την ορθόδοξη πατερική θεολογία!

Όπως σημειώνει ο Γ. Καραλής στην αρχή του πρώτου άρθρου του: «Όλη η παρισινή θεολογία βγαίνει από τον Αυγουστίνο και δεν είναι ορθόδοξη θεολογία και γι᾿ αυτό οι “θεολόγοι” (σ.σ.: εννοεί τον Ζηζιούλα, τον Γιανναρά και τον Olivier Clement), που ακολουθούν αυτή τη σκέψη, στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να αντιγράφουν τον Αυγουστίνο και τους καθολικούς θεολόγους. Για να αποδείξω τα λεγόμενά μου, στο πρώτο μέρος αυτού του άρθρου, θα σας μεταφράσω μία εργασία ενός Ιησουίτη Paul Henry, που είδε το φως της δημοσιότητος το 1959. Αυτός ο Ιησουίτης... αποδεικνύει με τρόπο αξιοθαύμαστο ότι όλα τα λεγόμενα της θεολογίας των Παρισίων έχουν αυγουστινιακό υπόβαθρο».

Στη συνέχεια του παρόντος κειμένου θα παρουσιαστούν περιληπτικώς οι «καινοτυπίες» του Ζηζιούλα, οι οποίες βρίσκονται έξω από την ορθόδοξη παράδοση και γι᾿ αυτό παραποιούν και διαστρέφουν βασικές ορθόδοξες αλήθειες της πατερικής θεολογίας και ιδιαιτέρως ανατρέπουν άρδην την τριαδολογική διδασκαλία της Εκκλησίας!

* * *

‒ Ο Γ. Καραλής γράφει: «Ο Ιωάννης Ζηζιούλας στην εργασία του “Από το Προσωπείον εις το Πρόσωπον”, αρχίζει σχεδόν ως εξής: Εις την μελέτην αυτήν θα γίνει μία προσπάθεια να αναδειχθεί πόσον βαθύς και καταλυτικός είναι ο θεσμός της έννοιας του προσώπου με την πατερικήν θεολογίαν. Το πρόσωπον ως έννοια και ως βίωμα είναι γέννημα και θρέμμα της πα­τερικής θεολογίας. Χωρίς αυτήν δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί ούτε να δικαιωθεί το βαθύτατον περιεχόμενόν του».

‒ Ο Γ. Καραλής συνεχίζει: «Ενώ ο Henry αποδεικνύει με ακριβή επιστημονικό τρόπο ότι το πρόσωπο ως έννοια, οριζόμενο ως σχέση, χρωστάει στον Αυγουστίνο την προέλευσή του, ο Ιωάννης Ζηζιούλας μας πληροφορεί ότι είναι γέννημα και θρέμμα της Πατερικής Θεολογίας. Μα ξεχνάει στην λιγοσέλιδη αυτήν εργασία του να μας αναφέρει χωρία των Πατέρων, που να αποδεικνύουν τα λεγόμενά του. Ενώ, αν παρατηρήσετε, η εργασία του Henry είναι γεμάτη από χωρία του Αυγουστίνου και των σχολαστικών. Ίσως ο Ιωάννης Ζηζιούλας είχε πάντα στη διάθεσή του στενά όρια του χώρου, γιατί σε καμμιά εργασία του δεν αναφέρονται χωρία των Πατέρων».

‒ Ι. Ζηζιούλας: «Η αιωνία επιβίωσις του προσώπου ως μοναδικής, ανεπαναλήπτου και ελευθέρας υποστάσεως του αγαπώντος και αγαπωμένου, αποτελεί την πεμπτουσία της σωτηρίας, τον ευαγγελισμό του ανθρώπου. Εις την γλώσσαν των Πατέρων αυτό λέγεται θέωσις, που σημαίνει μετοχήν όχι εις την φύσιν ή εις την ουσίαν του Θεού, αλλά εις την προσωπικήν του ύπαρξιν».

‒ Γ. Καραλής: «Συνεχίζει (ο Ζηζιούλας) να μη αναφέρει χωρία των Πατέρων. Ποιός Πατέρας είπε ποτέ με ελληνικές λέξεις ότι σωτηρία σημαίνει, όχι μετοχήν εις την φύσιν αλλά εις την προσωπικήν ζωήν (σ.σ.: εννοεί του Θεού); Μήπως οι Πατέρες δεν έλεγαν κοινωνοί γενόμενοι της θείας φύσεως και ως φύσιν εννοούσαν τις φυσικές ενέργειες, που εκπηγάζουν εκ της ουσίας, γι᾿ αυτό είναι κοινές στον Θεόν, και όχι εκ των υποστάσεων, γιατί οι υποστάσεις είναι διακρίσεις;

Και αν η φυσική ενέργεια του Θεού ήταν εκ των υποστάσεων, θα είχαμε τρεις Θεούς με διαφορετικές ενέργειες και όχι έναν Θεό με μία ενέργειαν; Γι᾿ αυτό και η αγάπη είναι φυσική ενέργεια του Θεού, είναι μία και δεν υπάρχει στον Θεόν ο ερών και ο ερώμενος, ο αγαπών και ο αγαπώμενος»! Ο Καραλής βεβαιώνει, στη συνέχεια, αυτά που γράφει με εκτενές χωρίο τού Μ. Αθανασίου, το οποίον τελειώνει με τη φράση «Μαίνοιτο γαρ αν τις μεταξύ τιθείς Πατρός και Υιού βούλησιν και σκέψιν»!

‒ Ι. Ζηζιούλας: «Η Πατερική Θεολογία θέλει το πρόσωπον εικόνα και ομοίωσιν του Θεού».

‒ Γ. Καραλής: «Και πάλι εδώ δεν αναφέρει χωρία ο Ζηζιούλας. Ποιός Πατέρας με ελληνικές λέξεις λέει ένα τέτοιο πράγμα; Αντίθετα στον Δαμασκηνό διαβάζουμε: “Ει κατ᾿ εικόνα της μακαρίας και υπερουσίου θεότητος ο άνθρωπος γεγένηται, αυτεξούσιος δε φύσει και θελητική η θεία φύσις, άρα και ο άνθρωπος ως εικών αυτής φύσει και θελητικός”. Αυτό που λέει ο Ζηζιούλας, το λέει ο Αυγουστίνος. Αν πιστέψουμε αυτό που λέει ο Αυγουστίνος και ο Ζηζιούλας, στην γλώσσα των Πατέρων σημαίνει: 1) Ή ότι ο Χριστός δεν προσέλαβε το κατ᾿ εικόνα, επειδή δεν προσέλαβε ανθρώπινον πρόσωπον, μα φύσιν ανθρώπινη, επομένως το ρηθέν υπό του Γρηγορίου του Θεολόγου ότι ο Χριστός ενσαρκώθη “ίνα και την εικόνα σώση και την σάρκα αθανατίση”, δεν αληθεύει και 2) Ή ότι ο Χριστός παρέλαβε ανθρώπινο πρόσωπο και βέβαια η Τετάρτη Οικουμενική Σύνοδος δεν αληθεύει»!

‒ Γ. Καραλής: «Σ᾿ άλλο σημείον του ίδιου του έργου ο Ζηζιούλας αντιγράφει τον Henry και ιδιαίτερα τη διαφορά μεταξύ ατόμου και προσώπου (παράθεση του εν λόγω κειμένου της αντιγραφής)... Δεν αντιγράφει, όμως, μόνο ο Ζηζιούλας τον Henry αλλά και ο Γιανναράς... Ας αναφέρουμε και ορισμένα κομμάτια από τον Γιανναρά από το βιβλίο του, “Το αλφαβητάρι της Πίστης”, για να παρατηρήσουμε τις απίστευτες ομοιότητες με την εργασία του Henry. Γράφει, λοιπόν, ο Γιανναράς στο κεφαλαίο Ε “Πρόσωπον”: “Η ψυχολογία του βάθους προσπαθεί να ανιχνεύσει τον τρόπο συγκρότησης του εγώ... και αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από την σχέση, την αναφορά... Γι᾿ αυτό μόνο η άμεση σχέση, η συνάντηση, η συναναστροφή μπορεί να μας κάνει γνωστό ένα πρόσωπο”. Και αλλού, στο κεφάλαιο ΣΤ, αντιγράφοντας τον Henry λέει: “Ο Θεός αυτοορίζεται ως υπαρκτός μέσα στα όρια μιας σχέσεως... η ύπαρξή του βεβαιώνεται από τη σχέση - πιστότητα...”! Έτσι παρατηρούμε στον Henry και στον Ζηζιούλα και στον Γιανναρά την υιοθέτηση της θεωρίας του Αυγουστίνου: τον ορισμό του προσώπου ως σχέσεως του εγώ με το συ (essere ad alium) την κοινωνία των προσώπων, την χρησιμοποίηση της ανθρώπινης ψυχολογίας για την κατανόηση της Αγίας Τριάδος (πρόσωπα η Τριάς, που κοινωνούν και αγαπιώνται με αμοιβαιότητα, συνομοσπονδία προσώπων ως ο άνθρωπος της πτώσεως), και την διαφοροποίηση μεταξύ ατόμου και προσώπου αλλά αντιθέτως τα ταυτίζουν (βλέπε Δαμασκηνό: “Πρόσωπον ήγουν άτομον”). Η κοινωνία στην Αγία Τριάδα δεν είναι κοινωνία προσώπων (πρόσωπα ακοινώνητα) μα κοινωνία των κοινών, που είναι η ουσία και οι φυσικές ενέργειες. Έχουμε τα κοινά και τα ακοινώνητα στην Αγία Τριάδα»!

‒ Επειδή το θέμα αυτό, της κοινωνίας στην Αγία Τριάδα, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, ο Καραλής παραθέτει πληθώρα Πατερικών χωρίων, αφού πρώτα σημειώσει: «Επειδή υπάρχουν πολλά χωρία των Πατέρων, που αναφέρονται στα λεγόμενά μας, θα αναφέρουμε μερικά και δεν θα κάνουμε όπως ο Ζηζιούλας και ο Γιανναράς, οι οποίοι εισάγουν καινοτυπίες ξένες προς την Ορθόδοξη Παράδοση, χωρίς να αισθάνονται την ανάγκη να κατοχυρώσουν τις θεωρίες τους αναφερόμενοι στους Πατέρες, ίσως γιατί έμαθαν τους Πατέρες από τα ξένα εγχειρίδια φιλοσοφίας». Στο εξής αναφέρει ο Καραλής εκτενή χωρία από τον Γρηγόριο Νύσσης, Μέγα Βασίλειο, Δαμασκηνό και Μ. Αθανάσιο!

‒ Γ. Καραλής: «Αυτός που και πρόχειρα μελετά αυτά τα χωρία διαπιστώνει ότι τα πρόσωπα είναι διακρίσεις ακοινώνητες και η κοινωνία είναι κοινωνία φύσεως, γιατί οι διακρίσεις δεν μερίζουν, ούτε διασπούν τη θεία φύση. Γι᾿ αυτό και η αγάπη στην Τριάδα είναι φυσική ενέργεια και δεν μερίζεται από τα τρία θεία πρόσωπα, γι᾿ αυτό και δεν υπάρχει ο ερών και ο ερώμενος, ο αγαπών και ο αγαπώμενος, όπως ισχυρίζονται ο Αυγουστίνος, οι σχολαστικοί και οι Παρισινοί θεολόγοι. Ποιός, λοιπόν, Πατέρας ορίζει το πρόσωπον ως σχέση; Ποιός μιλάει για κοινωνία προσώπων και όχι κοινωνία φύσεως; Σίγουρα ο Αυγουστίνος, όχι βέβαια οι Καππαδόκες, όχι οι Έλληνες Πατέρες. Βέβαια αν ο Ζηζιούλας και ο Γιανναράς διαθέτουν χωρία, που εμείς δεν τα γνωρίζουμε, περιμένουμε να τα δημοσιεύσουν. Πού υπάρχουν;».

‒ Γ. Καραλής: «Για να βρουν οι Παρισινοί θεολόγοι μία διαφοροποίηση από την θεολογία του Αυγουστίνου, αφού πρώτα αντιγράψανε τις θέσεις του για το πρόσωπο, όπως είδαμε, κατέφυγαν στον υπαρξισμό και από εκεί κάνανε αρκετές αντιγραφές. Το πιο σημαντικό είναι ότι εμφάνισαν και τους Πατέρες ως Υπαρξιστές. Βέβαια ούτε και εδώ έδειξαν χωρία των Πατέρων, που να αποδεικνύουν τα λεγόμενά τους...»!

‒ Ι. Ζηζιούλας: Ο Ζηζιούλας στο έργο του «Από το προσωπείον εις το πρόσωπον», αναφέρει: «Δια τους Έλληνας Πατέρας το ενιαίον του Θεού, ο ένας Θεός, και η οντολογική αρχή η αιτία της προσωπικής - τριαδικής ζωής του Θεού δεν συνίσταται εις την μίαν ουσίαν του Θεού, αλλά εις την υπόστασιν, δηλαδή το πρόσωπον του Πατρός. Ο ένας Θεός δεν είναι η μία ουσία, αλλά ο Πατήρ, ο οποίος είναι η αιτία της γεννήσεως του Υιού και της εκπορεύσεως του Πνεύματος». Και ο Γιανναράς συνεχίζει (επί του θέματος): «Το πρόσωπο του Θεού - Πατρός προηγείται και καθορίζει την ουσίαν του, δεν προκαθορίζεται από αυτή»!

‒ Γ. Καραλής: «Αλλά στα κείμενα του Βασιλείου, που παραθέσαμε, βλέπουμε άλλα πράγματα αν τα μελετήσουμε σωστά. Ποιός Πατέρας λέει με ελληνικές λέξεις ότι το ενιαίο του Θεού, ο ένας Θεός, δεν συνίσταται εις την ουσίαν του Θεού αλλά μόνον εις το πρόσωπον του Πατρός; Ποιος Πατέρας λέει, πάντα με ελληνικές λέξεις, ότι οι διακρίσεις (τα πρόσωπα) προηγούνται οντολογικά της ενότητας (ουσίας, φύσης); ...Ο Πατήρ, ναι, είναι η αιτία της γεννήσεως του Υιού και της εκπορεύσεως του Πνεύματος, μα αυτό δεν αρκεί για να έχουμε ένα Θεό. Είναι κυρίως και η ενότητα της φύσεως, γιατί τα τρία πρόσωπα δεν μερίζουν τη φύση τους και δεν έχουμε τρεις ελευθερίες, τρεις θελήσεις, τρεις αγάπες: “μηδεμίαν είναι παραλλαγήν εν τη ζωοποιώ φύσει εκ Πατρός, λέγω και Υιού και Πνεύματος Αγίου”, λέγει ο Βασίλειος στο κείμενο που παραθέσαμε και συνεχίζει...». Μετά την παράθεση του χωρίου αυτού, ο Καραλής προσθέτει και σχετικό κείμενο του Γρηγορίου της Νύσσης.

‒ Ι. Ζηζιούλας: «Ο τρόπος με τον οποίον ο Θεός ασκεί την οντολογική ελευθερίαν του, εκείνο ακριβώς που τον κάνει να είναι οντολογικά ελεύθερος, είναι ότι υπερβαίνει και καταργεί την οντολογική αναγκαιότητα(;) της ουσίας του με το να είναι Θεός ως Πατήρ, δηλαδή Εκείνος, που γεννά τον Υιόν και εκπορεύει το Πνεύμα». Και συνεχίζει ο Ζηζιούλας: «Αν η ψυχή είναι φύσει αθάνατος, τότε η προσωπική επιβίωσις είναι αναγκαστική ‒ επανερχόμεθα πάλιν εις την αρχαίαν κλασσικήν οντολογίαν. Τότε ο Θεός είναι αθάνατος από την φύσιν Του, δηλαδή κατ᾿ ανάγκην, και ο άνθρωπος συγγενεύει ουσιαστικά ‒ αναγκαστικά με τον Θεόν»!

‒ Γ. Καραλής: «Εδώ έχουμε μία βαρυσήμαντη τοποθέτηση. Μας λέ­ει ο Ζηζιούλας, με υπαρξιακό τρόπο, μα και αριστοτελικό και αρειανικό, ότι κατά φύσιν σημαίνει κατ᾿ ανάγ­κην, ακολουθώντας το ρηθέν του Αριστοτέλους, “παν φυσικόν ηναγκασμένον”». Στο σημείο αυτό, πα­ραθέτει ο Καραλής εκτενές χωρίο του Μ. Αθανασίου, που λέγει τα αντί­θετα και προσθέτει: «Οι Πατέρες αλλάζουν το αριστοτελικό ρηθέν ως εξής: “Πάν φυσικόν ουκ ηναγκασμένον”. Δαμασκηνός: “Φύσει γαρ ων αγαθός ο Θεός και φύσει δημιουργός και φύσει Θεός ουκ ανάγκη ταύτα εστι”, και “ου μόνον η Θεία και άκτιστος φύσις ουδέν ηναγκασμένον έχειν αλλ᾿ ουδέ η νοερά και κτιστή”». Στη συνέχεια προστίθεται από τον Καραλή χωρίο του Μαξίμου του ομολογητού, στο οποίο ο Μάξιμος, επικαλείται σχετική ρήση του Μακαρίου Κυρίλλου, σύμφωνα με την οποίαν: «“μηδέν φυσικόν είναι εν τη νοερά φύσει ακούσιον”. Τέλος ο ΄Αγιος Μάξιμος ο Ομολογητής στιγματίζει ως βλασφημία την ύπαρξη αναγκαιότητας στην Θεότητα “...Όπερ και εννοείν μη τι γε λέγειν εσχάτης εστι βλασφημίας”»!!!

Στο σημείο τούτο τερματίζεται το τρίτο εκτενές άρθρο του Γ. Καραλή με την ευχή προς τους θεολόγους της παρισινής - αυγουστινιακής θεολογίας: «Να πάρουν στα χέρια τους και να μελετήσουν οι παρισινοί θεολόγοι τους Πατέρες· έχουν γράψει τόσα έργα, που δεν μπορούμε να τα αγνοήσουμε, όπως κάνουν εκείνοι, διαφορετικά παύουμε να είμαστε Χριστιανοί Ορθόδοξοι»!

* * *

Η κριτική του Γεωργίου Καραλή στην εργασία του Περγάμου κ. Ιωάννη Ζηζιούλα «Από το προσωπείον εις το πρόσωπον» αποδεικνύει ότι το εν λόγω κείμενο δεν αποτελεί επιστημονικό θεολογικό έργο ‒ εφ᾿ όσον δεν στηρίζεται σε πατερικές πηγές ‒ αλλά συνονθύλευμα αυθαιρέτων προσωπικών στοχασμών, οι οποίοι ευρίσκονται έξω από την αυθεντική πατερική παράδοση της Εκκλησίας και, από την άποψη αυτή, αποτελούν εκβολές θεολογικού λόγου στην περιοχή της αιρέσεως!

Επομένως, ο άκριτος και επιπόλαιος εγκωμιασμός (ο οποίος, άλλωστε, έχει περάσει και στον ημερήσιο τύπο) του Περγάμου από τον Γιανναρά, ως του «σημαντικότερου ορθοδόξου θεολόγου της μετά τον Γρηγόριο Παλαμά εκκλησιαστικής περιόδου», αποδεικνύεται επίσης ανεδαφικός και ανυπόστατος, εξανεμιζόμενος στους σκοτεινούς αιθέρες αιρετικών νεφελωμάτων, από την καταλυτική φωτιστική πνοή της αγιοπνευματικής μαρτυρίας της Πατερικής Θεολογίας!

Έπειτα, ως προς την τοποθέτηση του Περγάμου κ. Ιωάννη, από τον Γιανναρά, στο ίδιο ύψος χαρισματικής - Πατερικής Θεολογίας, με τον ΄Αγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και τον ΄Αγιο Μάξιμο τον Ομολογητή ‒ τη στιγμή που η «θεολογία» του κ. Ζηζιούλα φέρει τα στίγματα της μανίας («Μαίνοιτο γαρ αν τις...», Δαμασκηνός) και της βλασφημίας («...εσχάτης εστίν βλασφημίας», ΄Αγιος Μάξιμος) ‒ ας βγάλει ο αναγνώστης τα δικά του συμπεράσματα!

---

Πηγή