Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ως γλώσσα της Καινής Διαθήκης ~

 

❝ Βίβλος γενέσεως Ιησού Χριστού, υἱοῦ Δαυΐδ, υἱοῦ Ἀβραάμ. ❞

Με αυτά τα λόγια αρχίζει η Καινή Διαθήκη (είναι η αρχή του ευαγγελίου του Ματθαίου) .

▸ Πόσο σημαντικό είναι για την ελληνική γλώσσα το ότι η Καινή Διαθήκη γράφτηκε στα Ελληνικά;

▸ Σε ποια ακριβώς μορφή της Ελληνικής γράφτηκε;

▸ Γιατί ο μεγάλος γλωσσολόγος Μ. Τριανταφυλλίδης τη θεωρούσε «το πρώτο κείμενο της Νέας Ελληνικής»;

~ ~ ~ ~ ~

Η γλώσσα των Ιουδαίων ~

Μετά τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία (6ος αι. π.Χ.) και τις πολυάριθμες εκτοπίσεις οι Εβραίοι έπαψαν να μιλούν την ιερή εβραϊκή γλώσσα της Βίβλου, και υιοθέτησαν την απλουστευμένη Αραμαϊκή. Ο Χριστός και οι Απόστολοι μίλησαν και δίδαξαν στην Αραμαϊκή.

Η επίδραση της Ελληνικής στις ιουδαϊκές κοινότητες ~

Ήταν όμως μεγάλη η πολιτισμική επίδραση των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των επιγόνων του. Έτσι, στα χρόνια των αποστόλων η Ελληνική έγινε μια γλώσσα διεθνούς συνεννόησης. Ακόμα περισσότερο, μια γλώσσα με μοναδική κοινωνική και πολιτιστική αίγλη, θεωρούμενη κατάλληλη για έκφραση υψηλών νοημάτων. (Αυτό έκανε κάποιους να υποθέτουν ότι ο Ιησούς γνώριζε Ελληνικά και ίσως να τα χρησιμοποιούσε σε κάποιες περιπτώσεις, όπως έκαναν αρκετοί ομοεθνείς του).

Η Ελληνική ως γλώσσα του κηρύγματος προς τα έθνη ~

Πολύ νωρίς στην εκκλησία τέθηκε το ερώτημα: με ποιο τρόπο θα έπρεπε να διαδοθεί ο χριστιανισμός. Όταν αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να ανοιχθεί στα έθνη χωρίς καθόλου αξιώσεις για συμμόρφωσή τους με τα εβραϊκά θρησκευτικά ήθη, οι πρώτοι απόστολοι βγήκαν από το Παλαιστινιακό έδαφος για να κηρύξουν τους αλλόγλωσσους και εθνικούς, μιλώντας στα Ελληνικά.

Όταν αργότερα χρειάστηκε να συγκεντρώσουν τις διάφορες διηγήσεις για τον βίο του Χριστού ή να στείλουν επιστολές στις νεοσύστατες εκκλησίες, χρησιμοποίησαν πάλι τα Ελληνικά. Με άλλα λόγια η χρήση της Ελληνικής στο κήρυγμα του θείου Λόγου ισοδυναμεί με την επιλογή να αποκτήσει ο χριστιανισμός οικουμενική διάσταση.

Η Ελληνική της Καινής Διαθήκης ~

Έτσι, τα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης, τουλάχιστον στην παρούσα μορφή τους, είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, επειδή απευθύνονται σε ανθρώπους (αλλά και προέρχονται από ανθρώπους) που χρησιμοποιούσαν τα Ελληνικά ως μέσο επικοινωνίας.

Η Ελληνική της Καινής Διαθήκης δεν είναι η κλασική αττική γλώσσα, με τις χαρακτηριστικά δύσκολες λέξεις, την περίπλοκη σύνταξη, και τους σύνθετους γραμματικούς τύπους. Ήταν μια απλουστευμένη και συνεχώς απλοποιούμενη γλώσσα, κατάλληλη για να τη μαθαίνουν τα εκατομμύρια των μη Ελλήνων νέων ομιλητών της. Γι’ αυτό είναι

πιο απλή λεξιλογικά

μορφολογικά πιο συμμετρική και αναλογική, με τάση εξομάλυνσης πολλών ανωμαλιών και δυσκολιών του γραμματικού συστήματος. Σ' αυτήν άλλωστε είχε ήδη μεταφραστεί και η Παλαιά Διαθήκη.

Ειδικότερα:

◉ Η σύνταξη είναι απλούστερη. Κυρίως αποφεύγεται το περίπλοκο υπερβατό σχήμα

◉ Οι γραμματικοί τύποι εξομαλύνονται και απλουστεύονται δημιουργώντας ένα πιο συμμετρικό γραμματικό σύστημα

◉ Λέξεις πιο απλές και καθημερινές αντικαθιστούν τις δύσκολες και παρωχημένες, και ενσωματώνονται και στοιχεία από άλλες γλώσσες (κυρίως εβραϊκές, λατινικές λέξεις)

Ένα παράδειγμα:

Η ακόλουθη διήγηση από τον Ματθαίο (που σήμερα, 16 Νοεμβρίου, η εκκλησία τιμά τη μνήμη του) δείχνει ανάγλυφα ότι οι βασικές της διαφορές από τη σημερινή είναι σε επίπεδο μικροδομής, όχι μακροδομής. Δεν υπάρχουν πάνω από 4-5 λέξεις που είναι σχετικά άγνωστες στον σημερινό ομιλητή (π.χ. κώμας, βρώματα, ὀψίας, κλάσας).

(Ματθ. 14,14-20)

14 ❝ ΚΑΙ ἐξελθὼν ὁ Ἰησοῦς εἶδε πολὺν ὄχλον, καὶ ἐσπλαγχνίσθη

ἐπ᾿ αὐτοῖς καὶ ἐθεράπευσε τοὺς ἀῤῥώστους αὐτῶν.

15 ὀψίας δὲ γενομένης προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ

λέγοντες· ἔρημός ἐστιν ὁ τόπος καὶ ἡ ὥρα ἤδη παρῆλθεν·

ἀπόλυσον τοὺς ὄχλους, ἵνα ἀπελθόντες εἰς τὰς κώμας

ἀγοράσωσιν ἑαυτοῖς βρώματα.

16 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· οὐ χρείαν ἔχουσιν ἀπελθεῖν·

δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν.

17 οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ· οὐκ ἔχομεν ὧδε εἰ μὴ πέντε

ἄρτους καὶ δύο ἰχθύας.

18 ὁ δὲ εἶπε· φέρετέ μοι αὐτοὺς ὧδε.

19 καὶ κελεύσας τοὺς ὄχλους ἀνακλιθῆναι ἐπὶ τοὺς

χόρτους, λαβὼν τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τοὺς δύο ἰχθύας,

ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν εὐλόγησε, καὶ κλάσας ἔδωκε

τοῖς μαθηταῖς τοὺς ἄρτους, οἱ δὲ μαθηταὶ τοῖς ὄχλοις.

20 καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ἐχορτάσθησαν ❞...

Ελληνιστική Κοινή και Νεοελληνική Κοινή ~

Αυτή ακριβώς η μορφή γλώσσας αποτέλεσε την απαρχή τής Νέας Ελληνικής στις βασικές της δομές (φωνητική – μορφολογία – σύνταξη). Μπορεί να μεσολάβησε η επιστροφή στην αττική γλώσσα από τους λογίους, που προκάλεσε το γνωστό πρόβλημα της γλωσσικής διμορφίας, όμως η Ελληνιστική Κοινή (δηλαδή η απλοποιημένη και εξελιγμένη αττική διάλεκτος), στην προφορική της μορφή, που είναι και η πραγματική γλώσσα, δεν έπαυσε να εξελίσσεται, έως ότου τον 19ο και ιδίως τον 20ό αιώνα έλαβε τη σημερινή της μορφή.

Αυτή η μορφή χαρακτηρίζεται "Νεοελληνική Κοινή", επειδή πέρα από τις κατά τόπους διαλέκτους και ιδιώματα, υπάρχει ως ευρύτερη κοινή μορφή ομιλουμένης γλώσσας. Μάλιστα με τη μεταρρύθμιση τού 1976 έγινε και η επίσημη μορφή της γραφομένης ελληνικής γλώσσας.

Γι' αυτό και ο μεγάλος Έλληνας γλωσσολόγος Μ. Τριανταφυλλίδης έλεγε ότι το πρώτο κείμενο της Νέας Ελληνικής είναι τα Ευαγγέλια. Και ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης συμπληρώνοντας γράφει: «η Νέα Ελληνική δεν είναι και τόσο «νέα»: αριθμεί ζωή 20 αιώνων!»

______

εικόνα: Η πρώτη σελίδα του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, από το χειρόγραφο Minuscule 447. Περιέχει την έναρξη της Καινής Διαθήκης με τα λόγια: «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυΐδ, υἱοῦ Ἀβραάμ [...]».