ΤΟΥ ΑΛΩΝΑΡΗ (Ιουλίου) σήμερα

 

(Του Γρηγόρη Μαρτίνη)

Το "αλώνι" προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη "άλως " που σημαίνει κύκλος. Έτσι ονόμαζαν το σχήμα του ήλιου και του φεγγαριού όπως και το φωτοστέφανο των Αγίων στις Αγιογραφίες.

Το αλώνι λοιπόν είναι μια κυκλική λιθόστρωτη επιφάνεια με διάμετρο 10-15 μέτρα.Στο κέντρο υπήρχε ένας πάσσαλος -ο στρόϊρος.

Για να μην χάνονται σπόροι από πιθανά ανοίγματα ανάμεσα στις πλάκες του δαπέδου, έριχναν ανάμεσά τους μια ρευστή ουσία, συνήθως διαλυμένη σβουνιά, που με τη ζέστη ξηραινόταν γρήγορα και έπαιζε τον ρόλο του τσιμέντου στο αρμολόγημα.

Άπλωναν τα χειρόβολα σε όλη την επιφάνεια του αλωνιού. Ερχόταν ο αλωνιστής με το άλογο : το έδενε με ένα χαλινάρι (το καπίστρι) από τον στρόϊρο και με μια βέργα ανάγκαζε το άλογο να τρέξει.

Καθώς γύριζε , το καπίστρι μαζευόταν και μίκρυνε ως ότου το ζώο άγγιζε τον στρόϊρο.

Τότε ο αλωνιστής γύριζε το κεφάλι του στην άλλη κατεύθυνση και με την λέξη "άλλαξέ " ακολουθούσαν την αντίστροφη πορεία.

-Αυτό γινόταν μέχρις ότου , όλος ο καρπός έβγαινε απ το στάχυ. Στο αλώνι έμενε ένας σωρός από άχυρο και σπόρους.

Το απόγευμα , όταν άρχιζε να φυσάει γινόταν το λίχνισμα : με ξύλινα φτυάρια που έμοιαζαν με μεγάλα πιρούνια ή μικρές τρίαινες, τα τρικούλια, σήκωναν ψηλά αυτόν τον σωρό.

Ο αέρας έπαιρνε το άχυρο και έμενε στο αλώνι ο καρπός. Όταν το λίκνισμα ολοκληρωνόταν έβαζαν το σιτάρι στα σακιά.

Ο Κ. Μύρης στην "Ιθαγένεια " που μελοποίησε ο Γ. Μαρκόπουλος και τραγούδησε αρχαγγελικά ο Ν.Ξυλούρης διέσωσε εικόνες από όλη αυτή την διαδικασία:

"Αγνάντευα την "πυρκαγιά " της θυμωνιάς, το άλογο στ αλώνι να ψυχομαχεί ".

Οταν ήξεραν ότι τα ρέματα είχαν νερό και οι μύλοι λειτουργούσαν, πήγαιναν το σιτάρι για άλεσμα.

Θυμάμαι ήμουν 13 χρονών που μου ανέθεσε ο πατέρας μου να πάω να αλέσω.

-Μα δεν ξέρω που είναι ο μύλος, του είπα.

-Μην φοβάσαι ,μου είπε. Θα σε πάει το γαϊδούρι.

Και πράγματι. Αφού φόρτωσε το σιτάρι και πήγαμε μαζι ως ένα σημείο,έστρεψε το ζώο προς την κατεύθυνση του μύλου .Χτύπησε με την απαλάμη του το γαϊδούρι στα καπούλια και με ένα "ντέέέ" , ξεκινήσαμε.

Εγώ ακολουθούσα και μετά από 3-4 ώρες , βρέθηκα μπροστά στον μύλο!

Αλάνθαστο "G.P.S".

Mε βλέπει ο μυλωνάς:-Καλώς το παιδί.Από που είσαι;

-Από το Πολύδροσο.

-Ποιανού είσαι;

-Του Χρήστου Μαρτίνη.

-Καλά. Κάτσε εκεί στο πεζούλι. Γυναίκα δώσε στο παιδί κοκόσιες και τσίγαλα.

Εσπαγα κοκόσιες(καρύδια) και τσίγαλα (αμύγδαλα) και έβλεπα την φτερωτή του μύλου να γυρίζει ασταμάτητα. 'Οταν το άλεσμα τελείωσε, ο μυλωνάς κράτησε όσο αλεύρι χρειαζόταν για πληρωμή (ήταν το ξάϊ ).

Το έβαλε σε άλλα τσουβάλια καθαρά πού είχα μαζί μου και φόρτωσε το αλεύρι στον γάϊδαρο.

-Χαιρετισμούς στον πατέρα σου , μου είπε.

Μετά από 3-4 ώρες ήμουν στο σπίτι.

"¨Νεότητα δύσκολων χρόνων".....

 

 Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης ( 1972 )

 

 

 Γεννήθηκα στο βλέφαρο του κεραυνού, σβήνω κυλώντας στα νερά. Ανέβηκα στην κορυφή της συννεφιάς σαλτάροντας με τις τριχιές του λιβανιού, πήρα το δρόμο της σποράς. Κοιμήθηκα στο προσκεφάλι του σπαθιού, είχα τον ύπνο του λαγού. Αγνάντευα την πυρκαγιά της θεμωνιάς αμίλητος την ώρα της συγκομιδής, πήρα ταγάρι ζητιανιάς. Αντάμωσα τον χάρο της ξερολιθιάς, το άλογο στ' αλώνι να ψυχομαχεί, πήρα ταγάρι ζητιανιάς.