«Ὁ νέος βαρλααμισμὸς μέσα στὴν Ἁγία μας Ἐκκλησία»

 

 

 π.Σάββα Ἁγιορείτου
Ἀπόσπασμα ὁμιλίας

Ὅπως ἀκούσαμε στὸν βίο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, μεταξὺ τῶν ἄλλων, στὴν ἐποχή του ἐμφανίστηκε ἕνας μεγάλος αἱρετικὸς ποὺ λεγόταν Βαρλαὰμ καὶ ὁ ὁποῖος δίδασκε ὅτι μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ προσεγγιστεῖ μὲ τὴν λογική, μὲ συλλογισμούς, μὲ τὴν φιλοσοφία· καὶ ἄν δὲν πάει ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, δὲν μπορεῖ νὰ βρεῖ τὸν Θεό.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς κατάλαβε ὅτι κρύβεται μία μεγάλη αἵρεση πίσω ἀπὸ αὐτὲς τὶς διδασκαλίες καὶ τὸν κατατρόπωσε, καὶ τοῦ εἶπε ὅτι ὁ Θεὸς δὲν προσεγγίζεται μὲ τὴν διάνοια, μὲ τὴν σκέψη, μὲ τοὺς συλλογισμούς, μὲ τὴν λογικὴ τοῦ Ἀριστοτέλους –παρόλο ποὺ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς γνώριζε πολὺ καλὰ τὴν Φιλοσοφία καὶ τὸν Ἀριστοτέλη- καὶ τὸ δίδαξε ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους μας, σὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία -καὶ δόξα τῷ Θεῶ γι΄ αὐτὸ- ὅτι ὁ Θεὸς προσεγγίζεται μὲ τὴν καρδία καὶ ὄχι μὲ τὸν ἐγκέφαλο. Δηλαδή, μὲ τὸν νοῦ ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ ὑψηλότερη δύναμη τῆς ψυχῆς καὶ ἔχει τὴν ἕδρα του εἰς τὴν καρδία· τὴν οὐσία του εἰς τὴν καρδία. Καὶ ὅταν ὁ νοῦς εἶναι καθαρός, ὅταν ἡ καρδία εἶναι καθαρά, τότε ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ δεῖ τὸν Θεό, κατὰ τὸ “μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται”( Ματθ . 5, 8 ) ποὺ μᾶς εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Καὶ ἔτσι, κατατροπώθηκε αὐτὴ ἡ πλανεμένη διδασκαλία τοῦ Βαρλαὰμ ὁ ὁποῖος μεταξὺ τῶν ἄλλων, δίδασκε καὶ κατὰ τῆς νοερᾶς προσευχῆς καὶ κατὰ τῆς εὐχῆς -τὸ “ Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με”- ποὺ ἀσκοῦσαν καὶ ἀσκοῦν μέχρι σήμερα συστηματικὰ οἱ ἡσυχασταὶ ἀλλὰ καὶ ὅλοι οἱ εὐλαβεῖς καὶ εὐσεβεῖς Χριστιανοί.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς εἶναι ἐπίκαιρος καὶ στὶς μέρες μας, γιατὶ καὶ σήμερα ἔχουμε μιὰ παρόμοια αἵρεση ποὺ μᾶς λέει ὅτι πάνω ἀπ’ ὅλα εἶναι ἡ ἐπιστήμη, ποὺ δὲν εἶναι βέβαια, τίποτε ἄλλο παρὰ ἕνα δημιούργημα τῆς λογικῆς ἡ ἐπιστήμη καὶ ὄχι τῆς καρδιᾶς. Γι’ αὐτὸ καὶ βλέπουμε, οἱ μηχανὲς ποὺ εἶναι ἄψυχα σίδερα καὶ ἀντικείμενα, τείνουν νὰ κάνουν ἄψυχο καὶ σιδερένιο καὶ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν καρδιά του, τὴν ψυχή του, χωρὶς συναισθήματα, χωρὶς ἀγάπη, χωρὶς οἶκτο, χωρὶς ἔλεος.
Δὲν εἶναι ὅμως, ἡ τεχνολογία καὶ ἡ ἐπιστήμη αὐτὴ ἡ ὁποία πρέπει νὰ μᾶς κατευθύνει, ἀλλὰ εἶναι ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ Πίστις. Καὶ ὅμως, κάποιοι εἶπαν ὅτι καὶ μές στὴν Ἐκκλησία πρέπει νὰ ἐφαρμόσουμε τὴν ἐπιστήμη, γι’ αὐτὸ καὶ ἔχουμε τὸν νέο βαρλααμισμό· ὅτι τάχατες μποροῦμε νὰ μολυνθοῦμε μέσα στὴν Ἐκκλησία ἐνῷ οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς λέγουν ὅτι ὄχι, ὁ ναὸς εἶναι χῶρος ὅπου ἐμπεριπατεῖ ὁ Θεός, κατοικεῖ ὁ Θεός, ὅπου ὅλα εἶναι ἁγιασμένα, ὅπου καὶ ὁ ἀέρας ἀκόμα ἁγιάζεται μὲ μόνο τὸ θυμίαμα καὶ βεβαίως, μὲ τὴν Θεία καὶ φρικτὴ Ἱερουργία τῆς Θείας Λειτουργίας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἕνας μεγάλος σύγχρονος Ἅγιος διὰ Χριστὸν Σαλός, ὁ Ἅγιος Γαβριὴλ ὁ Γεωργιανός, ἔλεγε ὅτι “ἄν βλέπατε πόση Χάρη ἔχει ὁ ναὸς μέσα στὴ Θεία Λατρεία, θὰ παίρνατε καὶ τὴν σκόνη ἀπὸ τὸ πάτωμα νὰ χρισθεῖτε”. Ὅλα ἁγιάζονται! Καὶ σὲ καμμιὰ περίπτωση δὲν ἰσχύει ἡ λογικὴ καὶ ἡ ἐπιστήμη μέσα στὸν ναὸ καὶ πέριξ τοῦ ναοῦ, ἀλλὰ ἰσχύει ἡ Πίστις· καὶ ὄχι μόνο ἐδῶ ἀλλὰ καὶ παντοῦ. Ὁ πιστὸς ἄνθρωπος ξεπερνάει τὴν λογική, ὑπερβαίνει τὴν ἐπιστήμη καὶ ζεῖ μέσα στὸν χῶρο τῆς Πίστης, μέσα στὸν χῶρο τοῦ θαύματος.
Πρόσφατα μάλιστα, καὶ ἕνας ἐπίσκοπος στὴν Ἀμερικὴ κατηγόρησε τὴν προσευχή, παρόμοια μὲ τὸν Βαρλαάμ πρὶν ἀρκετὰ χρόνια καὶ εἶπε ὅτι τὸ “ Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ” δὲν εἶναι σωστὴ προσευχή. Ἄν εἶναι δυνατόν! Ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος νὰ λέγει τέτοια λόγια! Ἔχουμε ἑπομένως, ἕνα νέο βαρλααμισμὸ μέσα στὴν Ἁγία μας Ἐκκλησία. Γι’ αὐτὸ καὶ σήμερα, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος εἶναι ἐπίκαιρος καὶ πρέπει πολὺ νὰ τὸν εὐχαριστοῦμε ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν μελετοῦμε, γιὰ αὐτὰ ποὺ μᾶς δίδαξε καὶ τὰ ἄφησε ἐγγεγραμμένα στὰ θεόπνευστα συγγράμματά του.
Ἄς ἔχουμε πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἄς πορευόμαστε σταθερὰ μὲ αὐτὴν τὴν πίστη, εἰς πεῖσμα ὅλων τῶν νεοβαρλααμιτῶν καὶ ὅλων αὐτῶν οἱ ὁποῖοι ἐπιτίθενται στοὺς εὐσεβεῖς Χριστιανούς, ἐπειδὴ δὲν θέλουν νὰ ὑποκύψουν σ’ αὐτὰ τὰ ἀντίχριστα καὶ ἄνομα μέτρα μὲ τὰ φίμωτρα καὶ τὶς ἀποστάσεις καὶ τὶς κορδέλες καὶ τὶς ἀπαγορεύσεις τῆς προσκύνησης τῶν Ἁγίων Εἰκόνων μέσα στοὺς ναούς, καὶ τὰ πολλαπλὰ πλαστικὰ κουταλάκια γιὰ τὴν μετάδοση τῆς Θείας Κοινωνίας· ὅλα αὐτὰ τὰ ἀπαράδεκτα τὰ ὁποῖα εἶναι ἀντίθετα μὲ τὴν πίστη μας, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Φῶς, εἶναι Ζωή, εἶναι ἁγιασμός, εἶναι ἀπολύτρωσις, εἶναι τὸ πᾶν. Καὶ στὸν Θεὸ δὲν ὑπάρχει μολυσμὸς οὔτε μέσα στὸν χῶρο ποὺ μένει ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ ὑπάρξει μολυσμός· νὰ μολυνθοῦμε, νὰ μολύνουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Γιατὶ ὅπως ὁ Θεὸς εἶναι Ἅγιος, καὶ τὰ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ ἁγιάζονται μέσα στὸν ναό, ὅπως διαβάζουμε καὶ στὴν Θεία Μετάληψη ποὺ λένε οἱ Ἅγιοι ὅτι τὸ Σῶμα του μᾶς θεώνει: “Θεοῦ τὸ Σῶμα καὶ θεοῖ με καὶ τρέφει, θεοῖ τὸ πνεῦμα, τὸν δὲ νοῦν τρέφει ξένως”. Ἕνας ἄνθρωπος θεωμένος μπορεῖ νὰ μολυνθεῖ ἀπὸ τίποτα ἤ νὰ μολύνει τὸν ἄλλον; Σὲ καμμία περίπτωση.
Ἄς δοξάζουμε τὸν Πανάγιο Θεὸ ποὺ μᾶς ἔδωσε τοὺς Ἁγίους Πατέρες καὶ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο ποὺ τιμᾶμε σήμερα καὶ μᾶς ἀποκάλυψε τὴν Ἀλήθειά του καὶ μᾶς στερεώνει σ’ αὐτὴν μὲ τὴν Θεία Μετάληψη, μὲ τὰ Ἅγια Μυστήρια καὶ μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἄσκηση καὶ ζωή. Ἄς μείνουμε σταθεροὶ σ’ αὐτὰ ποὺ γνωρίζουμε ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες οἱ ὁποῖοι ἀκολούθησαν τὸν Χριστό μας, καὶ ἔτσι, θὰ ἀξιωθοῦμε νὰ ζοῦμε συσταυρωμένοι ἀλλὰ καὶ συναναστημένοι μὲ τὸν Χριστό μας καὶ μαζί Του στὴν Βασιλεία Του.
Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα!
Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
Ἡ Ἁγία Τριὰς διαφυλάξοι πάντας ἡμᾶς.