Στις οθόνες προβάλλεται η ταινία «Ο Άνθρωπος του Θεού» της Γελένα Πόποβιτς, αμερικανίδας σκηνοθέτη σερβικής καταγωγής. Τώρα, ο ήρωας της ταινίας, ο Άγιος Νεκτάριος Αιγήνης, Μητροπολίτης Πενταπόλεως, είναι ένας από τους περισσότερο τιμώμενους στην Ελλάδα Αγίους. Εκατό χρόνια πριν, ωστόσο, οι ομόθρησκοί του έκαναν τα πάντα ώστε η ζωή του να είναι αβάσταχτη. Η Γελένα Πόποβιτς διηγείται για το πώς η ιστορία των δεινών που αντιμετώπιζε ο Άγιος Νεκτάριος έγινε θέμα κινηματογραφικής ταινίας και γιατί η ταινία είναι σημαντική για μας.
Ξεκίνησα
να γράφω σενάρια για ταινίες, κάπου το 2000. Ζούσα τότε
στο Λός Άντζελες και παρακολουθούσα μαθήματα στη Σχολή Ηθοποιών. Η
πίστη ήδη έπαιζε στη ζωή μου σημαντικό ρόλο. Διάβαζα βίους αγίων
και με ενέπνεαν, όπως εμπνέουν οποιονδήποτε που κάνει τα πρώτα
του βήματα στην Εκκλησία. Αλλά ποτέ δεν περίμενα ότι η
ίδια θα γύριζα ταινία για Άγιο, μέχρι που το 2011 πέθανε ο
πατέρας μου.
Ο θάνατός του ήταν για μένα πολύ βαριά δοκιμασία. Τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωής του, δεν είχαμε ειδωθεί. Ούτε στην κηδεία του, στο Βελιγράδι, δεν μπόρεσα να πάω: η πράσινη κάρτα μου δεν ήταν έτοιμη. Εάν έφευγα, δε θα μπορούσα να επιστρέψω πίσω στον άντρα μου και στα παιδιά μου. Μόνο ένα χρόνο μετά, μπόρεσα να πάω στο Βελιγράδι για να τιμήσω τη μνήμη του πατέρα μου, την ημέρα της κοίμησής του. Εκεί, στο εκθετήριο της Μονής, που βρίσκεται κοντά στο σπίτι του πατέρα μου, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο για τον Άγιο Νεκτάριο.
Είχα
ακούσει και νωρίτερα για αυτόν τον Άγιο, αλλά δεν είχα
διαβάσει κάτι. Αγόρασα το βιβλίο για να απασχολήσω τον εαυτό μου
στο ταξίδι της επιστροφής μου στο Λος Άντζελες. Όμως, όταν άρχισα
να το διαβάζω, παρουσιάστηκε μέσα μου μια ανεξήγητη
αίσθηση, λες και αυτή η ιστορία ήταν γραμμένη μέσα στην ίδια την
ψυχή μου. Στη ζωή του Αγίου Νεκταρίου βρήκα πάρα πολλά κοινά
σημεία με τη ζωή του πατέρα μου.
Ο πατέρας μου ήταν ένας ασυνήθιστος άνθρωπος. Βέβαια, δεν ήταν θρησκευόμενος (και λογομαχούσαμε για την πίστη πολλές φορές). Ήταν, όμως, ένας ενάρετος άνθρωπος. Όπως και ο Άγιος Νεκτάριος, αντιμετώπιζε τελείως άδικους διωγμούς. Κατηγορηματικά αρνούνταν να κάνει πράγματα που θεωρούσε ανήθικα και ανέντιμα. Γι΄ αυτό, τον είχαν απολύσει από τη δουλειά. Είχαν βρεθεί έξι ψευδομάρτυρες, οι οποίοι τον συκοφάντησαν… Ήταν μια από τις αιτίες που με ανάγκασαν να φύγω από τη Σερβία. Ένιωθα ότι αν ζούσαμε σε κάποιο άλλο μέρος, ο πατέρας μου, με τις πολύπλευρες γνώσεις του και την τιμιότητά του, δε θα αντιμετώπιζε διωγμούς, αλλά θα απολάμβανε σεβασμό και τιμές.
Αυτή η απροσδόκητη σύμπτωση στις ζωές του πατέρα μου και του Αγίου Νεκταρίου, τον οποίον εκδίωκαν κρατικές και εκκλησιαστικές αρχές, ακριβώς για την αγιότητά του και τη χριστιανική ζωή του, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Χριστού, αυτή η σύμπτωση, λοιπόν, με ενέπνευσε να γυρίσω αυτήν την ταινία. Ήθελα να κάνω ταινία για έναν άνθρωπο, τον οποίον εκδίωκαν με όλη την σκληρότητα, αλλά που παρόλα αυτά, σε όλη τη ζωή του έμεινε ακράδαντα πιστός και δεν παραδόθηκε ούτε μια φορά, ό, τι και να του συνέβαινε.
Υπάρχει και ένα άλλο σημείο, το οποίο κάνει την ιστορία του Αγίου Νεκταρίου πολύ οικεία για μένα προσωπικά: έχοντας φύγει από το σπίτι μου για ξένη χώρα, στα 16-17 μου, έμεινα παντελώς μόνη. Συνέβαινε μέρες ολόκληρες να μην βγαίνω από το δωμάτιό μου στη φοιτητική εστία, στο Μανχάταν. Συνέβαινε να μην έχω να φάω. Δεν είχα απολύτως κανέναν για να μπορώ να στηριχτώ. Οπότε, τότε πήγαινα στην εκκλησία και ζητούσα από τον Κύριο να με προσέχει, επειδή απλούστατα δεν υπήρχε κανείς άλλος.
Και είχα την απόλυτη πραγματική αίσθηση ότι έχω Πατέρα, ο οποίος με φροντίζει και με τον οποίον μπορώ να επικοινωνώ. Το ένιωθα, παρόλο που τότε δεν είχα βαπτιστεί. Και αν κοιτάξουμε τα ημερολόγιά μου εκείνης της περιόδου, σε κάθε γραμμή απευθυνόμουν στον Θεό, η κάθε σελίδα είχε παραλήπτη τον Χριστό και είναι γεμάτη ευχαριστία για την φροντίδα Του για μένα! Στην ταινία υπάρχει μια σκηνή – πολύ προσωπική για μένα – τότε που ο Άγιος Νεκτάριος κάθεται μόνος του στο δωμάτιό του σκεπτόμενος: τι συνέβη; Τι λάθος έκανε; Γιατί δεν του μιλάει κανείς; Ακριβώς, όπως κι εγώ, τότε που καθόμουν κλεισμένη στο φοιτητικό μου δωματιάκι. Αυτήν την αίσθηση την θυμάμαι πολύ καλά. Και όταν γυρίζαμε αυτή τη σκηνή, τους έδιωξα όλους από το δωμάτιο, πλησίασα τον ηθοποιό που παίζει τον Άγιο Νεκτάριο και άρχισα να του διηγούμαι… Όχι, δεν του έλεγα πώς να παίζει το ρόλο του (ποτέ δε μαθαίνω τους ηθοποιούς πώς να παίζουν). Αλλά άρχισα να του λέω τι νιώθει ένας άνθρωπος σε μια τέτοια «άστεγη» κατάσταση.
Ελπίζω, αυτή η σκηνή να βγήκε δυνατή, επειδή είναι αληθινή, εκφράζει κάτι που βίωσα εγώ η ίδια. Ποτέ ξανά δεν είχα τόσο κοντινή συνάντηση με τον Θεό από τότε που δεν είχα τι να φάω και δεν είχα κάποιον για να απευθυνθώ. Πόσο θα ήθελα ξανά να νιώσω αυτό που ένιωθα τότε! Ξέρω πόσο σε απογειώνουν κάτι τέτοιες στιγμές. Δόξα τω Θεώ, η πίστη μου αποδείχτηκε αρκετά ανθεκτική! Ήξερα ότι, μόλις απευθυνθώ στον Θεό, πάντα θα νιώθω την παρουσία Του, την παρουσία Αυτού ο Οποίος μου δίνει τόση αγάπη και σιγουριά, ώστε να μην έχω ίχνος φόβου. Συνήθως, αυτό το ένιωθα όταν είχα φοβερές δυσκολίες. Η άνεση καταστρέφει τη δυνατότητα συνάντησης με τον Θεό. Η προσευχή γίνεται πολύ πιο δυνατή, όταν η καρδιά σου είναι ραγισμένη, όταν πάσχεις, όταν δεινοπαθείς. Δεν υπάρχει δυνατότητα να το εξηγήσεις και δεν υπάρχει νόημα να το συζητάμε, απλώς το νιώθεις πολύ ξεκάθαρα. Το ξέρεις, τέλος.
Πολλά χρόνια μετά, άρχισα να συμμετέχω ενεργά στη ζωή της Εκκλησίας και αυτή η αίσθηση επαναλήφτηκε, όταν για πρώτη φορά μετάλαβα των Αχράντων Μυστηρίων. Γελούσα και έκλαιγα ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι νόμιζαν ότι ήμουν μεθυσμένη, παρόλο που ούτε μια φορά στη ζωή μου δεν έκανα κατάχρηση αλκοόλ. Και εγώ, θυμάμαι, σκεφτόμουν: να το, αυτό είναι! Αν κάποτε αξιωθήκατε να αισθανθείτε χαρά στη μέση της πιο μαύρης νύχτας, στα μέσα των πιο μεγάλων δυσκολιών, θα πιαστείτε σφιχτά από αυτή τη χαρά και θα προσπαθήσετε να την κρατήσετε. Δεν μπορούν να το καταλάβουν οι άνθρωποι που δεν είχαν αντίστοιχη εμπειρία.
Ο σύγχρονος κόσμος, γενικώς, δεν αντιλαμβάνεται καλά, σε τι συνίσταται η αξία της πίστης. Πολύ συχνά διαπιστώνουμε ότι πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να εκδιώξουν από τη ζωή τους κάθε τι που σχετίζεται με την πίστη. Όμως, στην πραγματικότητα, αυτοί οι άνθρωποι εκδιώκουν την αγάπη, καταστρέφουν τη μοναδική δυνατότητα να ζούμε σε αυτόν τον κόσμο εν χαρά! Και τι προτείνουν ως αντάλλαγμα; Κάποια χάπια, τα οποία θα πρέπει να τα καταπιώ και να προσποιούμαι την ευτυχισμένη. Όχι! Εγώ βρήκα την αληθινή ευτυχία. Αυτή η ευτυχία είναι με τον Χριστό. Και κανένας δεν μπορεί να μου την πάρει.
Πιθανόν, άτυπος δάσκαλός μου στο πνευματικό πεδίο να υπήρξε ο Ντοστογιέφσκι, τον οποίον διάβαζα σε όλη μου την εφηβεία, ασταμάτητα. Και ιδού σε τι είναι, όπως νομίζω, μεγάλος: Ο Ντοστογιέφσκι περιέγραψε όλη την αθλιότητα αυτού του κόσμου, όλες τις δυσκολίες της ζωής μας, όλη τη ματαιότητα του θανάτου και των δεινών. Ωστόσο, χάρη στη στιβαρή, προσωπικά δοκιμασμένη πίστη στον Χριστό, αποδείχτηκε ικανός να ρίξει φως σε αυτόν τον κόσμο. Και είναι ακριβώς αυτό, που φανερώνει με τη ζωή του ο άγιος Νεκτάριος. Είναι το τι μπορεί να μας διδάξει. Η ιστορία της ζωής του Αγίου σε αυτόν τον κόσμο, όπου όλοι δεινοπαθούν, είναι ικανή να μας δώσει λεπίδα. Ο καθένας μας έχει κάποιες δυσκολίες. Όλοι ψάχνουμε το δρόμο μας στο σκοτάδι και η ζωή πολλών ανθρώπων είναι πολύ πιο δύσκολη από τη δική μας. Η ταινία μου απευθύνεται σε αυτούς, σε αυτούς που προσπαθούν να βρουν σε αυτήν τη ζωή έστω κάποιο νόημα, να καταλάβουν γιατί συμβαίνουν πράγματα που προκαλούν τόσο δυνατό πόνο.
Δεν είναι τυχαίο που στο τέλος της ταινίας εμφανίζεται η αίσθηση της ανάστασης. Ο παράλυτος άνθρωπος, που αργοπεθαίνει στο νοσοκομείο, δίπλα στον Άγιο Νεκτάριο, μόλις ο Άγιος εκδήμησε εις Κύριον, ξαφνικά αρχίζει να κινείται. Αυτό το περιστατικό μπορούμε να το ονομάσουμε θαύμα. Είναι πραγματική ιστορία, όμως. Στην Ελλάδα την ξέρουν όλοι. Αυτό συνέβη το 1920. Έχει διασωθεί ακόμα και το δωμάτιο, όπου έγινε όλο αυτό. Και αυτό είναι ο συμβολισμός της ανάστασης: στο τέλος όλα θα είναι καλά.
Και το τελευταίο: γιατί νομίζω ότι η ιστορία του Αγίου Νεκταρίου είναι τόσο σημαντική σήμερα; Ζούμε σε έναν κόσμο, όπου όλοι βλέπουν ειδήσεις, όπου τα ΜΜΕ, η τηλεόραση έχει τεράστια επιρροή. Και τι κάνουν οι άνθρωποι στις οθόνες; Κουνάνε το δάκτυλο ο ένας στον άλλον και λένε: «Εγώ έχω δίκιο, ενώ εσύ όχι». Φτάσαμε στο σημείο (ακόμα και στην περιοχή των ΗΠΑ, όπου ζω) οι άνθρωποι να αρχίζουν να μισούν ο ένας τον άλλον ακόμα και για τον πιο απλό λόγο. Αν υποστηρίζεις άλλο πολιτικό κόμμα, σε συμπεριλαμβάνουν κατευθείαν στους εχθρούς. Αν είσαι εναντίον του εμβολιασμού (ή το αντίθετο, «υπέρ», αλλά το σημαντικότερο δεν συμφωνείς μαζί μου) – είσαι εχθρός. Η μικρότερη δυνατή απόκλιση της γνώμης σου από τη δική μου αμέσως σε κάνει εχθρό μου. Και οτιδήποτε μπορεί να σταθεί ως αφορμή. Αυτοί οι διαχωρισμοί και το μίσος αυξάνουν συνεχώς, και κανένας δε συγχωρεί. Φτάσαμε σε πολύ επικίνδυνο σημείο, έτσι που μπορεί να φτάσουμε να έχουμε καταστρεπτικές επιπτώσεις. Γι΄ αυτό, πρόθεσή μου είναι να δείξω το παράδειγμα ενός ανθρώπου, που παρόλα τα όσα του συνέβαιναν και παρόλα τα προβλήματα που είχε, ήξερε να συγχωρεί και να αγαπάει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου