Το νέο βιβλίο του Χαράλαμπου Μηνάογλου: Οι Φαναριώτες και η Οθωμανική διπλωματία στα τέλη του ΙΗ’ αιώνα

 Ὁ Κωνσταντῖνος Καρατζᾶς ὁ Μπάνος στὴν αὐλὴ τοῦ Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Β′ τῆς Πρωσίας 

Οἱ Φαναριῶτες τοῦ μέσου ἐπιπέδου ἀποτέλεσαν τὴν πλέον δραστήρια πολιτικὴ ὁμάδα μέσα στὸν φαναριώτικο κόσμο. Οἱ δυνατότητες ἐλιγμῶν καὶ πολιτικῆς δράσης ποὺ εἶχαν τοὺς δίνονταν βέβαια λόγῳ τῆς ὑπηρεσίας τους στὴν ὀθωμανικὴ διπλωματία. Σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ στὴν συγκεκριμένη ὀθωμανικὴ πρεσβεία στὴν Πρωσία (1790-1792) πρόκειται γιὰ μία μᾶλλον ἀποτυχημένη διπλωματικὴ προσπάθεια. Ἡ δράση τοῦ Κωνσταντίνου Καρατζᾶ ὡς μέλους τῆς πρεσβείας μᾶς ἐπιτρέπει νὰ σχηματίσουμε μία σαφῆ εἰκόνα τῶν διπλωματικῶν ἁρμοδιοτήτων τῶν δραγομάνων τῶν πρεσβειῶν ποὺ προέρχονταν ἀκριβῶς ἀπὸ τὴν ὁμάδα τῶν μέσων Φαναριωτῶν μὲ ὅλες τὶς δυνατότητες ἀλλὰ καὶ τοὺς περιορισμοὺς ποὺ ὑφίσταντο γιὰ αὐτούς.
Ἡ διαβεβαίωση ποὺ κατέλιπε ὁ Καρατζᾶς στοὺς Πρώσους πὼς θὰ ὑποστήριζε μὲ κάθε τρόπο τὰ πρωσικὰ συμφέροντα, ἔρχεται σὲ κατάφορη ἀντίθεση μὲ τὴν –εἶναι ἀλήθεια ἐπιδεικτικὰ ἐπαναλαμβανόμενη στὶς Ἐφημερίδες του - ταύτισή του μὲ τὴν πολιτικὴ τῆς Πύλης. Ἔτσι, προκύπτει πὼς τὸ συνεχῶς διατυπούμενο ἐνδιαφέρον τῶν Φαναριωτῶν γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς Πύλης δὲν ἀπηχοῦσε τὴν μοναδικὴ πολιτικὴ ἐπιλογή τους, ἀλλὰ μία ἀπὸ αὐτές, καθὼς ἐξίσου πιθανὴ καὶ δυνατὴ ἦταν ἡ ὑποστήριξη τῶν συμφερόντων μίας ξένης δύναμης.

Οἱ Φαναριῶτες, δηλαδή, κατανοοῦσαν ἐκ τῆς πραγματικότητας πὼς τὸ δικό τους συμφέρον ἦταν διάφορο τόσο ἀπὸ αὐτὸ τῆς Πύλης, ὅσο καὶ ἀπὸ αὐτὸ τῶν ξένων αὐλῶν μὲ σχετικὴ ἐξαίρεση τοὺς Ρώσους, ὄχι μόνο ἐπειδὴ πολιτισμικὰ διέφεραν (Ἕλληνες ὀρθόδοξοι ἀνάμεσα σὲ Ρώσους ὁμοδόξους, Εὐρωπαίους καθολικούς ἢ προτεστάντες καὶ Τούρκους μουσουλμάνους), ἀλλὰ κυρίως ἐπειδὴ ἡ διαμάχη αὐτῶν τῶν πλευρῶν τοὺς ἐπέτρεπε νὰ λειτουργοῦν ρυθμιστικὰ ἀνάμεσά τους καὶ ἔτσι νὰ ὑπάρχουν ὡς διπλωμάτες καὶ ἡμιαυτόνομοι ἡγεμόνες.
  Από τις εκδόσεις Ηρόδοτος.