Η Ζηζιούλιος απόκλισις εκ της Πατερικής Παραδόσεως (Γ)

 πρώτο μέρος

 δεύτερο μέρος

τρίτο  μέρος
Πρωτειομανής: 
Ο Σεβασμιώτατος Περγάμου ισχυρίζεται ότι ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας πίστευε ότι η φύση είναι αναγκαστική και το άτομο θα έπρεπε να απελευθερωθεί από αυτήν την αναγκαιότητα με σκοπό να γίνει πρόσωπον, να βρεθεί δηλαδή σε πλέγμα σχέσεων που θα βεβαιώνει σε κάθε ιστορική στιγμή το γεγονός της κοινωνίας, υπό του επισκόπου, ανεξαρτήτως βεβαίως ορθοδοξίας και ορθοπραξίας. Αυτός ήταν ο λόγος που κατά τον Σεβασμιώτατον Περγάμου “ο Ιγνάτιος ανέπτυξε με έμφαση την θεωρία ότι η σωτηρία και η πνευματική ή αιώνια ζωή πραγματοποιούνται και βιώνονται μέσω της πιστής κοινωνίας με το ευχαριστιακό σώμα του Χριστού. Το σώμα αυτό μορφούται μέσα στην κοινότητα της Εκκλησίας, η οποία συγκεντώνει όλους τους πιστούς υπό την ηγεσία του προεστώτος, της ευχαριστιακής σύναξης, του επισκόπου, που τον περιστοιχίζει ο σύλλογος των πρεσβυτέρων και τον βοηθούν οι διάκονοι. Ο Ιγνάτιος διατεινόταν ότι κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί ότι έχει μία σχέση με τον Θεό, τον χορηγό της αιωνίας ζωής, εκτός αν υπάρχει διαρκής συμμετοχή σ᾽αυτήν την ευχαριστιακή κοινότητα και επομένως, αν υπάρχει υπακοή στην κεφαλή της, δηλαδή στον επίσκοπο. Σε πρώτη ματιά οι απόψεις αυτές του Ιγνατίου φαίνονται να εισάγουν στην πραγματικότητα κάποιο είδος σακραμενταλισμού… ο Ιγνάτιος δεν έβλεπε την Ευχαριστία ως ένα αντικείμενο που περιέχει στην φύση του υπερφυσικές δυνάμεις αθανασίας Γι᾽αυτόν η Ευχαριστία είναι κυρίως ένα γεγονός κοινωνίας , μία σύναξη… Το νόημα λοιπόν της έκφρασης φάρμακον αθανασίας στο πλαίσιο της θεολογίας του Ιγνατίου είναι ότι η αιώνια ζωή δεν πηγάζει από το αντικείμενο της Ευχαριστίας, αλλά από την συμμετοχή στο γεγονός της κοινωνίας, της σύναξης της κοινότητας. Υπό το πνεύμα αυτό πρέπει να καταλάβουμε και την έμφαση που δίνει ο Ιγνάτιος στον επίσκοπο, ως ουσιώδη προϋπόθεση για τη συμμετοχή κάποιου στην αιώνια ζωή. Όποιος δείχνει ανυπακοή στον επίσκοπο, δείχνει ανυπακοή στον Θεό ή στον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος είναι ο αληθινός επίσκοπος της Εκκλησίας γιατί ο επίσκοπος κάθεται στη θέση του Θεού ή είναι ο τύπος του Θεού. Εκείνοι που περιφρονούν την ευχαριστιακή κοινότητα και την κεφαλή της, τον επίσκοπο, είναι αλαζόνες και αποκόπτονται αυτόματα από την κοινωνία με τον Θεό και την αιώνια ζωή. Η ιδιαίτερη σπουδαιότητα του επισκόπου έγκειται στο γεγονός ότι αυτός είναι η κεφαλή της ευχαριστιακής κοινότητας, και όχι σ᾽ένα αξίωμα που κατέχει ως μεμονωμένο άτομο. Όπως και η ίδια Ευχαριστία το αξίωμα του επισκόπου είναι ένα σχεσιακό λειτούργημα (ανω τελεία) και τα δύο είναι κρίσιμης σημασίας για την παρουσία της εσχατολογικής κοινότητας εδώ και τώρα στην ιστορία.”[40]

Ορθόδοξος: Στην πραγματικότητα αγαπητέ ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας δεν είχε ποτέ ακούσει ούτε για αναγκαιότητα φύσεως, ούτε για σχέσεις προσώπων, ούτε για γεγονότα κοινωνίας, ούτε βέβαια φανταζόταν τον κάθε επἰσκοπο εξ᾽αιτίας της χειροτονίας εις τόπον και τύπον Χριστού, χωρίς να είναι θεοφόρος ή χριστοφόρος. “Και πρέπον εστί μη μόνον καλεῖσθαι Χριστιανούς, αλλά και εἶναι. Ου γαρ το λέγεσθαι, αλλά το εἶναι μακάριον ποιεῖ. Εἲ τινές επίσκοποι μεν λέγουσι, χωρίς δε αυτοῦ παντα ποιοῦσι (άνω τελεία)τοῖς τοιούτοις ερεῖ και αυτός ὃς και αληθινός και πρῶτος επίσκοπος, και μόνος φύσει αρχιερεύς. Τί με καλεῖτε Κύριε, Κύριε, και ου ποιεῖτε ἃ λέγω; ΟΙ γαρ τοιοῦτοι ουκ ευσυνείδητοι, αλλ᾽είρωνές τινές και μόρφωνες εἶναι μοι φαίνονται. Επεί οὖν τέλος τα πράγματα έχει, και πρόκειται ζωή η εκ φυλακῆς, και θάνατος ο εκ παρακοῆς, και έκαστος των ηρημένων εις τον τόπον τοῦ ευρεθέντος μέλλει χωρεῖν, φύγωμεν τον θάνατον, και εκλεξώμεθα την ζωήν (άνω τελεία) δύο γαρ λέγω χαρακτῆρας εν ανθρώποις ευρίσκεσθαι (άνω τελεά) και τον μεν νομίσματος, τον δε παραχαράγματος. Ο Θεοσεβής άνθρωπος νόμισμά εστι υπό Θεού χαραχθέν (άνω τελεία) ο ασεβής ψευδώνυμον νόμισμα κίβδηλον, νόθον, παραχάραγμα, ουχ υπό Θεοῦ, αλλ᾽υπό διαβόλου ενεργηθέν (άνωτελεία) ου δύο φύσεις ανθρώπων λέγω, αλλά τον έναν άνθρωπον, ποτέ μεν Θεού, ποτέ δε διαβόλου γίνεσθαι. Εάν ευσεβῆ τις άνθρωπος Θεού εστί (άνω τελεία) εάν δε ασεβῆ τις, άνθρωπος του διαβόλου, ουκ από τῆς φύσεως, αλλά υπό της εαυτού γνώμης γινόμενος” .[41] Πράγματι δεν θα μπορούσε ποτέ να πιστέψει στ᾽αυτιά ο Ιγνάτιος του άν άκουγε τον Ζ. να ισχυρίζεται ότι κατά την ευχαριστιακή εκκλησιολογία εκείνο που μετράει είναι μόνο το γεγονός της κοινωνίας, άνευ ορθοδοξίας και ορθοπραξίας. “Μη πλανᾶσθε αδελφοί μου οι οικοφθόροι βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσιν. Ει δέ οι τους ανθρωπίνους οίκους διαφθείροντες θανάτω καταδικάζονται, πόσω μᾶλλον η την Χριστοῦ Εκκλησίαν νοθεύειν επιχειροῦντες αιωνίαν τίσουσιν δίκην, υπερ ἧς σταυρόν και θάνατον υπεμεινεν ο Κύριος Ιησοῦς, ο τοῦ Θεοῦ μονογενής Υιός; οὖ την διδασκαλίαν ο αθετήσας, λιπανθείς και παχυνθείς εις γέεναν χωρήσει . Ομοίως δέ και πᾶς άνθρωπος ο το διακρίνειν παρά Θεοῦ ειληφώς. Κολασθήσεται, απείρω ποιμένι εξακολουθήσας και ψευδῆ δόξαν ως αληθῆ δεξάμενος. Τίς κοινωνία φωτί προς σκότος;ή Χριστοῦ προς Βελίαρ; ή μερίς πιστού προς άπιστον; ή ναῶ Θεοῦ μετά ειδώλων; Φημί δε καγώ (άνω τελεία) Τίς κοινωνία αληθείας προς ψεῦδος; ή δικαιοσύνης προς αδικίαν; ή δόξης προς ψευδοδοξίαν;” [42]Ο Επίσκοπος Αντιοχείας Ιγνάτιος απαιτούσε από τους χριστιανούς ορθοδοξία και ορθοπραξία και πρωτίστως από τον επίσκοπο ο οποίος θα έπρεπε να προηγείται των άλλων ως προς τα πνευματικά χαρίσματα άν θέλει να λέγεται επίσκοπος και όχι ψευδοπροφήτης. Ο ορθόδοξος Επίσκοπος ήταν για τον Ιγνάτιον εγγύηση της ορθοδόξου πίστεως και της εν Χριστῶ ζωή, ο οποίος προφύλαγε τους πιστούς από τους αιρετικούς που σαν λύκοι ήθελαν να κατασπαράξουν το ποίμνιο: “Καί υμῖν δέ πρέπει μη καταφρονεῖν της ηλικίας του επισκόπου(άνω τελεία) αλλά κατά γνώμη Θεοῦ Πατρός, πᾶσαν εντροπήν αυτῶ απονέμειν, καθώς έγνων και τους αγίους πρεσβυτέρους, ου προς φαινομένην αφορῶντας νεότητα, αλλά προς την εν Θεῶ φρόνησιν (άνω τελεία) επείπερ ουχ οι πολυχρόνιοί εισί σοφοί, ουδέ οι γέροντες επίστανται σύνεσιν(άνω τελεία) αλλά πνεῦμα εστίν εν βροτοῖς. Δανιήλ μέν γάρ ο σοφός, δωδεκαετής γέγονε κάτοχος τω θείω Πνεύματι, και τους μάτην την παλιάν φέροντας πρεσβύτας, συκοφάντας και επιθυμητάς αλλοτρίου κάλλους απήλγξε (άνω τελεία) Σαμουήλ δε παιδάριον ὃν μικρόν , τον εννενηκονταετῆ Ηλεί διελέγχει, τοῦ Θεοῦ προτετιμηκότα τους εαυτοῦ παῖδας(άνω τελεία) ωσαύτως και Ιερεμίας ακούει προς τοῦ Θεοῦ. Μή λέγε ότι νεώτερός ειμι. Σολομῶν δε, και Ιωσίας (άνω τελεία) ο μεν δωδεκαετής βασιλεύσας, την φοβεράν εκείνην και δυσερμήνευτον επί ταῖς γυναιξί κρίσιν ένεκα των παίδων εποιήσατο(άνω τελεία) ο δε οκταετής άρξας τους βωμούς και τα τεμένη κατέρριπτε και τα άλση κατεπίμπρα(άνω τελεία) δαίμονι γάρ ἧν, αλλ᾽ου Θεῶ ανακείμενα (άνω τελεία) και τους ψευδιερεῖς κατέσφαττεν ως ἂν φθορέας και απατεῶνας ανθρώπων, αλλ᾽ου θειότητος λατρευτάς (άνω τελεία) τοιγαροῦν ου το νέον ευκαταφρόνητον, ὃτ᾽αν Θεῶ ανακείμενον ἦ (άνω τελεία) αλλ᾽ ὁ την γνώμην μοχθηρός καν πεπαλαιωμένος ἧ ημερῶν κακῶν. Νέος ἧν ο χριστοφόρος Τιμόθεος (άνω τελεία) αλλά ακούσατε οἷα γράφει αυτῶ ο διδάσκαλος (άνω τελεία) Μηδείς σου της νεότητος καταφρονείτω, αλλά τύπος γένου τῶν πιστῶν , εν λόγω εν αναστροφῆ. Πρέπει οὖν εστί και υμᾶς υπακούειν τῶ επισκόπω υμῶν, και κατά μηδέν αυτῶ αντιλέγειν(άνω τελεία) ου γαρ τουτονί τον βλεπόμενον πλανᾶ τις, αλλά τον αόρατον παραλογίσθῆναι. Το δε τοιοῦτο ου προς άνθρωπον, αλλά πρός Θεόν έχει την αναφοράν. Τῶ γαρ Σαμουήλ λέγει ο Θεός (άνω τελεία) ου σε παρελογίσαντο, αλλ᾽εμέ. Και Μωσῆς φησίν (άνω τελεία) ου γαρ καθ᾽ημῶν ο γογγυσμός, αλλά κατά Κυρίου τοῦ Θεοῦ. Ουδείς έμεινεν ατιμώρητος, επαρθείς κατά των κρειττόνων…Χρή οὖν και υμᾶς αιδεῖσθαι τους κρείττονας”[43]   Είναι λογικόν λοιπόν, όπως ισχυρίζεται ο Ιγνάτιος στο κείμενο που παραθέσαμε, ότι, σ᾽έναν επίσκοπο που έχει την ορθόδοξον πίστιν καθώς και πράττει τα του Χριστού,σ᾽ έναν επίσκοπον ο οποίος δεν ζει κατά το γνωμικό του θέλημα αλλά ζει εν αυτώ ο Κύριος, ανεξαρτήτως ηλικίας, υπερέχοντας των πιστών (κρείττων) και οδηγώντας αυτούς, θα πρέπει πάντες οι χριστιανοί να υπακούουν χωρίς καμμία αμφιβολία για να γίνουν σαν και αυτόν “θεοφόροι πνευματοφόροι ναοφόροι, αγιοφόροι κατά πάντα κεκοσμεμένοι εν ταις εντολαίς του Θεού, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, λαός εις περιποίησιν, δι᾽οὒς αγαλιώμενος ηξιώθην, δι ὦν γράφω προσιμιλῆσαι τοῖς αγίοις τοῖς οὖσιν εν Εφέσω, τοῖς πιστοῖς εν Χριστῶ Ιησοῦ. Χαίρω οὖν εφ᾽ημῖν, ότι μή τῆ ματαιότητι προσέχετε ουδέν κατά σάρκα αγαπᾶτε, αλλά κατά Θεόν”[44]. Ποτέ ο Ιγνάτιος Αντιοχείας και ποτέ κανείς Πατήρ της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας δεν ζητούσαν από το ορθόδοξο ποίμνιο να υπακούσει σε αιρετικό επἰσκοπον. Εκείνο όμως που δεν κατάλαβε ο Ζ. είναι ότι οι αιρετικοί επίσκοποι δεν εξαλείφθησαν, υπάρχουν ακόμη τη σήμερον και ότι δεν μπορεί κάποιος να θεωρείται ορθόδοξος επίσκοπος και να ασπάζεται με ευλάβεια την δεξιάν του πάπα ίνα λάβη εξ᾽αυτού την σωτηρίαν επειδή τον θεωρεί επίσκοπον και μάλιστα παγκόσμιον πρώτον, μην δυνάμενον να πέσει εις αίρεσιν, καθάπερ και ο καθ᾽ημάς Πρώτος, κατά την ζηζιούλιον θεωρίαν, ο Πατριάρχης της Νέας Ρώμης: “Μή πλανᾶσθαι ταῖς ετεροδοξίαις, μηδέ μύθοις ενέχετε, και γενεαλογίαις απεράντοις καί Ιουδαϊκοῖς τύφοις. Τα αρχαῖα παρῆλθεν, ιδού γέγονε καινά τα πάντα. Ει γάρ μέχρι νῦν κατά νόμον Ιουδαϊκόν καί περιτομήν σαρκός ζῶμεν, αρνούμεθα την χάριν ειληφέναι. Οι γάρ θειότατοι προφῆται κατά Ιησοῦν Χριστόν έζησαν δια τοῦτο και εδιώχθησαν, εμπεόμενοι από τῆς χάριτος εις το πληροφορηθῆναι τους απειθοῦντας ότι εἷς Θεός εστί ο παντοκράτωρ, ο φανερώσας εαυτόν δια Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υιού Αυτοῦ, ὃς εστί αυτοῦ Λόγος, ου ρητός, αλλ᾽ουσιώδης (άνω τελεία)ου γαρ εστί λαλιᾶς ενάρθρου φώνημα, αλλ᾽ενεργείας θεϊκῆς ουσίας γεννητή ὃς πάντα κατεαυρέστησε τῶ πέμψαντι αυτόν» [45] και συνεχίζει: “Εάν τις Θεόν νόμου και προφητῶν κηρύττη ενα, Χριστόν δέ αρνῆται Υιόν εἶναι Θεοῦ, ψεύτης εστίν, ως και ο πατήρ αυτοῦ ο διάβολος, και εστίν ο τοιοῦτος της κάτω περιτομῆς ψευτοϊουδαῖος. Εάν τις ομολογῆ Χριστόν Ιησοῦν Κύριον, αρνῆται δε τον Θεόν τοῦ νόμου και των προφητῶν ουκ εἶναι λέγων τον ουρανοῦ και γῆς ποιητή, Πατέρα τοῦ Χριστοῦ (άνω τελεία) ο τοιοῦτος εν τῆ αληθεία ουχ᾽ἓστηκεν, ως και ο Πατήρ αυτοῦ ο διάβολος, και έστιν ο τοιοῦτος Σίμωνος του Μάγου, αλλ᾽ου τοῦ Αγίου Πνεύματος μαθητής. Εάν τις λέγει μεν έναν Θεόν, ομολογῆ δε και Χριστόν Ιησοῦν ψιλόν δε άνθρωπον εἶναι νομίζη τον Κύριον, ουχί Θεόν μονογενῆ, και σοφίαν, και Λόγον Θεοῦ, αλλ᾽εκ ψυχῆς και σώματος αυτόν μόνο εἶναι νομίζη (άνω τελεία) ο τοιοῦτος όφις εστίν, απάτην και πλάνην κηρύττων επ᾽απωλεία ανθρώπων (άνω τελεία) και έστιν ο τοιοῦτος πένης την διάνοιαν, ως επικαλεῖται Εβίων. Εάν τις ταῦτα ομολογῆ, φθοράν δε και μολυσμόν καλῆ την νόμιμον μίξιν, και την τῶν παίδων γέννεσιν, ἢ τινά των βρωμάτων βδελυκτά(άνω τελεία) ο τοιοῦτος ένοικον έχει τον δράκοντα τον αποστάτην. Εάν τις Πατέρα και Υιόν και άγιον Πνεῦμα ομολογῆ, και την κτίσιν επαινῆ, δόκησιν δέ λέγη την ενσωμάτωσιν, και το πάθος επαισχύνεται(άνω τελεία)ο τοιοῦτος ἣρνηται την πίστιν ουχ ἧττον των χριστοφόνων Ιουδαίων. Εάν τις ταυτα μεν ομολογῆ, και ότι Θεός Λόγος εν ανθρωπίνω σώματι κατώκει, ὢν εν αυτῶ ο Λόγος, ὣσπερ και ψυχή εν σώματι, δια το ένοικον εἶναι Θεόν, αλλ᾽ουχί ανθρωπείαν ψυχήν(άνω τελεία) λέγη δε τας παρανόμους μίξεις αγαθόν τι εἶναι, και τέλος ευδαιμονίας ηδονήν τίθηται(άνω τελεία)οἷος ο ψευδώνυμος Νικολαΐτης(άνω τελεία)οὗτος οὒτε φιλόθεος, οὒτε φιλόχριστος εἶναι δύναται αλλά φθορεύς τῆς οικείας σαρκός, και δια τοῦτο του αγίου Πνεύματος κενός, και τοῦ Χριστοῦ αλλότριος. Οι τοιοῦτοι πάντες, στῆλαί εισι και τάφοι νεκρῶν(άνω τελεία) εφ᾽οἷς γέγραπται μόνον ονόματα νεκρῶν ανθρώπων. Φεύγετε οὖν τας κακοτεχνίας, και ενέδρας τοῦ Πνεύματος του νῦν ενεργοῦντος εν τοῖς υιοῖς του αιῶνος τούτου, μήποτε οι θλιβέντες εξασθενήσητε εν τῆ αγάπη (άνω τελεία) αλλά πάντες επί το αυτό γίγνεσθε εν αμερίστω καρδία και ψυχῆ θελούση, σύμψυχοι, το ἓν φρονοῦντες,[46] πάντοτε τα αυτά περί τῶν αυτῶν δοξάζοντες, ἓν τε ανέσει, και κινδύνοις, και εν λύπαις, και εν χαρμοναῖς.»[47]

Εν κατακλέιδι αγαπητέ

Ο Σεβασμιώτατος Περγάμου στην προσπάθειά του να αναδείξει ως κατ᾽εξοχήν ορθόδοξον την ευχαριστιακή εκκλησιολογία του πρωτείου, απορρίπτει ως αιρετική την ασκητική εκκλησολογία και ισχυρίζεται ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να υπάρξει σωτηρία άνευ της σωτηριώδους χειρός του Πρώτου.[48] Κατά συνέπεια σύμφωνα με τον Ζ. όποιος δεν κοινωνεί με τον Πρώτον τίθησιν εαυτόν εκτός Εκκλησίας: ο επισκοπος ως Πρώτος, ο Πρώτος των αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ο Καθολικός Πρώτος, ανεξαρτήτως ορθοδοξίας και ορθοπραξίας, είναι ουσιώδεις προϋποθέσεις για την συμμετοχή κάποιου στην αιώνια ζωή, γιατί άνευ αυτών δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί το γεγονός της κοινωνίας, η ευχαριστιακή σύναξη: [49] «Όποιος δείχνει ανυπακοή στον επίσκοπο, δείχνει ανυπακοή στον Θεό ή στον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος είναι ο αληθινός επίσκοπος της Εκκλησίας γιατί ο επίσκοπος κάθεται στη θέση του Θεού ή είναι ο τύπος του Θεού. Εκείνοι που περιφρονούν την ευχαριστιακή κοινότητα και την κεφαλή της, τον επίσκοπο, είναι αλαζόνες και αποκόπτονται αυτόματα από την κοινωνία με τον Θεό και την αιώνια ζωή. Η ιδιαίτερη σπουδαιότητα του επισκόπου έγκειται στο γεγονός ότι αυτός είναι η κεφαλή της ευχαριστιακής κοινότητας, και όχι σ᾽ένα αξίωμα που κατέχει ως μεμονωμένο άτομο[50] Αυτό όπως είδαμε έρχεται σε αντίθεση με τους Πατέρες και τον Ιγνάτιον Αντιοχείας οι οποίοι θεωρούσαν μόνον τον ορθόδοξο επίσκοπο ως αληθή επίσκοπον και όχι τον κάθε επίσκοπον εξαιτίας της χειροτονίας[51] ανεξαρτήτως ορθοδοξίας και ορθοπραξίας. Ο επίσκοπος ως πρόσωπον, ανεξαρτήτως πίστεως, και πλήρως απελευθερωμένος εκ της αναγκαιότητος της φύσεώς του, δεν θα μπορέσει ποτέ να πραγματοποιήσει το γεγονός της κοινωνίας-όπως ισχυρίζεται ο Ζ.-, γιατί η κοινωνία εις την οποίαν ανεφέροντο οι Πατέρες και ο Ιγνάτιος δεν είναι κοινωνία προσώπων αλλά κατά χάριν κοινωνίαν μετά των φυσικών ενεργειών του Θεού. Κατά συνέπεια η εκκλησία είναι κοινωνία θεώσεως αλλά και το θεραπευτήριον οπου δια της υπακοής εις τους χαρισματικούς επισκόπους θεραπεύει και οδηγεί τον κάθε πιστό με ασφάλεια εις τον Χριστόν τον μόνον ικανό να σώσει τον άνθρωπον. Την κατά χάριν κοινωνίαν μετά των φυσικών ενεργειών του Θεού ο Ζ. απορρίπτει ως αιρετική – απορρίπτοντας όλους τους Πατέρες και Οικουμενικές συνόδους- γιατί η φύση κατ᾽αυτόν δεν είναι τίποτε άλλο από μία αναγκαιότητα που το άτομο θα πρέπει να ξεπεράσει για να γίνει πρόσωπον και να βρεθεί σε ένα αδιάκοπο πλέγμα σχέσεων. Ως συνέπεια αυτού του τρόπου σκέψεως η φύση καταργείται και τα πρόσωπα -κτιστά και άκτιστα- διαθέτουν το καθένα από μία δική τους θέληση, ελευθερία και ενέργεια και μπορούν απ᾽ευθείας να κοινωνούν άνευ των φυσικών ενεργειών. Εδώ βλέπουμε πια ξεκάθαρα ότι αν υιοθετηθεί η Ζηζιούλιος θεώρησις τότε καταργείται ένα δόγμα σημαντικό για τους Πατέρες που βάσει αυτού του δόγματος πολέμησαν όλες τις αιρέσεις. Οι Πατέρες ισχυρίζοντο ότι στην Παναγία Τριάδα υπάρχουν τα φυσικά και τα υποστατικά, ή με άλλα λόγια τα κοινά και τα ακοινώνητα ή αλλοιώς οι ενώσεις και οι διακρίσεις. Στην Παναγία Τριάδα, κατά πρώτον επειδή δεν εφαρμόζουμε την φιλοσοφική μέθοδο και δεν κάνουμε οντολογία, δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει μια οντολογική προτεραιότητα των ενώσων έναντι των διακρίσεων ή των διακρίσεων έναντι των ενώσεων. Κατά δεύτερον για κάθε τι που αναφερόμαστε στην Παναγία Τριάδα, (δόξα, βασιλεία, μεγαλοπρέπεια και πολλά άλλα παρόμοια) πρέπει να δούμε που ανήκει. Οι περιπτώσεις είναι δύο: ή θα ανήκει στα φυσικά – κοινά – ενώσεις ή θα ανήκει στα υποστατικά – ακοινώνητα – διακρίσεις. Ποιά είναι η διαφορά; Αν ανήκει στα φυσικά- κοινά- ενώσεις τότε κατά τον ίδιο τρόπο ανήκει και στα τρία πρόσωπα, αν όμως ανήκει στα υποστατικά- ακοινώνητα- διακρίσεις τότε ανήκει μόνο σε ένα από τα τρία και τα υπόλοιπα δύο δεν το έχουν. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα για να το καταλάβουμε. Το εκπορεύειν πού ανήκει; Αν υποθέσουμε ότι ανήκει στα φυσικά- κοινά- ενώσεις, τότε θα το έχουν κατά τον ίδιο τρόπο και τα τρία πρόσωπα. Αλλά εμείς ξέρουμε ότι το έχει μόνο ο Πατήρ, είναι μια υποστατική ιδιότης του Πατρός και δεν κοινωνείται, ούτε στον Υιό ούτε στο Πνεύμα. Άρα το εκπορεύειν ανήκει στα υποστατικά- ακοινώνητα, είναι μια υποστατική ιδιότης του Πατρός. Κατά τον ίδιον τρόπο μπορούμε να ερωτήσουμε το πέμπειν πού ανήκει; Αν υποθέσουμε ότι ανήκει στα υποστατικά σε ποιά υπόσταση θα αναφερθεί; Στον Πατέρα; Αλλα αν το πέμπειν ανήκει στον Πατέρα, πρωτίστως θα ήταν συνώνυμο του εκπορεύειν και κατά δεύτερον θα ανήκε στα υποστατικά-ακοινώνητα επομένως ο Υιός και το Πνεύμα αποκλείονται. Αν αυτό ήταν αλήθεια θα σήμαινε ότι ο Υιός και το Πνεύμα δεν μπορούν να αποστείλουν το Πνεύμα, πράγμα αδύνατον. Κατά συνέπεια το πέμπειν ανήκει στα κοινά- ενώσεις- φυσικά (είναι κοινή ενέργεια του Πατρός, Υιού και Πνεύματος) που κατά τον ίδιο τρόπο διαθέτουν και οι τρεις. Επομένως το Πνεύμα το Άγιον, νοούμενο ως η κοινή των τριών υποστάσεων άκτιστος Ενέργεια, το αποστέλλει ο Πατήρ, το αποστέλλει ο Υιός και το ίδιο το Πνεύμα επειδή ανήκει στα κοινά, αλλά εκπορεύεται καθό υπόστασις εκ μόνου του Πατρός επειδή το εκπορεύειν είναι μια ακοινώνητος υποστατική ιδιότης του Πατρός. Ο Αυγουστίνος και οι Λατίνοι δεν μπόρεσαν να καταλάβουν αυτό το δόγμα των Πατέρων γι᾽αυτό συγχέουν το εκπορεύειν με το πέμπειν και δημιουργούν την αίρεση του Filioque. Με την ίδια λογική οι Πατέρες πολέμησαν όλες τις αιρέσεις.

Εκκλησιολογία, Τριαδολογία και Χριστολογία αλλοιώνονται κατ᾽αυτόν τον τρόπον από τον Σεβασμιώτατον Περγάμου ο οποίος οδηγεί την ορθόδοξον παράδοσιν εις μίαν μεταπατερική εποχή που δεν έχει τίποτε το κοινό με αυτό που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε από τους Πατέρας ως ορθοδοξία.

Πρωτειομανης: Μου ήρθε πονοκέφαλος. Θα προτιμούσα να αφήναμε για λίγο τον Σεβασμιώτατον Περγάμου γιατί δεν πιστεύω ότι αυτά που ισχυρίζεσαι γίνονται αποδεκτά από τους ορθοδόξους, ιερείς, επισκόπους και γέροντες σήμερα. Δεν μπορεί μόνο εσύ να έχεις δίκιο και το πλήθος των επισκόπων και γερόντων να σφάλλουν. Ο Ζ. είναι επισήμως αναγνωρισμένος ως ο κατ᾽εξοχήν ορθόδοξος ιεράρχης και πιο σημαντικός από τον Γρηγόριο Παλαμά και τους Πατέρες. Η στροφή που δίνει στην ορθόδοξον θεολογία είναι σημαντική και πλέον μπορούμε να μιλάμε για προζηζιούλιο και μετά ζηζιούλιον εποχή. Δηλαδή μπορεί η μεταπατερική εποχή να εκφράσθηκε από πλήθος ρώσων και ελλήνων θεολόγων αλλά μόνο ο Ζ. δίνει το πραγματικό της νόημα και την κάνει ένα γεγονός κοινωνίας. Άλλωστε και άγιοι της σημερινής μετανεωτερικής εποχής όπως ο Σωφρόνιος του Έσσεξ μιλάνε για την υποστατική αρχή που άνευ αυτής δεν υπάρχει χριστιανισμός. Δεν έχουμε λοιπόν το πλήθος των επισκόπων σήμερα που ακολουθεί τον Ζ. αλλά και αγίους στον επίπεδο του Πατρός Σωφρονίου του Έσσεξ.

Ορθοδοξος: Πολλές φορές μιλήσαμε τον τον Πατέρα Σωφρόνιο του Έσσεξ. Θα ήθελα να κάναμε μια περαιτέρω εμβάνθυνση

Πρωτειομανης: Πολύ ευχαρίστως αλλά όχι τώρα στον επόμενο διάλογό μας

Ορθοδοξος: Ας περιμένουμε λοιπόν να σου περάσει ο πονοκέφαλος και θα συνεχίσουμε. Έχουμε ακόμη πολλά να πούμε.

[40] Ιωάννης Ζηζιούλας Α. Εκκλησιολογικά Μελετήματα. Εκδόσεις Δόμος. Αθήνα 2016. Άρθρο. Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού. Κεφ. Το Βάπτισμα και η Ευχαριστία. Σελίς 157 158

[41] Ιγνάτιος Αντιοχείας: Επιστολή προς Μαγνησίους PG 5 ,761,764 ΙV,V

[42] Ιγνάτιος Αντιοχείας: Επιστολή προς Εφεσίους. PG 5, 749,XVI

[43] Ιγνάτιος Αντιοχείας: “Επιστολή προς Μαγνησίους» PG 5, ΙΙΙ 757, 760, 761

[44] Ιγνάτιος Αντιοχείας: “Επιστολή προς Εφεσίους» PG 5, 741

[45] Ιγνάτιος Αντιοχείας : “Επιστολή προς Μαγνησίους» PG 5 ,765 VIII

[46] Εδώ ο αναγνώστης μπορεί να κάνει μία σύγκριση των λεγομένων του Αγίου Ιγνατίου μετά των λεγομένων του Μητροπολίτου Περγάμου αν κοιτάξει την σελίδα 2 άνωθεν όπου υπάρχει παραπομπή του Μητροπολίτου Περγάμου ο οποίος ισχυρίζεται: Η φύσις όμως της ορθοδόξου εκκλησιολογίας είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν των άλλων ομολογιών και δεν είναι δυνατόν να εξαχθῆ η ταυτότης αυτής βασιζόμενοι στην ομολογία της πίστεως.

[47] Ιγνἀτιος Αντιοχείας: “Επιστολή προς Φιλαδελφείς» PG 5 829, 832 VI

[48] Αρα μόνο κτιστή σωτηρία είναι δυνατόν να υπάρξει αφού δεν υπήρξαν ποτέ ούτε υπάρχουν άκτιστες χείρες πρώτων

[49] Εδώ διερωτάται κανείς κατά πόσον ο Αβραάμ δικαιούται να λάβει μέρος εις την αιώνιον ζωήν αφού ουδέποτε υπήρξε μέλος διαρκούς ευχαριστιακής συνάξεως.

[50] Βλέπε άνωθεν παραπομπή 45. (Ιωάννης Ζηζιούλας Α. Εκκλησιολογικά Μελετήματα. Εκδόσεις Δόμος. Αθήνα 2016. Άρθρο. Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού. Κεφ. Το Βάπτισμα και η Ευχαριστία. Σελίς 157 158)

[51] Ο επίσκοπος που δεν διέθετε την ορθόδοξον πίστιν θεωρείτο από τους Πατέρες ως ψευδεπίσκοπος. «Μέμνημαι γάρ κατά την Κρητῶν νῆσον διάγων, τινῶν ψευδεπισκόπων προς εμέ διενεχθέντων τῆς Σευήρου μερίδος». Μάξιμος ομολογητής: Κεφάλαια Θεολογικά και Πολεμικά. Πατερικαί Εκδόσεις. «Γρηγόριος Παλαμάς». Θεσσαλονίκη 1995 Φιλοκαλία 15 Α σελίς 64