Οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν…

Ἄρθρο τοῦ  Ἐλευθερίου Οἰκονομάκου στήν «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση» (τεῦχος 122, 1η Δεκεμβρίου 2003), ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τῶν προβλημάτων Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου και Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας για το δικαιοδοσιακό καθεστώς τῶν Νέων Χωρῶν. Πολύ ἐπίκαιρο σήμερα πού ἡ Ὀρθοδοξία μαστίζεται καί διχάζεται γιά τήν διεκδίκηση ἐπισκοπικῶν ἐξουσιῶν καί παπικῶν πρωτείων σέ πανορθόδοξο ἐπίπεδο.

Τοῦ Ε. Χ. Οἰκονομάκου

Ἡ διαμάχη μεταξύ ῾Ελλαδικῆς ᾿Εκκλησίας καί Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ὅσον ἀφορᾶ τό δικαιοδοσιακό καθεστώς τῶν Μητροπόλεων τῶν λεγόμενων Νέων Χωρῶν, ἀνέδειξε ἕνα μεῖζον πρόβλημα γιά τήν ῾Αγία μας ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία. ῾Η ἀντιδικία ἑστιάζεται στό ποιά ᾿Εκκλησία ἀπό τίς δύο καί σέ τί βαθμό θά ἐξουσιάζει τίς Μητροπόλεις αὐτές, καί τί εἴδους ἐξουσία θά ἀσκεῖ. Δέν ἀφορᾶ, δηλαδή, διαφωνίες ἐπί τοῦ τρόπου καλύψεως τῶν ποιμαντικῶν ἀναγκῶν τοῦ λαοῦ ἤ τῆς ἱεραποστολῆς, ἐπί θεμάτων, δηλαδή, πού σχετίζονται μέ τή σωτηριώδη πορεία τῆς ᾿Εκκλησίας μέσα στόν κόσμο. Δέν θά μποῦμε σέ λεπτομέρειες καί ἀναλύσεις, τίς ὁποῖες προβάλλουν, ἤ συσκοτίζουν, πρόσωπα περισσότερο ἤ λιγότερο ἐξαρτημένα ἀπό τήν πλευρά, τήν ὁποία στηρίζουν. Οὔτε θά ἀναφερθοῦμε στίς εὐθύνες τῆς Πολιτείας γιά τούς ἐθνικούς κινδύνους, τούς ὁποίους πολλοί φοβοῦνται ὅτι ἡ κρίση αὐτή προδιαγράφει. Μένοντας σέ αὐστηρῶς ἐκκλησιαστικό χῶρο, θά ἐπιχειρήσουμε ἕνα σχολιασμό μιᾶς βαθύτερης, κατά τήν ἄποψή μας, κακοδαιμονίας, πού ταλανίζει τήν ᾿Εκκλησία μας.

Συχνά ἀκοῦμε γιά πολεμικές συγκρούσεις σέ διάφορα μέρη τοῦ πλανήτη. ῎Οχι λίγα ἀθῶα θύματα καταβάλλουν βαρύ φόρο αἵματος. Τό μοτίβο δέ τῆς προπαγάνδας ἠχεῖ μονότονα. Κάθε πλευρά ἰσχυρίζεται ὅτι πολεμᾶ γιά τό δίκαιο, τήν τάξη, τήν ἀσφάλεια. ῞Οτι προασπίζεται ἀδιαπραγμάτευτες ἱστορικές θέσεις, τίς ὁποῖες ὁ ἀντίπαλος ἐποφθαλμιᾶ. Στήν οὐσία, βέβαια, πρόκειται γιά ἀγῶνες κατοχυρώσεως κυριαρχικῶν δικαιωμάτων στίς σφαῖρες ἐπιρροῆς τῶν ἀντιπάλων. 
Αὐτά συμβαίνουν στόν κόσμο. 
Γιά τήν ᾿Εκκλησία, ὅμως, ἰσχύει ἡ ἐντολή τοῦ Κυρίου· “οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν”. 

Στήν ᾿Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀδιανόητο νά ὑπάρχουν ἀντιπαλότητες γιά ἱστορικά δικαιώματα καί δικαιοδοσίες, πού ὁδηγοῦν στή διάσπαση τῆς ἑνότητας τῆς ᾿Εκκλησίας, στήν ἐχθρότητα καί τήν ἀποξένωση τῶν Χριστιανῶν μεταξύ τους. 

῾Η ἐπίκληση τῆς κανονικῆς τάξεως, πού κατά κόρον παρατηρεῖται σ᾿ αὐτές τίς περιπτώσεις, συνιστᾶ ὠμή παραχάραξη τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων. 

Δέν ἀποβλέπει στήν εἰρήνη, ἀλλά στή στήριξη ἀθέμιτων διεκδικήσεων. Οἱ ἀντιμαχόμενοι στρεβλώνουν τόσο τούς ῾Ιερούς Κανόνες, ὥστε ἀπό ἐργαλεῖα ἑνότητας καί εἰρήνης τούς κάνουν μοχλούς ἀνατροπῆς καί σφύρες θρυμματισμοῦ τῆς ᾿Εκκλησίας.
Γιά τό ἄν δεσμεύουν τήν ᾿Εκκλησία τά ποικίλα ἱστορικά Της κατάλοιπα, ὁ ἀείμνηστος Καθηγητής καί ᾿Ακαδημαϊκός Ι. Καρμίρης ἔχει εὔστοχα παρατηρήσει· “᾿Απόλυτα ὑποχρεωτικό καί κανονιστικό γιά τήν ἀποστολική μας ᾿Εκκλησία σήμερα δέν εἶναι ὅ,τι κληρονόμησαν σ’ αὐτήν οἱ αἰῶνες τῆς παρακμῆς, ἀλλά ὅ,τι παρέδωσαν σ’ αὐτήν ὁ ἀποστολικός αἰῶνας, ὁ θεῖος ῾Ιδρυτής τῆς ᾿Εκκλησίας, οἱ ᾿Απόστολοι καί οἱ πρῶτοι διάδοχοί τους, γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς ἁγιαστικῆς καί σωστικῆς ἀποστολῆς της μέσα στόν κόσμο” (“῾Η θέση καί ἡ διακονία τῶν λαϊκῶν στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία”, ᾿Εκδ. Τῆνος 1988, σελ. 42). Στόν ἀποστολικό αἰῶνα οἱ σφαῖρες ἐπιρροῆς ἦταν ἄγνωστες, παρόλο πού δέν ἔλειπαν οἱ ἰσχυρές προσωπικότητες, μέ ἔνθεο ἱεραποστολικό ζῆλο, οἱ ὁποῖες μποροῦσαν κάποτε νά φτάσουν σέ “παροξυσμό” (Πραξ. ιε΄, 39), ὄχι ὅμως γιά “τό δικό μου καί τό δικό σου”.

Δέν ὑπῆρχαν τότε πρωτεῖα καί δικαιοδοσίες, οὔτε πομπώδεις τίτλοι. Δέν ὑπῆρχαν Πατριάρχες, ᾿Αρχιεπίσκοποι, Μητροπολίτες. ῾Υπῆρχαν ᾿Επίσκοποι ἰσότιμοι. Δέν ὑπῆρχαν ᾿Αρχιμανδρίτες καί Πρωτοπρεσβύτεροι. ῾Υπῆρχαν Πρεσβύτεροι, ὅρος, πού συχνά στή Γραφή ἀναφέρεται καί στούς ᾿Επισκόπους, ὅπως καί ὑπό τόν ὅρον ᾿Επίσκοποι ὑπονοοῦνται κάποτε καί οἱ Πρεσβύτεροι (βλ. Φιλιπ. α΄, 1). 

Κανείς ἀπό τούς ᾿Επισκόπους δέν εἶχε αὐξημένες ἁρμοδιότητες καί ἐξουσίες ἔναντι τῶν ἄλλων. Κανείς ᾿Επίσκοπος, μηδέ τῶν ᾿Αποστόλων ἐξαιρουμένων, δέν διεκδίκησε ποτέ ὡς δῆθεν κανονικό του δικαίωμα νά “καπελώνει” τούς συνεπισκόπους του. Νά ἀσκεῖ κυριαρχική ἐξουσία ἐπί μιᾶς τοπικῆς, πολύ περισσότερο τῆς παγκόσμιας ᾿Εκκλησίας. Κανείς δέν ὀνομάστηκε πνευματικός ἡγέτης ἑκατομμυρίων πιστῶν. Αὐτοί οἱ τίτλοι, τά δῆθεν “ἀπαράγραπτα” δικαιώματα καί ἐξουσίες τῶν ποικίλων “θρόνων”, εἶναι καρποί “πονηροί”, τούς ὁποίους κληροδότησαν στήν ᾿Εκκλησία φυτεῖες “σαπρῶν” δέντρων στό πέρασμα τῶν “αἰώνων τῆς παρακμῆς”.


Εἶναι θλιβερό μετά ἀπό τόσους ἀγῶνες, δέκα καί παραπάνω αἰώνων, κατά τοῦ παπισμοῦ νά “τρωγόμαστε” οἱ ᾿Ορθόδοξοι γιά παπικῆς ὑφῆς δικαιώματα Προκαθημένων, ἀφίνοντας τήν ᾿Εκκλησία μας νά κατακλύζεται ἀπό ἀπανωτές ἀναβιώσεις τῆς πιό διεστραμμένης μεσαιωνικῆς παποσύνης, ἀπό τήν ὁποία ἀκόμα καί ἡ Ρώμη πασχίζει νά ἀπαλλαγεῖ. 

῾Η εἰκόνα δέ αὐτή δέν περιορίζεται στόν ἑλληνορθόδοξο χῶρο. 

Οἱ ἀνταγωνισμοί γιά τίς δικαιοδοσίες καί τά κυριαρχικά δικαιώματα συνιστοῦν ἄγος πανορθόδοξο. ῎Αγος κατ᾿ ἐξοχήν ὀλέθριο ἴδίως στίς μέρες μας, ὅπου τό ἀνακάτεμα τῶν λαῶν ἔχει ὠθήσει τήν ᾿Ορθοδοξία ἔξω ἀπό τήν ἐξωτική, (στά μάτια τῶν ἑτερόδοξων), ἀχλή ἑνός μυστικοπαθοῦς ἀπομονωτισμοῦ τῆς ᾿Ανατολῆς, στόν ὁποῖον ἀναπαύτηκε ἐπί αἰῶνες, καί τήν ἔχει ἀναγκάσει νά κατέβει στόν κατακλυσμένο ἀπό τό φῶς τῶν προβολέων στίβο τοῦ παγκόσμιου γίγνεσθαι.


Σήμερα ἡ ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία ἀποτελεῖ γιά τό Χριστιανικό κόσμο, καί ὄχι μόνο, πόλο ἐνδιαφέροντος καί θαυμασμοῦ ὡς ἡ “῾Ιστορική ᾿Εκκλησία”. ῾Η ᾿Εκκλησία, πού διαφύλαξε πιστότερα ἀπ᾿ ὅλες τίς ἄλλες τήν ᾿Αποστολική Παράδοση. Πού δέν ἀλλοιώθηκε ἀπό τό πνεῦμα τοῦ κόσμου. Γιά τό λόγο αὐτό προσελκύει μεγάλο ἀριθμό προσυλήτων. Δέν εἶναι, ὅμως, καί λίγοι ἐκεῖνοι, πού ψυχράθηκαν καί ἀπογοητευμένοι Τήν ἐγκατέλειψαν, ὅταν ἀπό μέσα διαπίστωσαν τήν ἀσυμφωνία τῆς σύγχρονης πραγματικότητας ἀπό ἐκείνη τῶν ᾿Αποστολικῶν χρόνων, ἰδίως στόν κατακερματισμό τῆς ᾿Ορθοδοξίας σέ δικαιοδοσιακά γκέτο. Οἱ εὐθῦνες, λοιπόν, τῶν ᾿Ορθοδόξων, καί μάλιστα ἐκείνων, πού καθισμένοι “ἐπί τῆς Μωϋσέως καθέδρας” Τήν διοικοῦν, εἶναι μεγάλες. Μέ προεκτάσεις, πού ξεπερνοῦν τά ὅρια τῆς ἱστορίας. Κάθε ᾿Ορθόδοξος Χριστιανός, σέ ὁποιαδήποτε θέση και ἄν βρίσκεται, θά πρέπει νά σκύψει μέ συντριβή καί νά προβληματισθεῖ πάνω στό ἐρώτημα τοῦ Κυρίου· “ἐάν τό ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται;” (Ματθ. ε΄, 13). ᾿Εάν οἱ κανονικές ᾿Ορθόδοξες ᾿Εκκλησίες ἀποδεικνύονται σήμερα λιποβαρεῖς συγκρινόμενες μέ τήν ᾿Εκκλησία τῶν ἀποστολικῶν χρόνων, πῶς θά βροῦν τή δύναμη νά πραγματοποιήσουν τή ζύμωση, πού ἀπαιτεῖται γιά νά σωθεῖ ὁ κόσμος, ὅπως ἔγινε κάποτε, στούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες;

῾Η ᾿Εκκλησία, λοιπόν, τῶν ἀποστολικῶν χρόνων ὑπῆρξε μιά πραγματικότητα μοναδική. Εἶναι καί θά παραμείνει ἡ “λυδία λίθος”, πού θά μᾶς κρίνει, ὡς πιστούς καί ὡς ᾿Εκκλησίες ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία. Νά γυρίσουμε πίσω, εἶναι ἀνέφικτο, ὅπως ἀνέφικτο εἶναι νά ξαναγίνει ἕνας γέρος νήπιο. ῾Η ᾿Εκκλησία στή πορεία Της, καθώς ἁπλωνόταν μέσα στούς λαούς, ἔπρεπε νά ὀργανωθεῖ στέρεα, ἀλλά καί εὐέλικτα, ὥστε, μέ πνεῦμα ἀλληλεγγύης καί ἀλληλοσεβασμοῦ μεταξύ τῶν κατά τόπους ᾿Εκκλησιῶν, ἀφ᾿ ἑνός νά κρατήσει ἑνιαῖα καί ἀπαραχάρακτα τήν πίστη καί τό ἦθος Της, καί ἀφ᾿ ἑτέρου νά μπορέσει διεισδύοντας ἀγαπητικά στούς λαούς νά ἐπιτελέσει τό ἔργο γιά τό ὁποῖο ἱδρύθηκε. Δυστυχῶς, παράλληλα μέ τήν ὑγιή ἀνάπτυξή Της ἀναπτύχθηκαν, σάν νεοπλάσματα, οἱ φιλοδοξίες τῶν ἡγητόρων, οἱ ἐθνικές καί πολιτισμικές ἀγκυλώσεις, ἀκόμα δέ οἱ οἰκονομικές διαπλοκές καί οἱ γεωπολιτικές βλέψεις, πού ὑπέθαλψαν τή βουλιμία γιά ἐξουσία καί μέσα στόν περίβολό Της. ῞Ολα αὐτά πρέπει νά ἀπασχολήσουν τό πλήρωμα τῆς θείας παρεμβολῆς τῶν ᾿Ορθοδόξων. Εὐχή ὅλων μας νά ἀντιμετωπισθοῦν κάποτε σέ ἐπίπεδο γνήσιων καί ὄντως ἀντιπροσωπευτικῶν Πανορθοδόξων Συνόδων. ῎Οχι στούς προθαλάμους τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας. ῾Η θεία ἐντολή, πάντως, εἶναι σήμερα ὅσο ποτέ ἄλλοτε ἀπόλυτη· “οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν”. 
πηγή