Εἴμεθα εἰς ἀδιέξοδον; Ἡ ὀγδόη λύσις!

Τοῦ Παναγιώτου Κατραμάδου

Συζητῶν μὲ πολλοὺς καὶ διαφορετικοὺς εἰδήμονας τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων διὰ τὸ φλέγον ζήτημα τῆς Οὐκρανίας εἰς τὸ ἐρώτημά μου «ποία θὰ ἦτο ἡ βέλτιστος λύσις» εἰσέπραξα ἄλλοτε μὲ εὔσχημον καὶ ἄλλοτε μὲ εὐθὺ τρόπον τὴν ἀπάντησιν: «εἴμεθα εἰς ἀδιέξοδον»! Ἂν ὅμως, ὡς διατυμπανίζεται, εἰς τὴν δημοκρατίαν δὲν ὑπάρχουν ἀδιέξοδα, πολὺ περισσότερον δὲν ὑφίστανται ἀδιέξοδα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Ποῖαι εἶναι αἱ πιθαναὶ λύσεις;

Ἀπὸ μεγάλην μερίδα πιστῶν ὑποστηρίζεται ἡ ἄποψις ὅτι πρέπει τὸ Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως νὰ ὑποχωρήση, συναισθανόμενον τὸ ἐγκληματικὸν λάθος του. Εἶναι βέβαιον ὅτι χωρὶς νὰ συμβουλευθῆ κανένα καὶ καταπατῶντας τὰς συνομολογήσεις κατὰ τὰς πανορθοδόξους προσυνοδικὰς διασκέψεις περὶ ἀποδόσεως τῆς αὐτοκεφαλίας, τὸ Φανάρι προέβη εἰς κίνησιν ἀνερμάτιστον, ὑπερόριον καὶ διαιρετικήν. 
 Ὄντως, ὀφείλει νὰ ὑποχωρήση. 
Τοιαύτη ἀπόφασις θὰ ἀποκατέστη εἰς τοὺς Ὀρθοδόξους τὸ λαβωμένον κῦρος τοῦ Πατριαρχείου, χαρακτηριζομένη ὡς γενναία ἀναγνώρισις τοῦ παραπτώματός των. 

Δυστυχῶς, οἱ προϊστάμενοι τοῦ Πατριαρχείου δὲν ἔχουν καμίαν διάθεσιν διὰ μετάνοιαν, καθὼς θεωροῦν ἑαυτοὺς «πρώτους ὑπεράνω τῶν ὑπολοίπων». Μόνον ἂν πιεσθοῦν ἰσχυρῶς, θὰ ὑποχρεωθοῦν νὰ ἀλλάξουν πλεῦσιν.

Τὸ ἴδιον τὸ Φανάρι ὑποστηρίζει ὅτι λύσις θὰ ἦτο νὰ ὑποχωρήση τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας, ἀποδεχόμενον τὰς ἐνεργείας του. Ἡ ἄποψις αὐτὴ ἐκτὸς τοῦ γεγονότος ὅτι δὲν ὑπολογίζει τὰ δίκαια τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας εἰς τὴν συγκεκριμένην περίπτωσιν, παραθεωρεῖ καὶ τὴν δύναμιν τοῦ Πατριαρχείου, καθὼς ἀποτελεῖ τὸ ἥμισυ τῆς Ὀρθοδοξίας εἴτε τὸ θέλομεν εἴτε ὄχι. 

Τὸ σημαντικώτερον ὅμως πρόβλημα εἶναι ὅτι, ἂν ἡ Μόσχα ὑποχωρήση, αὐτὸ δὲν βλάπτει τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσίας, ἀλλὰ ὅλας τὰς Αὐτοκεφάλους Ἐκκλησίας.

 Ἡ ἀποδοχὴ τῶν ἀντικανονικοτήτων τοῦ Φαναρίου θέτει ἐν ἀμφιβόλῳ ὅλα τὰ Αὐτοκέφαλα, καθὼς θὰ εἶναι ὡς νὰ ἀναγνωρίζεται de facto τὸ ἀνυπόστατον δικαίωμα τοῦ Φαναρίου νὰ ἐπεμβαίνη εἰς οἱανδήποτε δικαιοδοσίαν ποὺ ἐν δυνάμει ἀνακηρύσσει ὡς ἰδικήν της. Κανεὶς δὲν τὸ ἐπιθυμεῖ αὐτό, καθὼς ἐκθεμελιώνει τὴν θεολογίαν τοῦ Αὐτοκεφάλου.

Οἱ πλεῖστοι συγκλίνουν σήμερα πρὸς μία τρίτην λύσιν, αὐτὴν τῆς συγκλήσεως Πανορθοδόξου Συνόδου, ποὺ θὰ ἐπιληφθῆ ἐπὶ τοῦ θέματος. Αὐτὴ ἄλλωστε εἶναι καὶ ἡ πρότασις τῶν τριῶν Πατριαρχῶν τῶν πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων (Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Ἱεροσολύμων) καθὼς καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. Καίτοι εἶναι πολλὰ ὑποσχομένη μία Πανορθόδοξος, τὸ Φανάρι ἀντιστέκεται σθεναρῶς. Ἡ ἐκδίκησις πρὸς τὴν Μόσχαν ποὺ δὲν προσῆλθεν, εἰς τὸ ἀπατηλὸν Κολυμβάριον, δὲν ἐπιτρέπει διὰ λόγους ἐγωισμοῦ νὰ συμμετάσχουν ἢ νὰ ἀποδεχθοῦν οἱανδήποτε Πανορθόδοξον. 

Μετὰ λύπης παρατηροῦμεν ὅτι μία κακῶς, κάκιστα θεολογία περὶ «πρωτείου» εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν ἔχει ἐμποτίσει τοὺς Ἐπισκόπους ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴ ἀναλαμβάνη κανεὶς τὴν πρωτοβουλίαν συγκλήσεως Πανορθοδόξου, θεωροῦντες ὅτι αὐτὸ εἶναι κάποιο δῆθεν «προνόμιον» τοῦ Κωνσταντινουπόλεως! 

Ὅσα καὶ νὰ ἐγράφησαν, ποὺ ἀποδεικνύουν ὅτι αὐτὸ δὲν ἰσχύει, ἡ θεμελιώδης φαντασίωσις περὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως στοιχειώνει τὰς συνειδήσεις τῶν Ἱεραρχῶν καὶ «μπλοκάρει» αὐτοὺς ἀπὸ κάθε πρωτοβουλίαν. 

Ὅσο καὶ ἂν δὲν τὸ ὁμολογοῦν θεωροῦν τὸν Κωνσταντινουπόλεως ἀνώτερον ἀπὸ κάθε ἄλλον Ἐπίσκοπον ἢ ἔστω Προκαθήμενον, διοικητὴν τῆς καθ’ ὅλου Ἐκκλησίας καὶ προϊστάμενόν τους!

Ἐφόσον δὲν συγκαλεῖται Πανορθόδοξος θὰ ἠδύνατο τὸ Πατριαρχεῖον τῆς Μόσχας νὰ προχωρήση εἰς μονομερῆ ἐνέργειαν, ἡ ὁποία θὰ ἔδιδε λύσιν αὐτομάτως. Τὸ μόνον ποὺ ἀπαιτεῖται νὰ πράξη εἶναι νὰ παραχωρήση Αὐτοκεφαλίαν εἰς τὴν κανονικὴν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Ὀνούφριον. Ἔχουσα τὴν συντριπτικὴν πλειονότητα τῶν Οὐκρανῶν εἰς τὸ πλευρὸν αὐτῆς καὶ μὲ δεδομένην τὴν ἀναγνώρισιν τῆς κανονικότητος αὐτῆς ἀπὸ τὰς ὑπολοίπους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας, θὰ ἦτο ζήτημα μηνῶν νὰ ἐξαλειφθοῦν οἱ ψευδοαυτοκέφαλοι τῆς Οὐκρανίας καὶ νὰ προσχωρήσουν ὅλοι εἰς τὴν μόνην κανονικὴν Ἐκκλησίαν. Ἐδῶ ἔγκειται καὶ ἡ φοβερὰ εὐθύνη τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας ποὺ συμπεριφέρεται ἐξίσου ἡγεμονικὰ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας, μὴ ἐπιτρέπουσα εἰς αὐτὴν διὰ τῆς βίας νὰ ἀποκτήση ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον δικαιωματικὰ τῆς ἀνήκει, δηλ. ἡ πλήρης αὐτοδιοίκησις.

Ἡ στάσις της αὐτὴ εἶναι ποὺ δημιουργεῖ εἰς μερικούς, ἐλαχίστους τὴν σκέψιν ὅτι πρέπει ἴσως διὰ νὰ λυθῆ τὸ ζήτημα, νὰ ἀναγνωρίσουν αἱ Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι τὸ ψευδοαυτοκέφαλον. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ μέθοδος ποὺ μετέρχεται τὸ Φανάρι, ἀσκώντας πιέσεις κυρίως πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἐλπίζουσα ὅτι ἀναγνωρίζουσα αὐτὴ τοὺς ψευδοαυτοκεφάλους θὰ ἀκολουθήσουν καὶ αἱ λοιπαί Ἐκκλησίαι. Ἡ τακτικὴ αὐτὴ θὰ εἶναι ὀλεθρία καὶ θὰ ὁδηγήση μὲ βεβαιότητα εἰς σχίσμα μεταξὺ ἑλληνοφώνων καὶ σλαβοφώνων Ἐκκλησιῶν. Μήπως ὅμως αὐτὴ εἶναι ἡ ἐπιδίωξις τελικῶς; Μήπως μετὰ ἀπὸ ἕνα νέον μέγα σχίσμα καταστῆ ἀναπόφευκτη ἡ καταφυγὴ εἰς ἕνα Πάπαν τῆς Ἀνατολῆς, ὥστε νὰ παύσουν αἱ διαιρέσεις, ἀφοῦ αἱ αὐτοκεφαλίαι θὰ κριθοῦν ὡς ἀτελέσφοροι; Κεντρικὴ διακυβέρνησις ἀντὶ ἰσοτίμων διοικήσεων, δηλ. ἕνα σχέδιον παράλληλον πρὸς αὐτὸ τῆς παγκοσμιοποιήσεως.

Ἐφόσον, οὔτε Φανάρι οὔτε Μόσχα οὔτε ἄλλος τὶς δὲν ἀποπειρᾶται νὰ θέση ἀναχώματα εἰς τὸν φρενήρη κατήφορον τῆς νέας ἐκκλησιολογίας τοῦ «πρωτείου», δὲν θὰ ἦτο παράξενον ἐὰν εἰς τὸν κυκεῶνα αὐτὸν ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ἐπικαλούμενος τὸν ἱστορικὸν τίτλον τοῦ «Κριτὴς τῆς Οἰκουμένης», προεπορεύετο καὶ ἀπήτει νὰ προσέλθουν οἱ δύο Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως καὶ Μόσχας εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν διὰ μίαν διαμεσολάβησιν. Ἴσως νὰ ἦτο μία κάποια λύσις, ἂν δὲν προσέκρουε τόσον εἰς τὰς φιλοδοξίας τῶν Πατριαρχῶν ὅσον καὶ εἰς τὰς ἀδυναμίας τοῦ Πατριάρχου κ. Θεοδώρου.

Μήπως μία νέα «ἑνωτικὴ» Σύνοδος εἰς Οὐκρανίαν νὰ ἀπέφερεν ὁριστικὴν ἐπίλυσιν; Οὔτε ὡς πιθανότης δὲν δύναται κανεὶς νὰ ἐξετάση μίαν τοιαύτην πρότασιν, ἡ ὁποία εἶναι ἀνεπιθύμητος ἀπὸ κάθε ἐκκλησιαστικὴν παράταξιν ἀλλὰ καὶ ἀντικανονική, καθὼς δὲν δύνανται νὰ ἑνωθοῦν κανονικοὶ Ἱεράρχαι μὲ αὐτοχειροτονήτους! Διακυβεύεται ἡ ἀποστολικὴ διαδοχή, δηλ. ἡ ἱερωσύνη, μὲ ἀπωτέραν συνέπειαν τὸν κλονισμὸν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν ἀβεβαιότητα τῆς διασφαλίσεως τῆς ὀρθῆς πίστεως.

Εἴμεθα εἰς ἀδιέξοδον; 
Πρὸς στιγμὴν μόνη ἐφικτὴ λύσις, ἡ ὀγδόη κατά σειράν, προβάλλει ἡ ἀλλαγὴ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ παραίτησις, ἡ καθαίρεσις κατόπιν συνοδικῆς ἀποφάσεως ἢ ἔστω ἡ ἀποχώρησις τοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου δύναται νὰ δώση διέξοδον. Ὁ νέος Πατριάρχης θὰ ἔχη τὴν εὐχέρειαν νὰ διαπραγματευθῆ ἐξ ἀρχῆς τὸ ζήτημα. Ἐκτὸς καὶ ἄν φιλοτιμηθῆ ἐγκαίρως τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας καὶ δώση αὐτοκεφαλίαν εἰς τοὺς Οὐκρανούς.

Τὸ ζήτημα ἦτο ἐξ ἀρχῆς ἁπλοῦν: ἐὰν ἐτήρουν τοὺς Ἱ. Κανόνας καὶ δὲν προέβαινον εἰς ἀντικανονικὰς ἐνεργείας δὲν θὰ ὑπῆρχε πρόβλημα. Παραμένει ὅμως καὶ τώρα ἁπλοῦν ἁπλούστατον: νὰ τηρηθοῦν τώρα οἱ Ἱ. Κανόνες, ποὺ διερμηνεύεται ὡς ἑξῆς: ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἰσεπήδησεν εἰς ξένην δικαιοδοσίαν καὶ ἐδέχθη κοινωνίαν μὲ ἀκοινωνήτους εἶναι ὑπόδικος εἰς Σύνοδον, δηλ. ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ἐφόσον καταδικασθῆ, κάθε πρᾶξις του εἶναι ἄκυρος καὶ ὁπωσδήποτε ἡ ἀπόδοσις Αὐτοκεφαλίας, διὰ τὴν ὁποίαν ὄχι μόνον δὲν ἔλαβε τὴν γνώμην τῶν Ἐκκλησιῶν ἀλλὰ οὔτε κἄν τῆς ἰδικῆς του Ἱεραρχίας!

Κάθε ἱστορία ποὺ ἔφθασε ποτὲ εἰς ἀδιέξοδον ἐχρειάσθη ἀποδιοπομπαῖον τράγον, πόσον τώρα ποὺ ὅπου ὑπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι καθόλου ἄμοιρα εὐθυνῶν, τουναντίον ἀπολύτως ὑπεύθυνα. Συμφέρει ὑπὲρ τῶν ἑκατομμυρίων Οὐκρανῶν καὶ ἁπανταχοῦ Ὀρθοδόξων ἕνα ἀπωλέσαι!
πηγή