Τα Μάρμαρα γροικάν

Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
ktzor@naftemporiki.gr

«Η Μεγάλη Βρετανία κρατεί αυτά τα μάρμαρα ως παρακαταθήκη μέχρις ότου της ζητηθούν από τους τωρινούς ή οποιουσδήποτε μελλοντικούς κυρίους της Πόλης των Αθηνών και μετά από ένα τέτοιο αίτημα αναλαμβάνει χωρίς διατυπώσεις ή διαπραγματεύσεις να τα επανατοποθετήσει όσο είναι δυνατόν στα μέρη από όπου είχαν αφαιρεθεί και στο μεταξύ θα φυλάσσονται προσεκτικά στο Βρετανικό Μουσείο». Αν η τροπολογία του Χιου Χάμερσλι γινόταν δεκτή από τη Βουλή των Κοινοτήτων το 1816, κατά τη συζήτηση για την αγορά των αποσπασμένων από τον Έλγιν Γλυπτών, το ζήτημα θα είχε διευθετηθεί.
Η ιστορία, όμως, δεν γράφεται με «αν». Δύο αιώνες μετά, τα Μάρμαρα γροικάν.  «O θάνατος των πολιτικών ή διεθνών ζητημάτων είναι η λήθη. Ευτυχώς το ζήτημα περί αποδόσεως των Ελγινείων μαρμάρων εις την Ελλάδα δεν πέπρωται ακόμη να λησμονηθή». Ο Κ.Π. Καβάφης με δεύτερο πύρινο άρθρο του τον 19ο αιώνα το ζήτημα ανακινεί. (29 Απριλίου 1891, δημοσιεύει στην εφημερίδα «Εθνική Αθηνών» τα «Νεώτερα περί των Ελγινείων μαρμάρων».)

Το θέμα δεν πέπρωται να λησμονηθή. «Πολύ δε συντείνει εις την αναζωπύρωσιν του ζητήματος η διάστασις εις την οποίαν ήλθαν επ’ αυτού», όχι «δύο διακεκριμένοι λόγιοι άγγλοι, ο κ. Φρειδερίκος Xάρισσον και ο κ. Tζαίημς Nώουλς, διευθυντής του περιοδικού O 19ος αιών», αλλά οι (μάλλον λιγοστοί) υποστηρικτές της πρότασης για δανεισμό -με αφορμή τη συμπλήρωση δύο αιώνων από την Επανάσταση του 1821- και όσοι βλέπουν μια τακτική υποχώρηση, επικαλούμενοι και την απάντηση του Βρετανικού Μουσείου. «Προϋπόθεση για να μπούμε σε οποιαδήποτε συζήτηση περί δανεισμού είναι να αναγνωρίσετε ότι νόμιμος ιδιοκτήτης τους είναι η Βρετανία και όχι η Ελλάδα». Αν ο θάνατος των διεθνών θεμάτων είναι η λήθη, τραυματισμός τους είναι η ατελής διαχείριση. «Από τη στιγμή που έχουμε κλοπή, αυτομάτως αυτό δεν δημιουργεί δικαιώματα κυριότητας, νομής, ή κατοχής», τόνισε η Ελληνίδα υπουργός, υποστηρίζοντας ότι «η πρότασή μας θα θέτει σαφές πλαίσιο που θα διασφαλίζει τις ελληνικές διεκδικήσεις».
Πολύ αμφιβάλλω για τη σαφήνεια και τη διασφάλιση σε ένα ζήτημα που έχει περιγραφεί πλειστάκις από νομικούς, ιστορικούς, αρχαιολόγους, πολιτικούς και έχουν αναλυθεί τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς.
Πολύ αμφιβάλλω για τα κέρδη της Ελλάδας, αν έρθουν ως δάνειο τα Γλυπτά στη χώρα τους.
Πολύ αμφιβάλλω, γιατί η κυριότητα αναγνωρίζεται και σιωπηρά. Το δάνειο μιλά. Τι θα πούμε σ’ όλους εκείνους που μας συμπαραστάθηκαν στο αίτημα επιστροφής των Γλυπτών; Οι διεκδικήσεις παραμένουν, μα οι γιορτές δεν μπορούν να περιμένουν;   
πηγή