Οι σταυρωμένοι του Αυγούστου…

Παναγία, μια σχέση ζωής...

Πέρα από την θεολογική σημασία μιας εορτής, εκείνο που μας συνδέει περισσότερο με αυτήν, είναι μια προσωπική ιστορία. Όλος αυτός ο κόσμος που εορτάζει το πρόσωπο της Παναγίας, μπορεί να μην ξέρει την ιστορική εξέλιξη ή την θεολογία της εορτής, γνωρίζει όμως πολύ καλά το πρόσωπο της Παναγίας. Κι με αυτό το πρόσωπο τον συνδέουν πολλά και σημαντικά. Μια σχέση ζωής. Βάσανα, δοκιμασίες και ανθρώπινες περιπέτειες σε ένα κόσμο αφιλόξενο έχουν διαμορφώσει μια βαθιά σχέση με την Παναγία. Γιατί απλά εκείνη ήταν πάντα εκεί, με το δικό της τρόπο.

Η Παναγία είναι κομμάτι της ιστορικής μας σάρκας που ζει στα έσχατα, κομμάτι της γης που ακούμπησε και γεύθηκε απολύτως τον ουρανό, ψυχή και σώματι. Είναι εκείνη που γενόμενη μητέρα του Θεού, έγινε μητέρα όλου του κόσμου. Για τον καθένα από εμάς ξεχωριστά υπάρχει ως προστασία, αγκαλιά, καταφυγή, παραμυθία, οδηγήτρια, σκέπη και χαρά.

Οι ναοί ολάκερης της χώρας γεμίζουν από προσκυνητές, ο καθένας από αυτούς, θα έχει το δικό του λόγο, θεολογικά αν θέλετε συζητήσιμο, αλλά εσωτερικά μοναδικό και ανερμήνευτο. Διότι η Παναγία είναι ένα μυστήριο, και τα μυστήρια δεν τα αναλύεις, τα προσκυνάς και αυτά σου αποκαλύπτονται.

«Οι σταυρωμένοι του Αυγούστου…»

π. Λίβυος: Το 1991-92 βρέθηκα στο ευλογημένο νησί της Τήνου, για να παρακολουθήσω την εβδόμη τάξη της Ιερατικής Σχολής. Είχα πλέον πάρει την απόφαση ότι θα γίνω κληρικός. Στο νησί αυτό καταλαβαίνεις απόλυτα τι σημαίνει να ζεις μέσα στο μυστήριο της παρουσίας της Παναγίας. Κανένας λόγος και καμία εξήγηση ή ερμηνεία δεν χρειάζεται, αφού όλα ντύνονται στην σιωπή της Παρουσίας της. Η Παναγία είναι τα πάντα και παντού.

Τα Σαββατοκύριακα, ανέβαινα 100 μέτρα παραπάνω από την σχολή που ήταν ο λαμπρός και επιβλητικός ναός της Παναγίας, με την ιερά εικόνα της, και έψαλα στις παρακλήσεις. Κάθε μια ώρα σχεδόν είχε πλοίο. Κόσμος, άνθρωποι όλων των ηλικιών, κοινωνικών και μορφωτικών τάξεων, γινόντουσαν ίσοι. Ο πόνος τους ένωνε. Μάτια δακρυσμένα, πρόσωπα απελπισμένα, γεμάτα φόβο και αγωνία, αδύναμα να ελέγξουν το ανεξέλεγκτο της θνητότητας. Σαφέστατα υπήρχαν και οι χαρούμενες όψεις του προσκυνήματος, άλλα κι εκείνοι είχαν περάσει από την κόλαση και τώρα χαμογελούσαν από τον παράδεισο. Ερχόντουσαν αυτή την φορά να πούνε ένα «ευχαριστώ» στην μεγάλη Μάνα.

Η πιο συγκλονιστική όμως εικόνα ήταν εκείνη των ανθρώπων που σχεδόν από το πλοίο, από το λιμάνι, διέσχιζαν γονατιστοί την μεγάλη λεωφόρο, την τεράστια ανηφόρα που οδηγούσε στον ναό της Παναγίας. Ένας Γολγοθάς γεμάτος πόνο και πολύ ελπίδα. Εκεί ένιωθες να ραγίζουν τα μέσα σου, συγκίνηση και απόλυτο σεβασμό σε ανθρώπινα πρόσωπα που ο πόνος τα είχε γονατίσει. Όλοι έκαναν στην άκρη και με ρίγη συγκινήσεως κοιτούσαν. Κάποιοι προσεύχονταν γι αυτούς κι ας μην τους ήξεραν, γνώριζαν όμως ότι κουβαλούσαν αβάστακτο πόνο. Αυτή η μυσταγωγία ολοκληρώνονταν όταν εισέρχονταν μετά από πολύ ώρα ματωμένοι και ταλαιπωρημένοι, μέσα στο ναό. Δέος, κατάνυξη, δάκρυα και συγκίνηση. Σταυρωμένοι άνθρωποι που αναζητούσαν την ανάσταση.

Σαφέστατα και η Παναγία δεν έχει ανάγκη τίποτε απ' όλα αυτά για να συντρέξει εις βοήθεια. Όμως έχει αξία να σταθούμε στον πόνο, την αγωνία, την απελπισία αυτών των ανθρώπων. Στην πίστη τους για θεραπεία, για λύτρωση, για μια ζωή «Αλλιώς». Και ξέρετε όταν φτάσει κανείς στα όρια του θανάτου, οχι μόνο του δικού του, αλλά του παιδιού του, γενικότερα του ανθρώπου του, τότε μπορεί ολότελα να αντιληφθεί αυτό τον σωματοποιημένο σπαργαμό. Να νιώσει το δικαίωμα σε αυτή την σωματοποιημένη κραυγή, στο μοναχικό «γιατί».

Βέβαια όλα αυτά για να τα καταλάβεις και να μην τα λοιδορήσεις, χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις: πίστη, ταπείνωση και πόνος. Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, περιγράφει μοναδικά την εικόνα αυτή, όταν η χρόνια πάσχουσα αδελφή του Γιούλα, επισκέφθηκε την Τήνο,: «μια χρονιά, αργότερα, ταξίδεψε στην Τήνο, και έκανε το προσκύνημα των απελπισμένων, πήγε γονατιστή από το λιμάνι στην Παναγία. Τρέχαν τα γόνατα της αίμα, την εποχή εκείνη δεν υπήρχε η μοκέτα που υπάρχει σήμερα. Δεν την ένοιαζε το βλέμμα του κόσμου, το σχήμα της αξιοπρέπειας. Μου γυρίζουν πάντα τα άντερα διάφοροι αγέρωχοι προοδευτικοί που χλευάζουν αυτούς του απελπισμένους ανθρώπους που σέρνονται στα γόνατα γυρεύοντας την γιατρειά τους, όλοι αυτοί που αισθάνονται ανώτεροι από τη μάνα εκείνη που έχει κάνει τούτο το τάμα, για να σταθεί στα πόδια του το παράλυτο παιδί της.

Περπατώντας με το κεφάλι ψηλά στην λεωφόρο της Προόδου, δεν προλαβαίνουν να κοντοσταθούν και να αναρωτηθούν τι πόνος μπορεί να δέρνει αυτούς τους ανθρώπους. Όταν πολύ αργότερα πήγα και εγώ στην Τήνο, είδα με πόσο σεβασμό περιβάλλουν οι άλλοι προσκυνητές αυτούς που πάνε στα γόνατα. Η στιγμή της εισόδου τους στην εκκλησία είναι μια ιερή στιγμή, ένα δέος δονεί την ατμόσφαιρα…».

Konstantinos Konstantinidis: Τις ίδιες σκέψεις και παρατηρήσεις έχω και εγώ από την Τήνο, αλλά και τα ίδια παρατήρησα, επισκεπτόμενος τις Φάτιμα και Λούρδη, στα συναισθήματα και συμπεριφορά, την κατάνυξη, των χιλιάδων προσκυνητών που γονατιστοί πήγαιναν να προσκυνήσουν την Παναγία στην Φάτιμα και στην Λούρδη, παρακαλώντας για το θαύμα της ή την ευχαριστούσαν. Η Παναγία αγκαλιάζει όλα τα απανταχού παιδιά της, χωρίς να τα ξεχωρίζει, τα αγκαλιάζει, τα παρηγορεί παρακαλεί τον Υιό της γι αυτά και με την Χάρη Του θεραπεύει.

Λοιδορούντες και λοιδορούμενοι και οι ευθύνες τους.

Kostis Bassogiannis: Τώρα που πέρασε η Γιορτή, αναλογίζομαι με λύπη την καταφρόνηση που κάποιοι άνθρωποι κάθε χρόνο εκφράζουν απέναντι σ' εκείνους που γονατιστοί προσέρχονται ικέτες στην Πλατυτέρα των Ουρανών, για να σταθεί βοηθός στο πρόβλημά τους, όποιο κι αν είναι αυτό. Φοβάμαι ακόμη και να πω, για να μην παρεξηγηθώ, ότι η λύπη μου είναι για τους καταφρονούντες, αφού αναδεικνύονται ανίκανοι, αν όχι να συναισθανθούν, έστω απλά να κατανοήσουν το βάλσαμο που δίνει στην ψυχή μια τέτοια έκφραση Πίστης και Ελπίδας. Ο μεγάλος επαναστάτης Κάρολος Μαρξ το είχε βεβαίως κατανοήσει. Κάτι μου λέει ότι το είχε κιόλας συναισθανθεί, εκφράζοντας όχι καταφρόνηση, αλλά βαθειά συμπαράσταση για τον λαϊκό πιστό κόσμο που εκείνος θέλησε να υπηρετήσει με τις μεγαλειώδεις ανακαλύψεις και επαναστατικές μελέτες του. Με τις οποίες προσπάθησε να αναδείξει επιστημονικά την ιστορική διέξοδο από τα βάσανα των πολλών που προκαλούνται από την απληστία των λίγων. Γι αυτό πιστεύω ότι δεν νοείται Μαρξιστής αλλά και γενικώς επαναστάτης να λοιδορεί την Πίστη των ανθρώπων. Και ιδιαίτερα την Πίστη στον υπέρτατο επαναστάτη όλων των εποχών. Που δίδαξε την πνευματική-οντολογική προϋπόθεση για κάθε θετική για τον άνθρωπο ιστορική εξέλιξη. 

Αλλά και οι Χριστιανοί κάποτε θα καταλάβουν την ευθύνη τους γι αυτή την κολοσσιαία ιστορική παρεξήγηση που διχάζει σήμερα τους εκλεκτούς εξελιγμένους πνευματικά ανθρώπους σε ανθρώπους της κοινής ύλης και ανθρώπους της κοινής φαντασίωσης, καταδικάζοντάς τους να υφίστανται συνεχείς ήττες από τα απάνθρωπα στοιχεία της Ιστορίας. Ευθύνη, που προέρχεται από τον εκφυλισμό τής Εκκλησίας από οικουμενικό επαναστατικό κοινωνικό πρότυπο στηριγμένο σε μια παντοδύναμη οντολογική βάση που ονομάζεται θεολογία, σε μια κρατική ιδεολογία, ένα θεσμό που απλώς στήριξε την καταπίεση, τον εθνικισμό και την κενοδοξία των «δοκούντων εστάναι» και συκοφάντησε αιώνες τώρα τον Χριστό στα μάτια του κόσμου. Θα έρθει η στιγμή, όταν μια πολύ πιο ώριμη και τολμηρή γενιά από εμάς θα φανεί στην Ιστορία, που όλοι μας θα γίνουμε κοινωνοί της ενότητας ύλης και πνεύματος. Και τότε επαναστάτες και θεούμενοι θα γίνουν ένα.

Antonis Karydis: Υπάρχει ένα χάος αβυσσαλέο που χωρίζει εξ αναγνώσεως επαΐοντες γνωμοδότες από όσους σιωπηλά και γονατιστοί καλύπτουν διαδρομές και προσέρχονται σε προορισμούς, ακατανόητους για τους πρώτους. Ένα χάος που δε θα καλυφθεί ποτέ καθώς απαιτεί βιωματα (το γόνατο που σέρνεται στην πέτρα) και όχι αναγνώσεις και αναλύσεις. Βιωματα που αυτομάτως θα ακύρωναν την παραπάνω διαφοροποίηση. Το ίδιο χάος που οδήγησε στην εν τέλει αποτυχία και καταστροφή όλα τα κινήματα, θεωρίες και συστήματα (και δεν αναφέρομαι μόνο στα πολιτικά) που σχεδιάστηκαν από τους πρώτους, δήθεν για να σώσουν τους δεύτερους. Ο αγκάθινος σταυρός δεν αντικαθίσταται από "memes". Από τα καλύτερα που έχεις γράψει Kostis Bassogiannis, ίσως και πιό πολύ ακόμα, για όσα εννοούνται ανάμεσα στις λέξεις σου. Άξιος!


 
Εικόνα του Δεπανταύγουστου

Έλσα Χίου: Το τάμα της μάνας για τον γιό της. Φορτωμένο στη πλάτη της, μαζί με τα οικογενειακά της βάρη. Ελαιόλαδο παρθένο του μόχθου της, για τις κανδήλες της Παναγιάς, με αντάλλαγμα το έλεος της ευσπλαχνίας Της. Αυτή η λαϊκή πίστη της άμετρης ταπείνωσης στο έλεος δυνάμεων που μας υπερβαίνουν, η ακατανόητη και αναλλοίωτη και συνεχίζουσα έχει τη δύναμη της αθάνατης αθωότητας. Έχει κάτι απ' το ίδιο το αγκαθωτό κλάμα της Μητέρας Θεοτόκου, που ευλογεί με τρυφερότητα το πανάρχαιο έθιμο της δωροπροσφοράς στη Θεία Προστασία. Τα ζήσαμε αυτά στα παιδικάτα μας, πριν η αθωότητά μας μεταλλαχτεί σε αμφισβήτηση.

Η φωτογραφία του Γιάννη Δήμου, τραβηγμένη στη Τήνο το 1986, με το υψηπατούν κοράσιο, το ανίκανο να καταλάβει την εμπειρία της ελπιδοφόρας πίστης, της πτωχής γραίας, προκύπτει προφητική των ημερών μας, όπου οι παλιόγεροι, δεν μας αφορούν, αφού δεν συμπορεύονται στα νέα δεδομένα, του άκρατου ναρκισσισμού, και ατομικισμού, που αδυνατεί να συλλάβει το νόημα μιας συλλογικής πίστης, σ' ένα Θεό, σε μια αξία, σε μια ιδέα, σε μια δυναμική, όπως είναι η ενάρετη συλλογική, ανθρωπιστική, και πανανθρώπινη παιδεία, του σύμπαντος κόσμου.

Πηγή και  Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου