Έζησε τον εφιάλτη της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και μιλά για την αδικία που συνεχίζεται

Ο Κύπριος ευρωβουλευτής Κώστας Μαυρίδης με καταγωγή από τα Κατεχόμενα, έζησε τον εφιάλτη της τουρκικής εισβολής και μιλά για την αδικία που συνεχίζεται και την ανάγκη να βοηθήσουμε όσους υποφέρουν

Από την εποχή που οι πρωτόγονοι λαοί ζούσαν ως τροφοσυλλέκτες και υπέφεραν από τις επιθέσεις άλλων ομάδων που επιθετικά και δολοφονικά ήθελαν να επεκταθούν, έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια. Σήμερα η ιστορία επαναλαμβάνεται με ελάχιστες ουσιαστικές διαφορές. Οι διωγμοί συνεχίζονται, η προσφυγιά κυκλώνει τους λαούς και ο Θεός βλέπει τα παιδιά του, να ματώνουν το ένα το άλλο. Ο Κώστας Mαυρίδης, Κύπριος ευρωβουλευτής, προερχόμενος από το δημοκρατικό κόμμα (ΔΗΚΟ), με καταγωγή από τα κατεχόμενα της Κύπρου, έζησε τον εφιάλτη τού να χάσει την πατρίδα του από την Τουρκική εισβολή και εξελέγη μετά από πολλά χρόνια σε μια θέση που του προσφέρει τη δυνατότητα να αγωνίζεται για τα αυτονόητα. Εμπιστεύεται την ιστορία του στην “Ορθόδοξη αλήθεια”.

Εκπροσωπείτε τον λαό της Κύπρου στο ευρωκοινoβούλιο. Πώς αντιμετωπίζουν έναν κύπριο ευρωβουλευτή οι υπόλοιποι συνάδελφοί σας;

Έχουμε χρέος να κρατήσουμε και να κρατηθούμε στις παραδοσιακές αξίες

Οι κύπριοι ευρωβουλευτές είναι μόνο 6. Εκείνο που ίσως δημιουργεί μια ιδιομορφία σε σχέση με τον δικό μου ρόλο είναι ότι προέρχομαι από το κατεχόμενο μέρος της Κύπρου, έχω γεννηθεί στην επαρχία της Κερύνειας η οποία είναι υπό πλήρη τουρκική κατοχή από το 1974 και όποτε μου δοθεί η ευκαιρία, επειδή έχω επαρκή αντίληψη και της τουρκικής εισβολής και των βιωμάτων που ακολούθησαν μέσα στα αντίσκηνα, τους προσφυγικούς συνοικισμούς, αναφέρομαι σε αυτά τα θλιβερά γεγονότα... Όλα αυτά αποτελούν μέρος αναπόφευκτα της πολιτικής μου δράσης σήμερα και της δικής μου αντίληψης των πραγμάτων.

Θα ήταν αδύνατο για μένα να μην πρωτοστατώ ενάντια στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας  που διαπράττονται οπουδήποτε, και βέβαια στο γεγονός ότι διαπράττονται από τον ίδιο εγκληματία που διαπράχθηκαν το 1974 στην Κύπρο, και αναφέρομαι στην Τουρκία και στο τουρκικό καθεστώς.

Σήμερα διαπράττονται κατά των Κούρδων ή κατά και των Τούρκων ακόμη εντός και εκτός Τουρκίας, αυτό είναι ένα γεγονός που δεν μπορώ να το διαχειριστώ με εύκολο τρόπο. Αισθάνομαι ότι είναι μία από τις οφειλές που έχω εφόσον εγώ ο ίδιος βίωσα αυτή τη μεγάλη αδικία το 1974. Συνεχίζουμε στην Κύπρο να τη βιώνουμε και θα πρέπει τουλάχιστον να απλώσουμε το χέρι σε όλους τους λαούς οι οποίοι συνεχίζουν να υποφέρουν σε αυτή την άνιση μάχη της ανθρωπότητας ενάντια στο κακό.

Εσείς ζήσατε την εισβολή το 1974. Πόσο χρονών ήσασταν;

Είχα τελειώσει το δημοτικό σχολείο. Ήμουν σε μια ηλικία τόσο μικρή που ουσιαστικά να παρακολουθώ παθητικά τα όσα συνέβαιναν γύρω μου αλλά και τόσο μεγάλη ώστε να έχω πλήρη νόηση και αντίληψη του τι συνέβαινε.

Δώστε μας μια εικόνα από τα κατεχόμενα.

Πριν από μερικές μέρες είχα επισκεφτεί το πατρικό μου σπίτι στα κατεχόμενα μαζί με ένα τηλεοπτικό κανάλι από τη Γαλλία. Θα σας πω τι τους ανέφερα όταν φτάσαμε εκεί. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα, όπως τότε το 1974 μέσα στον καυτό Ιούλιο που τα παιδιά σε ένα μικρό χωριό θα έκαναν αυτά που κάνουν τα παιδιά σε ένα χωριό. Θα βγαίναμε στους αγρούς να βοηθήσουμε τον παππού με το κοπάδι, να βγάλουμε τα ζώα για να βοσκήσουν, ζούσαμε στον μικρό παράδεισό μας και οι άνθρωποι ήταν φιλήσυχοι, έχοντας πολύ μικρά όνειρα. Να φέρουν φαγητό το βράδυ στο σπίτι, τους ενδιέφερε η επιβίωση πρωτίστως. Και ξαφνικά αυτός ο μικρός παράδεισος έγινε μια κόλαση όταν ο ουρανός γέμισε από τουρκικά αεροπλάνα τα οποία έριχναν συνεχώς αλεξιπτωτιστές οι οποίοι έπεφταν γύρω στα 500 μέτρα έξω από το χωριό. Κι από κει ξεκίνησε η τουρκική εισβολή. Να μην μπω σε λεπτομέρειες. Να σας πω ότι μερικές μέρες μετά καθώς κρυβόμασταν μέσα σε ένα περιβόλι για να γλιτώσουμε από τους συνεχείς τουρκικούς βομβαρδισμούς, ένας περιπλανώμενος που δεν ξέρω πώς βρέθηκε εκεί, σαν απεσταλμένος του Θεού, μας παρήγγειλε με πολύ έντονο τρόπο να φύγουμε διότι οι Τούρκοι πλησίαζαν στα χωριά και ξεπάστρευαν όποιον εύρισκαν μπροστά τους. Έτσι βρέθηκε ένα λεωφορείο, ήταν βράδυ και οι βομβαρδισμοί δεν γίνονταν βράδυ, κι από κει ξεκίνησε ο δρόμος του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Όταν καταφύγαμε στο ελεύθερο μέρος της Κύπρου, σε ένα χωριό έξω από τη Λευκωσία, και η πρώτη προσπάθεια της κυβέρνησης ήταν η παροχή κάποιων αντίσκηνων στα οποία διαμέναμε εμείς οι πρώτοι πρόσφυγες. Φυσικά στα μέσα του Αυγούστου ακολούθησε η δεύτερη φάση της εισβολής όπου είχαμε ένα ακόμα μεγαλύτερο κύμα προσφύγων. Σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού είχε προσφυγοποιηθεί τότε.

Έκτοτε υπήρξαν πρόσωπα τα οποία παραδόθηκαν στον τουρκικό στρατό ολοζώντανοι και κάποιοι απ' αυτούς παραμένουν μέχρι σήμερα αγνοούμενοι. Και δυστυχώς τους ανακαλύπτουμε τα τελευταία χρόνια είτε με τα σημάδια της εν ψυχρώ δολοφονίας και εκτέλεσής τους και μάλιστα, πολλές φορές, τα τεκμήρια αποδεικνύουν ότι είχαν προηγηθεί και αδιανόητα βασανιστήρια.

Αυτοί αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια της φυγής, πώς έγινε;

Υπάρχουν δυο μεγάλες κατηγορίες. Οι στρατεύσιμοι, στην όποια υποτυπώδη άμυνα τότε απέναντι σε έναν συγκροτημένο τουρκικό στρατό, αρκετοί από τους οποίους συνελήφθησαν και παραμένουν αγνοούμενοι ή είναι αιχμάλωτοι ή απλώς εξαφανίσθηκαν εξαρχής και αγνοούνται. Υπάρχει όμως κι ένα αρκετά μεγάλο μέρος των αγνοουμένων που είναι πολίτες και μικρά παιδιά, όπως ένα παιδάκι οκτώ χρονών το οποίο είχε τραυματιστεί στο πόδι, οδηγήθηκε στο νοσοκομείο και έκτοτε εξαφανίστηκε. Και υπάρχουν και γέροντες αλλά και άλλοι οι οποίοι παραδόθηκαν νομίζοντας ότι αφού δεν πείραξαν κανέναν, δεν θα τους πείραζαν. Σήμερα με τη μέθοδο ταυτοποίησης των λειψάνων, εντοπίζονται λείψανα σε ομαδικούς τάφους, κυρίως στα κατεχόμενα, γίνεται εκταφή και ταυτοποίηση αυτών με βάση γενετικό υλικό, το οποίο έχουν πάρει από Α΄ βαθμού συγγενείς... Πολλές φορές είναι μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των οστών του αγαπημένου προσώπου, το οποίο υπήρξε για δεκαετίες αγνοούμενο και το παραδίδουν σε ένα μικρό κασελάκι στους συγγενείς και γίνεται επιτέλους η κανονική ταφή.

Η συγκινητική ιστορία του Κωστή και της Θεογνωσίας, οι απαγωγές, οι εκτελέσεις και το σχέδιο της σύγκρουσης

Θα θέλαμε να μας αφηγηθείτε τη συγκινητική ιστορία του Κωστή και της Θεογνωσίας, την οποία ιστορία εμείς γνωρίσαμε μέσα από κάποια γραπτά σας.

Ο Κωστής και η Θεογνωσία έχτισαν το σπίτι τους δίπλα από το δικό μου. Απέκτησαν έξι παιδιά. Ο Κωστής ήταν ένας φιλήσυχος άνθρωπος ο οποίος πηγαινοερχόταν για το μεροκάματο καθημερινά στη Λευκωσία και ίσως αυτή η οικογένεια να είναι περίπου και μια αποτύπωση της σύγχρονης κυπριακής τραγωδίας, όπως ξεκίνησε όχι μόνο από το 1974, αλλά ήδη από το 1964. Ο Κωστής απήχθηκε από τουρκοκύπριους στασιαστές οι οποίοι είχαν ντυθεί αστυνομικοί. Toν οδήγησαν στον τότε βόρειο τουρκοκυπριακό θύλακα, πλήρως ελεγχόμενο από τους στρατοκράτορες της Άγκυρας και έκτοτε εξαφανίστηκε. Δεν υπήρξε κανένα νέο. Το 1974, ένα από τα παιδιά του, ο Αντώνης, ο οποίος είχε ενταχθεί εθελοντικά ως έφεδρος στις δυνάμεις της εθνικής φρουράς για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους εισβολείς μαζί με τον γαμπρό του, τον Εύδωρα, πήγαν και οι δύο πάνω στο βουνό, τον Πενταδάκτυλο, και πολέμησαν όσο μπορούσαν σε αυτόν τον άνισο αγώνα. Όταν όμως απέναντι στις υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις δόθηκε η εντολή για τη διαφυγή τους μέσω των τουρκικών θέσεων, ο Αντώνης τραυματίστηκε βαριά. Και ο Εύδωρας, που ήταν γνωστός για το πείσμα του, αρνιόταν να τον εγκαταλείψει παρόλο που ο Αντώνης τον εκλιπαρούσε, γιατί μέχρι εδώ υπάρχουν μαρτυρίες, να τον αφήσει και να φύγει να γλιτώσει γιατί, όπως του έλεγε, έχει παιδιά να αναθρέψει. Μέχρι σήμερα ο Αντώνης και ο Εύδωρας παραμένουν αγνοούμενοι. Το συγκλονιστικό είναι ότι βρέθηκαν κάποια υπολείμματα οστών του Κωστή. Βρέθηκαν σε έναν μαζικό τάφο στον τουρκοκυπριακό θύλακα προ του 1974, μαζί με 16 άλλους ελληνοκύπριους οι οποίοι απήχθηκαν κατά το 1963-64, σε διαφορετικά χρονικά σημεία και χώρους. Βρέθηκαν όλοι εν ψυχρώ εκτελεσμένοι στον ίδιο μαζικό τάφο. Κατ' εμέ είναι μια άλλη επιβεβαίωση ότι υπήρχε συγκεκριμένος σχεδιασμός της Τουρκίας ούτως ώστε οι δύο κοινότητες της Κύπρου να οδηγηθούν στη σύγκρουση. Δηλαδή άρπαζαν αθώους, φιλήσυχους πολίτες ελληνοκύπριους, που δεν έκαναν τίποτε απολύτως, για να δημιουργηθεί αυτή η διακοινοτική σύγκρουση. Το ότι ήταν σχεδιασμός από την Άγκυρα φαίνεται από το γεγονός ότι η Άγκυρα είχε τον πλήρη έλεγχο σε αυτούς τους θύλακες και βρέθηκαν όλοι εκτελεσμένοι στον ίδιο μαζικό τάφο.

Μια πτυχή αυτής της ιστορίας είναι η Θεογνωσία, η γυναίκα του Κωστή, η οποία από τότε που χάθηκε ο άντρας της, φόρεσε τα μαύρα και μια μαντήλα ολόμαυρη στο κεφάλι την οποία δεν έβγαλε ποτέ. Και την είχε δεμένη κάτω από το λαιμό της με ένα κόμπο, τον οποίο έλυνε μόνο όταν πάντρευε παιδί. Και η εικόνα που έχω στο μυαλό μου είναι όταν ο Αντώνης, ο μετέπειτα αγνοούμενος, νυμφεύτηκε, στα στέφανα, όπως λέμε, όταν οι οργανοπαίχτες άρχισαν να τραγουδούν το παραδοσιακό τραγούδι του γάμου, στο οποίο καλούν την μάνα να ‘ρθει με ένα ζωνάρι να ζώσει τον γαμπρό και τη νύφη και μετά προχώρησαν οι οργανοπαίχτες στην επόμενη στροφή του τραγουδιού και κάλεσαν τον κύρη, τον πατέρα δηλαδή, να έρθει να κάνει κι αυτός το ίδιο, δεν ήταν ενημερωμένοι ότι ο πατέρας ήταν αγνοούμενος. Κι εκεί πάγωσε η χαρά του γάμου, ο Αντώνης και οι συγγενείς ξέσπασαν σε ένα γοερό κλάμα. Η Θεογνωσία ξανάδεσε σφιχτά τη μαντήλα και αποτραβήχτηκε.

«Η αποκατάσταση της δικαιοσύνης θα φέρει ασφάλεια και σταθερότητα»

Με όσα μας λέτε, μας κυριεύει πόνος αλλά και θυμός. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου στη θέση αυτών των ανθρώπων. Ούτε στη θέση τη δική σας, με τέτοιες εμπειρίες στους ώμους σας… Η παθητικότητα δεν είναι για κανέναν λόγο μια ουδέτερη στάση. Καθώς αφήνει το κακό να προχωρά ανεμπόδιστο…

Θυμό είχα κι εγώ, ίσως και οργή αλλά το ξεπέρασα και τα έχω αντικαταστήσει με την έγνοια και την αγάπη να μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές όσο μπορούμε τη ζωντανή μνήμη για το ποιοι είμαστε κι αν αντιληφθούμε ποιοι είμαστε θα καταλάβουμε και το πού πρέπει να πάμε. Φυσικά υπάρχει κι ένα χρέος προς αυτούς τους ανθρώπους. Να κρατήσουμε λοιπόν τη μνήμη τους γιατί αυτό βοηθάει στο δικό μας εθνικό προσδιορισμό. Δεν υιοθετώ την άποψη για εκδίκηση και τέτοια πράγματα. Αλλά η πολιτική θα πρέπει να έχει μέσα το ρεαλισμό αλλά και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης. Αυτό είναι που μπορεί να φέρει σταθερότητα και ασφάλεια. Δεν μπορεί δηλαδή το άδικο να εξαφανιστεί με νέο άδικο. Δεν μπορεί να προκύψει μια άδικη λύση στην Κύπρο απλώς και μόνο για να επικαλύψουμε την αδυναμία μας να επιβάλλουμε μια σωστή λύση. Έχουμε χρέος να κρατήσουμε και να κρατηθούμε στις παραδοσιακές αξίες. Άλλοι σε πολύ πιο δύσκολες συνθήκες κράτησαν. Εμείς;

Μελετώντας τα λεγόμενα του κ. Μαυρίδη, κατανοούμε ότι στην ιστορία της ανθρωπότητας κανείς μας δεν είναι προφυλαγμένος από το να διαπράξει την ασχήμια. “Δεν υπάρχει τίποτα εξωτερικό (η κοινωνία, ο πολιτισμός, η μόρφωση) που θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι κάποιος δε θα διαπράξει το κακό. Μόνη εγγύηση είναι εκείνο το λεπτό, εύθραυστο πράγμα που είναι η ανθρώπινη συνείδηση, όταν λάβει κάποια στιγμή τη δύσκολη απόφαση να μην βλάψει άλλον άνθρωπο”¹. Πάντως τα όρια χρεωνόμαστε να τα θέτουμε ολοκάθαρα: είμαστε αδιάλλακτοι στο να παραχωρούμε τη δυνατότητα στους άλλους να βλάψουν τους δικούς μας ανθρώπους στα χώματά μας.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι από την προσωπική έκθεση φωτογραφίας του Κώστα Μαυρίδη στις Βρυξέλλες την 28 Μαρτίου 2018.

Βιβλιογραφία:

¹ Στ. Ζουμπουλάκης, «Για το ολοκαύτωμα», εκδ. Πόλις 2018.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 04.04.2018