ΑΟΖ: Ο εφιάλτης της Τουρκίας

Του Θεόδωρου Καρυώτη

Έπρεπε να βρισκόσασταν στην Νέα Υόρκη την Παρασκευή 30 Απριλίου του 1982  για την ψηφοφορία στον ΟΗΕ, που δημιούργησε το Σύνταγμα των Θαλασσών και των Ωκεανών. Εκεί θα βλέπατε πως αντέδρασε η αντιπροσωπεία της Τουρκίας, όταν συνειδητοποίησε πόσο μικρή θάλασσα θα διέθεταν οι ακτές της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ενθυμούμαι ότι, επιστρέφοντας στην Ουάσιγκτον, είδα για πρώτη φορά τον επόμενο χάρτη της ΑΟΖ της Τουρκίας στο Γραφείο της Γεωγραφικής Υπηρεσίας του State Department.

ΧΑΡΤΗΣ ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ 

Αυτός ο χάρτης είναι ο εφιάλτης της Τουρκίας και γι’ αυτό, επί τρεις δεκαετίες συνεχίζει να αρνείται, ουσιαστικά, την ύπαρξη του Συντάγματος των Ωκεανών και Θαλασσών, που θεσμοθέτησε  η παγκόσμια κοινότητα το 1982 με την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Οι τουρκικές διεκδικήσεις συνδέονται με οικονομικά συμφέροντα που σχετίζονται με τα θέματα της αλιείας και των υδρογονανθράκων.

Η Τουρκία, μονότονα αρνείται την ύπαρξη υφαλοκρηπίδας στα ανατολικά νησιά του Αιγαίου, επικαλούμενη δύο επιχειρήματα. Κατά πρώτον τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, αλλά μόνο οι ηπειρωτικές ακτές και κατά δεύτερον ακόμα και αν  δεχτούμε ότι τα νησιά του Αιγαίου διαθέτουν υφαλοκρηπίδα, τότε πρέπει να ισχύει η αρχή των «ειδικών περιστάσεων» και επομένως η τουρκική υφαλοκρηπίδα δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια στενή λωρίδα ανατολικά των ελληνικών νησιών.

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση και κατάπληξη είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα, μέχρι σήμερα, υποστηρίζει ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, αλλά ξεχνά ότι η Τουρκία καταψήφισε το Δίκαιο της Θάλασσας λόγω ΑΟΖ! Όλος ο πλανήτης ασχολείται με την ΑΟΖ εκτός από εμάς. Ήδη 138 κράτη έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ.

Η UNCLOS αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές.

Η ξεκάθαρη παράκαμψη της Τουρκίας από το “ενεργειακό τρίγωνο” Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ με την συμπαράσταση της Αιγύπτου, έχει θορυβήσει τους Τούρκους. Έτσι η αντίδρασή τους είναι η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα», η μεγαλύτερη άσκηση σε θάλασσα, αέρα και ξηρά στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας.

 Η Τουρκία βλέπει ότι την πνίγουν οι υδρογονάνθρακες της περιοχής και αντιλαμβανόμενη ότι χάνει το παιχνίδι γίνεται πιο προκλητική χρησιμοποιώντας την στρατιωτική δύναμη ,ώστε να διεκδικήσει θαλάσσιες περιοχές και ενεργειακά κοιτάσματα. Ο κύριος στόχος της άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα» δεν είναι τίποτε άλλο από το να μπει η Άγκυρα σφήνα και να απαιτήσει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. 

Τώρα το παιχνίδι θα γίνει ακόμα πιο κρισιμότερο και πιο επικίνδυνο διότι αναβαθμίζεται η γεωπολιτική αξία της Κύπρου μετά την ανακάλυψη ενός μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Το κοίτασμα που ανακάλυψε το γεωτρύπανο της κοινοπραξίας ExxonMobil – Qatar Petroleum στον στόχο «Γλαύκος» ανέρχεται σε 5-8 τρις κυβικά πόδια (142-227 δις κυβικά μέτρα) και πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις παγκόσμια τα τελευταία τρία χρόνια.

Από το 2011, η Τουρκία κυκλοφορεί τον παρακάτω χάρτη που δείχνει την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόκειται ξεκάθαρα για μια εξόφθαλμη παραβίαση των κανόνων της UNCLOS, αφού δίνει στη Ρόδο, στην Κάρπαθο και το Καστελόριζο μόνο 6 ν.μ. χωρικά ύδατα και όχι υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Δίνει επίσης ελάχιστη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο βόρειο τμήμα της Κρήτης και παριστάνει ότι η Τουρκία διαθέτει μια τεράστια υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, που συνορεύει με την Αιγυπτιακή ΑΟΖ. Υποτίθεται ότι αυτή η οριοθέτηση είναι σύμφωνη με την αρχή της ευθυδικίας, την προσφιλή μέθοδο οριοθέτησης για την Άγκυρα. 

ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Πηγή: Bayram Οztürk1 and Sertac Hami Başeren, The exclusive economic zone           debates in the Eastern Mediterranean Sea and fisheries , Journal of Black   Sea/Mediterranean Environment  Vol.14 : 77-83   (2008)  

Έτσι φτάσαμε σήμερα στην «Γαλάζια Πατρίδα». Ο Ερντογάν δεν ήταν ευχαριστημένος με τον παραπάνω χάρτη και δημιούργησε ένα ακόμη πιο παράνομο  χάρτη, αυτό της «Γαλάζιας Πατρίδας» και άρχισε μια τεράστια αεροναυτική άσκηση σε θαλάσσιο όγκο 462 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος δημοσίευσε στην εφημερίδα Καθημερινή  τον χάρτη των νέων τουρκικών διεκδικήσεων που αυτή τη φορά φτάνουν μέχρι και την Γαύδο!

 ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΑΛΑΖΙΑΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Αυτό που δεν έχει γίνει αντιληπτό στην Ελλάδα είναι ότι η Τουρκία, με όλες αυτές τις διεκδικήσεις της, για δεκαετίες τώρα, ετοιμάζεται για την Χάγη. Όπως μου είχε εξηγήσει ο μεγάλος δάσκαλός μου Ντόρης Χαλκιόπουλος, νομικός σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, οι Τούρκοι θέλουν πάντοτε να δείχνουν και να επιμένουν ότι διαθέτουν ένα μεγάλο θαλάσσιο χώρο, διαφορετικά δεν μπορούν να προσφύγουν σε ένα διεθνές δικαστήριο για έναν θαλάσσιο χώρο, που ποτέ δεν ανέφεραν ότι τους ανήκει.

Για αυτό ο στρατηγός Χουλουσί Ακάρ, σημερινός υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, δήλωσε πρόσφατα, μιλώντας σε προεκλογική συγκέντρωση στην Καισάρεια της Τουρκίας:

«Έχουμε λάβει κάθε φροντίδα για την προάσπιση των δικαιωμάτων και του δίκιου μας στην 462 χιλιάδων τ.χλμ. Γαλάζια πατρίδα μας. Λαμβάνονται κάθε είδους μέτρα στο Αιγαίο, την ανατολική Μεσόγειο, την Κύπρο και την Μαύρη Θάλασσα. Δεν θα έχουν καμία τύχη βήματα που δεν συμπεριλαμβάνουν την Τουρκία. Σε αυτά τα μέρη που ανέφερα, δεν θα επιτρέψουμε κανένα τετελεσμένο».

Ο στόχος του Ακάρ δεν είναι τίποτε άλλο από τα πιθανά μεγάλα κοιτάσματα σε όλη την θαλάσσια περιοχή της Κρήτης προσπαθώντας να επιβάλει έναν ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας από τον θαλάσσιο χώρο Καστελόριζου-Κύπρου-Κρήτης.

Επίσης ο Αντιναύαρχος Παναγιώτης Παστουσέας έδωσε μια ακριβή και σωστή ερμηνεία της «Γαλάζιας Πατρίδας σε ένα άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στο liberal και σημειώνει:

«Η άσκηση «Γαλάζια πατρίδα» αποτελεί την κλασική περίπτωση χρήσης της «Ναυτικής Ισχύος» στις Διεθνείς Σχέσεις για τον εξαναγκασμό του αντιπάλου. Η «Ναυτική Ισχύς», ο στόλος δηλαδή που θα κινηθεί από την Μαύρη Θάλασσα μέχρι την Α. Μεσόγειο είναι η επίδειξη των δυνάμεων με την οποία ένα κράτος αυξάνει το ειδικό του βάρος και την επιρροή του διεθνώς με την δυνατότητα που η ισχύς αυτή του παρέχει για την διαμόρφωση των καταστάσεων προς όφελός του. Ουσιαστικά τα κράτη χρησιμοποιούν την Ναυτική τους Ισχύ ως εργαλείο για να προβάλουν τις διεκδικήσεις τους και να επιβάλουν την ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου σύμφωνα με τα συμφέροντα τους.»

Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος συνεχίζει για 40 χρόνια τώρα μια επιθετική και επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο και τα τελευταία χρόνια και στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου, προβάλλοντας συνεχώς διεκδικήσεις, χωρίς να βασίζεται πουθενά, παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.

Εκείνο που είναι πραγματικά τραγικό, είναι το γεγονός ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει από όλα αυτά που είχε επισημάνει πριν πολλά χρόνια, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Οικονομίδης, Νομικός Σύμβουλος του ΥΠΕΞ:

«Η επεκτατική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία εμφανώς δεν συνάδει με την σύγχρονη εποχή, στηρίζεται κυρίως σε τρεις παράγοντες:

-      στην ισχύ έναντι της χώρας μας,

-      στην αδυναμία του διεθνούς συστήματος να επιβάλει την εφαρμογή των διεθνών κανόνων και

-      στην αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν πάντοτε να τοποθετούν το ατομικό τους συμφέρον υπεράνω του γενικού συμφέροντος της διεθνούς κοινότητας ως συνόλου.

Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό, δεν μπορεί παρά να ακολουθεί αμυντική πολιτική, πολλές φορές πυροσβεστικού χαρακτήρα. Μόνιμο χαρακτηριστικό της είναι η ατολμία με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκήσει νόμιμα δικαιώματα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο και μερικές φορές και η υποχωρητικότητα.»

Συμμερίζομαι απόλυτα τις θέσεις του υποστράτηγου ε.α. Κώστα Λουκόπουλου που αναφέρει στο άρθρο του «Το Μεγάλο Στοίχημα με τις ΑΟΖ», ότι χρειαζόμαστε:

* Έντονη και συστηματική διπλωματική προετοιμασία.

* Οικοδόμηση συμμαχιών με βάση κοινά συμφέροντα.

* Ολοκληρωμένη νομική και τεχνική υποστήριξη.

* Δημιουργία αρραγούς εσωτερικού πολιτικού μετώπου.

* Καθορισμό εθνικής ενεργειακής στρατηγικής.

* Επικοινωνιακή σχεδίαση, για τις κυβερνήσεις και οργανισμούς τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό.

* Περαιτέρω ισχυροποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων και ειδική σχεδίαση για διασφάλιση των δικαιωμάτων που πηγάζουν από την ΑΟΖ.
πηγή