Μπορεί να υπάρχει Ορθοδοξία χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο;

σ.σ. Τί έπαθαν ο Αδάμ και η Εύα όταν πίστεψαν τον διάβολο που τους είπε ότι μπορούν να γίνουν θεοί; Έπεσαν. Από τότε μέχρι τώρα όλη η ανθρωπότητα με αυτό παλεύει. Συμβαίνει και στα καλύτερα σπίτια, συμβαίνει ακόμα και στα Πατριαρχεία. Ας προσέξουν το ακόλουθο άρθρο όσοι με τον υπέρμετρο εθνοφυλετισμό τους συντηρούν και θρέφουν την αλαζονεία στους Φαναριώτες. Δεν βοηθούν έτσι το πάλαι ποτέ ένδοξο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το καταποντίζουν στην χλεύη και την ασημαντότητα. Άξιους διαδόχους του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου και του Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου θέλουμε και όχι κοσμογλείφτες. Κι εμείς οι Έλληνες, δεν χρειαζόμαστε τον διάβολο σύμμαχο για να επιβιώσουμε, χρειαζόμαστε τον Ιησού Χριστό.

Του PETRUS ANTIOCHENUS

Κατά καιρούς αντιμετωπίζομεν δυσκολίας και πειρασμούς, και τούτο επειδή λελανθασμένως τινές νομίζουσιν ότι δύνανται να αγαπώσι την Ορθόδοξον Εκκλησίαν αλλ᾽ ουχί και το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, αγνοούντες ότι αυτό ενσαρκώνει το γνήσιον εκκλησιαστικόν ήθος της Ορθοδοξίας. Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος…ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. .”Η αρχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο. “ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν Εκκλησιών”. Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας, κκ Κύριλλος  σωστά υπεγράμμισεν ότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

– Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, 1^η Σεπτεμβρίου, 2018

Οι παραπάνω λέξεις, μέρος της εναρκτήριας ομιλίας του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, και απευθυνόμενες στην σύναξη των επισκόπων του Οικουμενικού Πατριαρχείου την 1η Σεπτεμβρίου, περιλαμβάνουν τέσσερις τολμηρούς ισχυρισμούς:

• Για να αγαπάει κάποιος την Ορθόδοξη Εκκλησία, πρέπει να αγαπάει το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
• Η αρχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας ήταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
• Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι για την Εκκλησία αυτό που ο Χριστός είναι για την ανθρωπότητα: η πηγή ζωής και φωτός.
• Η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ποια γνώμη, λοιπόν, πρέπει να σχηματίσουμε σχετικά με αυτούς τους ισχυρισμούς; Κατά πρώτον, μπορούμε να κάνουμε την παρατήρηση ότι για τους τρεις πρώτους αιώνες της Εκκλησίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο ούτε καν υπήρχε. Άρα, εκ πρώτης όψεως, οι ισχυρισμοί του Πατριάρχη αμέσως περιορίζονται ιστορικά.
Αλλά ίσως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος εννοούσε ότι τα παραπάνω ισχύουν μόνο για την περίοδο μετά την ίδρυση του Οικουμενικού Πατριαρχείου – την περίοδο, δηλαδή, κατά την οποία η υψηλή εκκλησιαστική θέση της Κωνσταντινούπολης καθορίσθηκε παγίως από τις Οικουμενικές Συνόδους. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι από την ίδρυσή του τον 4ο αιώνα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπήρξε η “ζωή”, το “φως”, και “η αρχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας”, και το αναγκαίο προαπαιτούμενο για την ύπαρξη της Ορθόδοξης πίστης;
Και πάλι, όχι. Τα ιστορικά στοιχεία διαψεύδουν τους ισχυρισμούς αυτούς. Για 202 χρόνια τουλάχιστον μεταξύ το 339 και το 843μχ (504 χρονιά συνολικά), η ηγεσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου ή δεν υπήρχε ή ήταν αιρετική. Δηλαδή για περίπου 40% των χρόνων αυτών ή ο Πατριάρχης ήταν αιρετικός, ή η οικουμενική έδρα της Κωνσταντινουπόλεως ήταν άδεια.

• Από το 339-380 (37 χρόνια) Αρειανοί πατριάρχες.
• Από το 610-666 (56 χρόνια) Μονοθελητές πατριάρχες. Όλοι καθαιρεμένοι, αφορισμένοι, και αναθεματισμένοι ονομαστικά από την ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδο.
• Απο το 730-780 (50 χρόνια) και πάλι από το 815-843 (28 χρόνια). Εικονομάχοι πατριάρχες.

Επιπλέον, βέβαια, υπήρξε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος – αφορισμένος από την Γ’ Οικουμενική Σύνοδο – και άλλοι τρεις πατριάρχες που απέρριψαν εξ’ ολοκλήρου την σύνοδο αυτή.
Μετά την τελική πτώση της εικονομαχίας τον 9^ο αιώνα και μέχρι σήμερα, οι Οικουμενικοί Πατριάρχες ήταν και έμειναν σταθερά Ορθόδοξοι. Μπορούμε λοιπόν τώρα να πούμε ότι “η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο”;
Και πάλι, όχι. Για αρκετά χρόνια κατά τον 13^ο αιώνα και για την δεκαετία περίπου πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, τον Οικουμενικό Θρόνο κατείχαν πατριάρχες που συνθηκολόγησαν με την Ρώμη, υποχωρήσαν μπροστά στον Ρωμαιοκαθολικισμό και ασπάστηκαν την Ουνία. Και ενώ πρόσφατα πολλοί τονίζουν και εστιάζονται στο γεγονός ότι η Εκκλησία της Ρωσίας δήλωσε αυτοκεφαλία χωρίς την άδεια ή την έγκριση της Κωνσταντινούπολης το 1448, πρέπει να θυμόμαστε ότι το 1448 το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης δεν ήταν πραγματικά «Ορθόδοξο» αφού είχε δεχθεί ένωση με την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία υπό τους όρους του Πάπα.
Για ποια περίοδο, λοιπόν, μπορεί να πει ο Πατριάρχης ότι «η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο»; Όπως είδαμε παραπάνω, ο ισχυρισμός αυτός σίγουρα δεν ισχύει για τους πρώτους δεκαπέντε αιώνες της Εκκλησίας. Εννοούσε λοιπόν ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ότι αυτό που είπε ισχύει μόνο για τα τελευταία περίπου 500 χρόνια; Λίγο δυσκολοπίστευτο. Εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα με ειλικρίνεια, τότε πρέπει να αναγνωρίσουμε πως ακόμη και μια πρόχειρη ανάγνωση εκκλησιαστικής ιστορίας διαψεύδει ολοσχερώς τον ισχυρισμό του Οικουμενικού Πατριάρχη. Η Ορθοδοξία μπορεί να υπάρξει, και κατά πολλούς καιρούς υπήρξε, χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Γνωρίζουμε ότι η θέση και ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου βασίζεται στην θέση και τον ρόλο που είχε κάποτε η Εκκλησία της Ρώμης. Οι ουσιώδεις κανόνες που ασχολούνται με τον μεταγενέστερο ρόλο της Κωνσταντινούπολης, ιδιαίτερα ο πολυσυζητημένος κανόνας ΚΗ’ της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, αναφέρουν επανειλημμένως αυτόν τον πρώην ρόλο της Ρώμης. Είναι ιστορικά πασίγνωστο ότι, πριν από το Μεγάλο Σχίσμα, η Εκκλησία της Ρώμης κατείχε το ανώτατο πρωτείο μεταξύ των Εκκλησιών. Εάν δεν μπορούμε να πούμε ότι, “η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Πατριαρχείο της Ρώμης” τότε πώς μπορούμε να πούμε το ίδιο για το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Η Κωνσταντινούπολη έχει σημαντικότερη θέση στην Ορθοδοξία σήμερα απ’ ότι είχε η Ρώμη πριν από το Μεγάλο Σχίσμα; Έχει κατά κάποιον τρόπο ακόμη περισσότερα προνόμια, ακόμη μεγαλύτερη εξουσία; Ασφαλώς κανένας που σχετίζεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν θα μπορούσε λογικά να ισχυριστεί κάτι τέτοιο. Άρα, αφού η Ορθοδοξία απέδειξε ότι μπορεί να υπάρξει χωρίς τη Ρώμη, γνωρίζουμε ότι η Ορθοδοξία μπορεί να υπάρξει επίσης και χωρίς την Κωνσταντινούπολη.
Με τον ίδιο τρόπο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως η “αρχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας”. Ούτε ιστορικά, αφού η ιστορική αρχή της Εκκλησίας ήταν τα Ιεροσόλυμα, και η Εκκλησία προηγείται κατά αιώνες το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ούτε θεολογικά, αφού η θεολογική αρχή της εκκλησίας δεν ήταν οι επισκοπές και τα πατριαρχεία αλλά ο Χριστός, «ο εκ του Πατρός γεννηθέντα(εις) προ πάντων των αιώνων». Ο Κύριος, που έστειλε το Άγιο Πνεύμα για να ιδρύσει την Εκκλησία την ημέρα της Πεντηκοστής. Όλη η δύναμη και η εξουσία ανήκει στον Χριστό (Κατά Ματθαίον 28:18) και μόνο μέσω του Χριστού μπορεί ένας επίσκοπος να λάβει την χάρη του Αγίου Πνεύματος και να ενεργεί με κύρος εντός της Εκκλησίας.
Πέρα από τις ιστορικές και ουσιαστικές ανακρίβειες του ισχυρισμού ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι η “αρχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας“, υπάρχει και το ιδιαίτερα ανησυχητικό γεγονός ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ταύτισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο με τον Άκτιστο Λόγο, τον Ιησού Χριστό:

“Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος…ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων.”Η αρχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο. “ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν Εκκλησιών”.

Με τα παραπάνω λόγια ο Πατριάρχης ισχυρίζεται ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι για την Ορθόδοξη Εκκλησία (το ίδιο το σώμα του Χριστού!) αυτό που ο Θείος Λόγος είναι για την ανθρωπότητα. Ποτέ πριν δεν έχουμε δει μια τέτοια διακήρυξη πρωτείας από εκκλησιαστικές αρχές – ούτε καν από τους Πάπες της Ρώμης στις πιο τολμηρές δηλώσεις παπικής υπεροχής.
Επιπλέον, μέσα στον θρασύ και παράτολμο αυτόν ισχυρισμό βρίσκουμε την βάση για τους άλλους ισχυρισμούς του Πατριάρχη Βαρθολομαίου -ότι δεν μπορεί κάποιος να αγαπάει την Ορθοδοξία χωρίς να αγαπάει και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι η αρχή της Εκκλησίας, ότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εάν, πράγματι, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ο Θείος Λόγος της Εκκλησίας, τότε, φυσικά, είναι επίσης τόσο η αρχή όσο και υπαρξιακά απαραίτητο.
Αλλά πώς μπορούμε εμείς, ως Χριστιανοί, να επιτρέψουμε σε οποιοδήποτε άτομο (ή ομάδα ανθρώπων) να ισχυρίζεται ότι κατέχει τιμές και αξιώματα ίδια με αυτά του ίδιου του Θεού; Πώς μπορεί κάποιος εκτός από τον Θεό Λόγο να είναι «η ζωή και το φως των Εκκλησιών»; Εδώ, λοιπόν, βλέπουμε το άκρον άωτον των ισχυρισμών της Κωνσταντινούπολης. Τολμάει να συγκρίνει τον εαυτό της με τον Χριστό! Όμως εμείς έχουμε τον αληθινό Χριστό, ο οποίος πάντα «ἔστη ἐν μέσῳ ημών» και δεν έχει εγκαταλείψει ποτέ την εκκλησία Του. Όλοι μας, μαζί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, εξαρτόμαστε από Αυτόν και μόνο Αυτόν για την ζωή και το φως μας. Ας μην δοξάζουμε λοιπόν συγκεκριμένα άτομα η εκκλησιαστικά αξιώματα, αλλά μόνο τον Κύριο, τον Μόνον χωρίς τον Οποίο δεν μπορεί να υπάρξει Ορθοδοξία. Ας υποτασσόμαστε ολοκληρωτικά στον Χριστό, ο Οποίος είναι η μόνη πραγματική ζωή και φως, όχι μόνο της Εκκλησίας αλλά και της όλης ανθρωπότητας, και εις τον Οποίο πρέπει πάσα δόξα, τιμή, και προσκύνησις.
English version here.

πηγή