Ιωάννης Παπάφης, ο μεγάλος ευεργέτης που η Ελλάδα του αρνήθηκε την ελληνική ιθαγένεια

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη

Ο Ιωάννης Παπαφής ή Παππαφής, ή Παπάφης όπως τον αποκαλούμε σήμερα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1792 και ήταν γόνος εύπορης οικογένειας. Σε ηλικία 16 ετών βρέθηκε στη Σμύρνη όπου είχε εμπορικές δραστηριότητες ο πατέρας του. Αλλά 2 χρόνια αργότερα (1810) θα αναγκαστεί λόγω του ξαφνικού θανάτου του πατέρα του να μεταβεί στη Αλεξάνδρεια  όπου είχε επιχειρήσεις ο θείος του Ιωάννης Αναστάσης (αδελφός της μητέρας του). Συνεχίζοντας δίπλα  του την ενασχόληση με το εμπόριο ανέπτυξε ακόμη περισσότερο τις ικανότητες του. Αποτέλεσμα ήταν να προχωρήσει σε δικές του εμπορικές δραστηριότητες. Μετέβη στη Μάλτα (Μελίτη) όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκεί απέκτησε μεγάλη περιουσία ασχολούμενος μεταξύ άλλων με την τροφοδοσία του αγγλικού στόλου της Μεσογείου.

Ιωάννης Παπάφης - μεγάλος εθνικός ευεργέτης

Διέθεσε σημαντικά χρηματικά ποσά για την Επανάσταση του 1821. Απέκτησε μετοχές της πρώτης Εθνικής Τράπεζας. Έκανε δωρεές προς το νεοσύστατο πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πολυτεχνείο Αθηνών και προσέφερε πολλά χρήματα  στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Αλλά ποτέ δεν ξέχασε και τη γενέτειρα του. Για τα σχολεία και το νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης κληροδότησε ετήσιο εισόδημα, ενώ με τη διαθήκη του διέθεσε την περιουσία του στη Θεσσαλονίκη για την ίδρυση και συντήρηση Ορφανοτροφείου που θα έφερε το όνομα της χώρας Μελίτη (Μάλτα) που ήταν η δεύτερη πατρίδα του: "Ο Μελιτεύς".  Στο κληροδότημά του στηρίχθηκε η ίδρυση του Εθνικού Παπάφειου Ορφανοτροφείου Αρρένων «Ο Μελιτεύς», που εγκαινιάστηκε το 1903 και λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Κληροδότησε με πολλά χρήματα δεκάδες ιδρύματα έχοντας ιδιαίτερη ευαισθησία στα ορφανά και για όσους ήταν "πτωχοί ή ανίκανοι για εργασία ανήκοντες στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία"  

Ιωάννης Παπάφης προσωπικότητα

Ο Ιωάννης Παπάφης ήταν διορατικός, ιδιαίτερα οργανωτικός και με ευρύτητα πνεύματος, διατύπωνε τις σκέψεις του με ειλικρίνεια και χωρίς περιστροφές. Το ίδιο ζητούσε και από τους άλλους. Πολλές ευεργεσίες του Ιωάννη Παπάφη σε ιδρύματα και φορείς έγιναν ανώνυμα και αθόρυβα. Ευθύς, ειλικρινής, καθαρός και έντιμος ο ίδιος επιθυμούσε διαφανής να είναι και η διαχείριση των κληροδοτημάτων του. Υποχρέωσε την Κυβέρνηση της Μάλτας να δημοσιεύει κάθε χρόνο "τήν κατάσταση τού κεφαλαίου Παπάφη δεικνύουσα τά έσοδα καί τά έξοδα....", Πλαίσια κινήσεως έθεσε και στους υπευθύνους του ιδρύματός του στη Θεσσαλονίκη, στους οποίους επιβάλλει κατά το πρότυπο της Μάλτας να δημοσιεύουν κάθε χρόνο σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης έκθεση με το ενεργητικό του κεφαλαίου και τις χρήσεις του.

Η ελληνική συνείδηση του Ιωάννη Παπάφη και η απάντηση του Ελληνικού κράτους στο μεγάλο ευεργέτη

Ο Ιωάννης Παπάφης γεννημένος στη Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας είχε την τουρκική ιθαγένεια. Αργότερα σαν κάτοικος της Μάλτας απέκτησε την αγγλική κάτι ιδιαίτερα ευνοϊκό αλλά και εξυπηρετικό για ένα έμπορο σαν αυτόν που είχε διαρκείς μετακινήσεις προς Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία. Έχοντας βαθιά εθνική ελληνική συνείδηση σε ηλικία 74 ετών ζήτησε να του χορηγηθεί η ελληνική ιθαγένεια και να αποκτήσει ελληνικό διαβατήριο, κάτι που η Ελλάδα του το αρνήθηκε. Ο υπουργός εσωτερικών Χαρίλαος Τρικούπης προέβαλε το τυπικό  κώλυμα πως "κατά τάς διατάξεις του Αστικού Νόμου" έπρεπε προηγουμένως να "μεταβή είς τήν Ελλάδα καί διαμείνη δύο έτη".  

Ο Ιωάννης Παπάφης δεν απέκτησε ποτέ παιδιά.  Πέθανε στη Μάλτα σε ηλικία 94 ετών. Ήταν 16 Φεβρουαρίου (3 Φεβρουαρίου με το παλαιό ημερολόγιο) του 1886.

Στον τάφο του ζήτησε και γράφτηκε το παρακάτω επίγραμμα:

Ενταύθα κείται Ιωάννης Νικολάου Παπαφής

γεννηθείς εν Θεσσαλονίκη τω 1792,

ελθών εις Μελίτην τω 1810 και

αποθανών τη 3/16 Φεβρουαρίου 1886.

πηγή